Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (29.1967)

KRONIKA STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI

SESJA NAUKOWA ODDZIAŁU TORUŃSKIEGO STOWARZYSZENIA HISTORYKÓW SZTUKI
POŚWIĘCONA DZIEJOM SZTUKI POMORZA (TORUŃ 5-7. IX. 1966R.)

Sesję zorganizował oddział to-
ruński Stowarzyszenia Historyków
Sztuki w 500-lecie Pokoju Toruń-
skiego. Protektorat nad sesją objął
Aleksander Schmitd przewodniczą-
cy Prezydium Wojewódzkiej Rady
Narodowej w Bydgoszczy. Obrady,
w których wzięło udział ok. 200
osób, odbywały się w salach Mu-
zeum w Toruniu. W trakcie sesji
zostały wygłoszone referaty, któ-

rych streszczenia nadesłane do
Kroniki S.H.S. poniżej publikuje-
my *. Niezależnie od referatów zo-
stało na sesję przygotowanych 21
komunikatów, które zostały wyda-
ne w formie broszury Komunikaty
na sesję naukową poświęconą sztu-
ce Pomorza, Toruń 1966.
Po obradach 5.IX. odbył się w
gmachu teatru spektakl pt. „Trak-
tat” wystawiony przez grupę

„Galeria” z Gdańska. W dniu 6.IX.
nastąpiło otwarcie wystawy twór-
czości Jerzego Krechowicza i Ste-
fana Kościeleckiego.
* Streszczeń referatów: prof. dr Gwi-
dona Chmarzyńskiego: Sztuka Pomorza
po Pokoju Toruńskim oraz mrg Anny
Gosienieckiej: Przełom XVI i XVII w.
w malarstwie gdańskim — nie nadesłano
do redakcji Kroniki S.H.S.

GDAŃSKI TRYPTYK HANSA MEMLINGA SĄD OSTATECZNY*
Referat stanowił zwięzłe przed- korzyść przestrzeni, 2. do mitygo- kilka lat w stosunku do wieku, w
stawienie wyników badań prowa- wania ekspresji, która jest znacz- którym ukazuje go wizerunek na
dzonych nad tryptykiem Memlinga nie silniejsza w wersji rysunkowej skrzydle ołtarza gdańskiego.
w związku z przygotowywaniem pu- pierwotnej. Omówiono dalej szczególne za-
blikacji tego dzieła w tomie poś- Przedstawiono dalej genezę gadnienia, występujące wyraźniej
więconym polskim muzeom w serii dzieła: artystyczną (analiza porów- w świetle nowego materiału foto-
Les Primitifs Flamands (t. 9, 1966). pawcza z wcześniejszymi i równo- graficznego: refleksy na pancerzu
Na początku omówiony był stan czesnymi ujęciami tego tematu w św. Michała i kuli ziemskiej u stóp
badań i dzieje stopniowego ustala- malarstwie niderlandzkim i północ-. Pantokratora; elementy gotyckie i
nia autora (Hotho, 1843) i donato- no-zachodnio niemieckim) i histo- romańskie w ujęciu architektury,
rów (Warburg, 1901/02), a następ- ryczną. W tym zakresie rozważano wyobrażenia rzeźbiarskie zdobiące
nie pokrótce przedstawione oko- zagadnienie daty znajdującej się malowaną architekturę i ich zna-
liczności powstania i dzieje obrazu, na jednej z płyt grobowych, dają- czenie ikonograficzne.
W tym zakresie referat wnosił nie- cej się odczytać jako 1467, oraz Na zakończenie charakteryzo-
wiele, po iza wykorzystaniem relacji znaczenie napisu na tejże płycie wano ogromne znaczenie obrazu z
Girolamo Strozzi, dotyczącej opa- (Hic iacet), który dał podstawę do uwagi na współdziałanie elemen-
nowania włoskiego statku przez utrzymującej się długo atrybucji tów antycznych (motyw nereidy)
gdańskiego kapera, a opublikowa- obrazu malarzowi Jacob Ic (i — i dramatycznych, fantastycznych
nej niedawno. W dalszej części re- przez kontaminację z Van Eycka- (diabeł) i samodzielność w ujęciu
f er atu przedstawiono analizę tech- mi — jego bratu). Zwrócono uwa- tematu. Próbowano usytuować
nologiczno-artystyczną dzieła w gę, omawiając dzieje atrybucji, że dzieło w twórczości Memlinga, w
oparciu o wykonany w związku z już w 1636 r. Charles Ogier podał której stanowi odosobnioną pozycję
publikacją tomu Corpusu materiał — choć pośrednio — właściwe o charakterze dramatycznym i
fotograficzny, zdjęcia w promie- określenie autora, identyfikując monumentalnym, a także w rozwo-
niach podczerwonych i w promie- malarza Sądu gdańskiego z mała- ju tego tematu — pomiędzy Sta-
niach X. Omówiono rysunek rzem lubeckiego Ukrzyżowania, tycznym ujęciem Rogiera van der
Memlinga, znajdujący się pod war- którym jest Memling. Dyskutowa- Weyden, malowniczą reżyserią
stwą malarską, ujawniony przez no zagadnienie fundatora, przy czym Lochnera i potężną wizją Michała
zdjęcia w promieniach podczerwo- przedstawiono problematykę wią- Anioła, stwierdzając, iż dzieło
nych; zmiany kompozycyjne w fa- żącą się z postacią na wadze, u- gdańskie stanowi ważny etap w
zie rysunkowego przygotowania kazaną jako sprawiedliwy a iden- rozwoju koncepcji Sądu Ostatecz-
kompozycji na desce (ikonograficz- tyfikowaną powszechnie jako Tom- nego, na drodze od moralitetu i
ne, kompozycyjne i stylistyczne); maso Portinari (w tym związku malowniczości do kosmicznego dra-
zmiany w wykonaniu malarskim, przedstawiono opinię dra Snayersa matu pełnego dynamiki i ekspresji,
ujawnione przez promienie X (kie- z instytutu brukselskiego, z której
runek spojrzenia św. Michała, wynika iż analiza próbki wykryła Jan Białostocki
umieszczenie pierwotne herbu męż- płatek cyny koloru srebrzystego
czyzny po stronie kobiety i odwrot- pod głową Portinariego). Przedsta- * obszerna wersja referatu, oparta na
nie). Ogólnie można zaobserwować, wiono próbę identyfikacji portretu odczycie wygłoszonym w Komitecie
iż w procesie pracy widoczna jest Memlinga w Uffizi jako przedsta- Nauk o Sztuce w listopadzie 1966, wy-
tendencja Memlinga zmierzająca 1. wienia Angelo Tani, fundatora drukowana będzie w Roczniku Historii
do rozszerzenia formy ciał na nie- obrazu gdańskiego, młodszego o sztuki.

WĘZŁOWE ZAGADNIENIA ŚREDNIOWIECZNEJ ARCHITEKTURY PELPLINA
Średniowieczny zespół poklasz- numentalnością założenia i bardzo nego, brak w jego murach widocz-
torny w Peplinie od dłuższego już dobrym stanem zachowania. Jed- nych śladów po wcześniejszym za-
czasu zwracał na siebie uwagę mo- nolitość bryły kościoła poklasztor- łożeniu sakralnym — skłoniły ba-

581