M E S S A N
jg^^/^^j ESS AN A,pracclaraac vetuftaSiciliae^dodiirimismultorum fcri-
ptis illuftratae ciuitas, Thucydidi, Straboni,& al I js, ob incuruatam
loci flcxioncm,quxfalcis rcpracfentat riguram,prius Zanclc vocata
fuit.Siculictcnim,vtPolybius,Thucydide(c];iciHpflnunt,falccm,at-
querescuruas,Zanclam vocabat.Diodorus Sicu 1 u s,Za nclo tum R c-
gem,ibidemrcgnantcm,Mefianam dc fuo nomine,Zancleappc!!af-
fe,narrat.Qiia de re Thucydides li.6.Exiftimaiit & fabu laiuur al;) ,ab
occulta Saturnifalcc,vcldeniq;aZanclogigantc,hancZancicdcno
minationemfluxiffe.Pari quoquerationeMeflanx primordium, in
diuerfa hiftorici trahunt.Strabo prima eius initia, Meffenijs Acha-
ixpopulistribuit,vndcciuitatisincorac primiim Meflanenies di&i.
At vero cum Mamertini,natio Campana,e6tranfmififlcntcolo-
nos, ipfi quoqueMamertini potius, quamMeflanenles,funt vOcati.
HincMartialis: Amphora Neftorea,tibi Mamertina fenefta,Si detur,&c. Macrobiusprima mMcf-
fanacfundationem Anaxil£,fiue Anaxilao,Crcteneifilio,Rheginorumtyranno,adfcribit.CL.autcni
Marius Aretius,inSiciliacChotographia, Anaxilas,inquit,vrbemdiriptiit,nouamqtie erexit,deq;fua:
patria* nomine,Meflanam appellauit(MeflTana vrbs Achaiac) promifcua lingua: inter Doricam &Io-
nicam,frequentem reddens. Meflana igitur, ciuitas hodie fatis profpera, fatifque pollens, abltaliac fi-
nibus Charybdis freto,portuque,non humana induftria,fed natura ipfafado, difcernitur. Ad maris
littus,librata planicic,venufte cxtcnditur verfus orientem, ab occalu autem, collibus munitur. luxta
littus,quod arcus obtinetformam, Charybdis eft , fretum nauibus exitiofum , inter Mcflanam
&Rhegium,quo brcuifpacio Sicilia a continenti feparatur. Tritici meffem nonhabet,quia mon-
tibus ac pelago clauditur,nemoribus abundat,fcd tota prope eius meffis, in mororum folijs confiftir,
probatifiimaenim a Meffaneis lana ferica,in multas Europac partcs,mittitur. Quando autem hoc ar-
tificiuminSiciliam,& primuminPanormitanam vrbem,fitallatum, Munftcrus cx Aretio Syracu-
fanorefert. Prxftantilfimis antiquitatis monumentis,illuftraturMcflana. Inipfaetcnimciuitate,
parsantiquiflimiaquacdu&us,anteacdemD.Francifciapparet.Fonsetiamperennis, atq;faluberrima:
aquac iuxta portam,quem Leonis puteum ipfi vocant. Ac etiam infignis pila,nec ante patrum noftro-
rum memoriamfacta,quopotumequosagunt,omnibus,qti3c in totofcreorbe,pulchrior. Effigiesla-
pideac du3E,Scipionis,& Annibalis,antiquitatc fere corrofa',in maioris tepli porta vifuntur.S.Propho-
nig templum,Caftoris &Pollucis,vti fcrunt,antiquitus fuit .Extravero vrbem,Vcneris ediculam,que
propepof tam,gentilium mcenium nominatam, in radicibus montium,San&ac Venerac,religio dica-
uitChriftiana.Acetiamfamaeft,Neptuniidfuilletemplum,quodDiuiNicolai,in linguaPharirui-
nis propemodum affcctum hodie vocant.Domufq^erat regia,tribus millibus pafllium,abMeflana ad
meridiem,cuiusadhucextant veftigia.locum regis Caftagnitum vocant, vbifons. Latus vrbis, quod
vergitadmeridiem, amcenis,acloctiplctiflimis pagisftipatur.perValcriam viam,author eft Strabo,
Meflana Lilybacum pcrgebatur.Fuit Meffaneus quidam ciuis homo nobilis, maxime locuplcs,mini-
meque auarus,cuius domus erat optima Meffanac, quam modo vetuftateaffeftam,contra propemo-
dtim Ahtiftitis palatium,eft videre,&ineafacrariumperantiquum,in quo figna pulcherrima qua-
tuor, vntim Cupidinis marmoreum, Praxitelis opus:Parte ex altera,Hercules, egrcgie fiicfus ex acre,
quem Myronis fuiffefama vulgabat.Erantpracterea duo ligna acnea, non maxima, veriim eximia ve-
nuftatevirginalihabitu,quacmanibus fublatis,facraquaedamrepofita incapitibus fuftinebant, Ca-
nephorae ipfae vocabantur. Sacrarium,hodie vctus eftacdicula,Diuo Michaeli dedicata.Aedes in ea
yrbe,vtfupramemorauimus,Sanfta:MariaE,qujEproximisannispulcherrima columnis, cclcbriqtie
pauimento exftrufta,infignis Archiepifcopi fedes. Florentifiima ctiam Vniuerfitas,mult6 illu-
ftriorem Meffanam redd.it, quam Raphael Volatcrranus, magnamSiciliacScho-
lam vocat.Ex qua, velut ex equo TroianO, coniplures do-
ftifiimi viriprodierunt:
4?
