Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (29.1967)

JOANNA SZCZEPIŃSKA

RYSUNKI

I. Trzy kobiety, ok. 1890, tusz, 17,6 X 19,5 cm. Na
odwrocie dwa studia wozu z sianem. Gab. Rycin
Muz. Nar. w Warszawie, nr Rys. Pol. 1579. Ze
zbiorów J. Dmochowskiej.
II. Przed kościołem, ok. 1890, tusz i gwasz, 33,1 X
X 25,4 cm. Sygn. „Pankiewicz”. Gab. Ryc. Muz.
Nar. w Warszawie, nr Rys. Pol. 5467. — Repr.
„Kłosy” 1890, I, s. 328.
III. Rybak normandzki, ok. 1889—1890. — Repr.:
„Kłosy” 1890, I, s. 24—25.
IV. Kuchnia tania przy ulicy Czerniakowskiej, ok.
1890. — Repr.: „Tyg. Ilustr.” 1890, II, s. 164.
V. Na Pasyę, ok. 1891. — Rys. repr.: „Tyg. Ilustr.”
1891, I, s. 104.
VI. Koncert domowy, ok. 1891. — Repr.: „Tyg.
Ilustr.” 1891, I, s. 153.

VII. Ulica Brzozowa, ok. 1891. — Repr.: „Tyg.
Ilustr.” 1891, II, s. 104.
Pełną bilbiografię wymienionych tu dzieł podaje
J. SZCZEPIŃSKA, Katalog dzieł Józefa Pankiewicza
1887—1908, maszynopis w archiwum prac doktorskich
Instytutu Historii Sztuki UW. Z zachowanych do
większości zaginionych dziś płócien opisów i komen-
tarzy można z dużym prawdopodobieństwem wniosko-
wać, iż były to obrazy impresjonistyczne, lub za ta-
kie przez współczesnych uważane. Jednocześnie aktu-
alny stan badań nad twórczością Pankiewicza poz-
wala z zasadzie wykluczyć przypuszczenie o powsta-
niu jego impresjonistycznych obrazów poza okreserp
1889—91 r. — por. m. in.: J. SZCZEPIŃSKA, War-
szawskie obrazy i rysunki Józefa Pankiewicza, „Rocz.
Warsz.” t. VI, 1966; oraz J. SZCZEPIŃSKA, Pankie-
wicz — modernista, „Rocz. Hist. Sztuki” PAN, t. VI.
1966.

QUELQUES TABLEAUX IMPRESSIONISTES DE JÓZEF PANKIEWICZ

Les remarąues contenues dans 1’article completent
nos connaissances actuelles de la peinture impres-
sionnisite de Pankiewicz de la periode 1889—91, une
des mieux connues de son activite artistiąue.
Selon les donnees les plus recentes, 24 tableaux
et 7 dessins de Pankiewicz datent de cette periode.
L’article traite en premier lieu des tableaux sui-
vants: Le mar che aux fleurs devant la Madeleine
a Paris (1890), L’ete (1890) et Un chemin a Kazimierz
(1890). Ces oeuvres representent deux phases du
debut de la peinture impressionniste de Pankiewicz:
la premiere, qui resultait d’une attitude encore entie-
rement naturaliste, et la deuxieme traduisant une
independance de la problematiąue formelle des toiles.
Une tres grandę importance pour ces deux phases
eurent les oeuvres d’Alexander Gierymski, surtout
Le berceau de verdure et les etudes qui lui servirent
(1876—82) ainsi que certains dessins de Varsovie. Le
berceau de verdure et Le marche aux fleurs, ont un
motif commun, caracteristique pour les debuts de
1’impressionnisme, qui est la figurę humaine en plein

air; ainsi la problematique formelle qui en decoule
est pareille dans ces deux tableaux.
Dans L’ete Pankiewicz met en valeur les experien-
ces auxquelles Font mene certaines etudes de Gie-
rymski pour Le berceau de verdure: la question des
relations spatiales et de 1’independance de la surface
des toiles.
Les tableaux impressionnistes de Pankiewicz sem-
blent etre nes non seulement a la suitę des contacts
directs de 1’artiste avec 1’impressionnisme franęais, et
notamment avec Fart de Claude Monet, mais aussi —
et dans la merne mesure — grace au developpement
de ces problemes par les peintres polonais tels que
Szermentowski, Gierymski et Pankiewicz lui-meme.
D’autre part, sans nier le role que la peinture fran-
ęaise joua dans cette periode de son activite artiąti-
que, il est juste de faire remarquer 1’influence des
paysages de Monet de Belle-Ile et d’Antibes (de
1886 et 1888) sur les paysages de Kazimierz et aussi
les liens qui existent peuit-etre entre Un chemin
a Kazimierz et La maison du pendu a Anvers de
Cezanne et ceux entre le Portrait de Stefan Laury-
siewicz et certains portraits de Van Gogh.