jg^^/^^j ESS AN A,pracclaraac vetuftaSiciliae^dodiirimismultorum fcri-
ptis illuftratae ciuitas, Thucydidi, Straboni,& al I js, ob incuruatam
loci flcxioncm,quxfalcis rcpracfentat riguram,prius Zanclc vocata
fuit.Siculictcnim,vtPolybius,Thucydide(c];iciHpflnunt,falccm,at-
querescuruas,Zanclam vocabat.Diodorus Sicu 1 u s,Za nclo tum R c-
gem,ibidemrcgnantcm,Mefianam dc fuo nomine,Zancleappc!!af-
fe,narrat.Qiia de re Thucydides li.6.Exiftimaiit & fabu laiuur al;) ,ab
occulta Saturnifalcc,vcldeniq;aZanclogigantc,hancZancicdcno
minationemfluxiffe.Pari quoquerationeMeflanx primordium, in
diuerfa hiftorici trahunt.Strabo prima eius initia, Meffenijs Acha-
ixpopulistribuit,vndcciuitatisincorac primiim Meflanenies di&i.
At vero cum Mamertini,natio Campana,e6tranfmififlcntcolo-
nos, ipfi quoqueMamertini potius, quamMeflanenles,funt vOcati.
HincMartialis: Amphora Neftorea,tibi Mamertina fenefta,Si detur,&c. Macrobiusprima mMcf-
fanacfundationem Anaxil£,fiue Anaxilao,Crcteneifilio,Rheginorumtyranno,adfcribit.CL.autcni
Marius Aretius,inSiciliacChotographia, Anaxilas,inquit,vrbemdiriptiit,nouamqtie erexit,deq;fua:
patria* nomine,Meflanam appellauit(MeflTana vrbs Achaiac) promifcua lingua: inter Doricam &Io-
nicam,frequentem reddens. Meflana igitur, ciuitas hodie fatis profpera, fatifque pollens, abltaliac fi-
nibus Charybdis freto,portuque,non humana induftria,fed natura ipfafado, difcernitur. Ad maris
littus,librata planicic,venufte cxtcnditur verfus orientem, ab occalu autem, collibus munitur. luxta
littus,quod arcus obtinetformam, Charybdis eft , fretum nauibus exitiofum , inter Mcflanam
&Rhegium,quo brcuifpacio Sicilia a continenti feparatur. Tritici meffem nonhabet,quia mon-
tibus ac pelago clauditur,nemoribus abundat,fcd tota prope eius meffis, in mororum folijs confiftir,
probatifiimaenim a Meffaneis lana ferica,in multas Europac partcs,mittitur. Quando autem hoc ar-
tificiuminSiciliam,& primuminPanormitanam vrbem,fitallatum, Munftcrus cx Aretio Syracu-
fanorefert. Prxftantilfimis antiquitatis monumentis,illuftraturMcflana. Inipfaetcnimciuitate,
parsantiquiflimiaquacdu&us,anteacdemD.Francifciapparet.Fonsetiamperennis, atq;faluberrima:
aquac iuxta portam,quem Leonis puteum ipfi vocant. Ac etiam infignis pila,nec ante patrum noftro-
rum memoriamfacta,quopotumequosagunt,omnibus,qti3c in totofcreorbe,pulchrior. Effigiesla-
pideac du3E,Scipionis,& Annibalis,antiquitatc fere corrofa',in maioris tepli porta vifuntur.S.Propho-
nig templum,Caftoris &Pollucis,vti fcrunt,antiquitus fuit .Extravero vrbem,Vcneris ediculam,que
propepof tam,gentilium mcenium nominatam, in radicibus montium,San&ac Venerac,religio dica-
uitChriftiana.Acetiamfamaeft,Neptuniidfuilletemplum,quodDiuiNicolai,in linguaPharirui-
nis propemodum affcctum hodie vocant.Domufq^erat regia,tribus millibus pafllium,abMeflana ad
meridiem,cuiusadhucextant veftigia.locum regis Caftagnitum vocant, vbifons. Latus vrbis, quod
vergitadmeridiem, amcenis,acloctiplctiflimis pagisftipatur.perValcriam viam,author eft Strabo,
Meflana Lilybacum pcrgebatur.Fuit Meffaneus quidam ciuis homo nobilis, maxime locuplcs,mini-
meque auarus,cuius domus erat optima Meffanac, quam modo vetuftateaffeftam,contra propemo-
dtim Ahtiftitis palatium,eft videre,&ineafacrariumperantiquum,in quo figna pulcherrima qua-
tuor, vntim Cupidinis marmoreum, Praxitelis opus:Parte ex altera,Hercules, egrcgie fiicfus ex acre,
quem Myronis fuiffefama vulgabat.Erantpracterea duo ligna acnea, non maxima, veriim eximia ve-
nuftatevirginalihabitu,quacmanibus fublatis,facraquaedamrepofita incapitibus fuftinebant, Ca-
nephorae ipfae vocabantur. Sacrarium,hodie vctus eftacdicula,Diuo Michaeli dedicata.Aedes in ea
yrbe,vtfupramemorauimus,Sanfta:MariaE,qujEproximisannispulcherrima columnis, cclcbriqtie
pauimento exftrufta,infignis Archiepifcopi fedes. Florentifiima ctiam Vniuerfitas,mult6 illu-
ftriorem Meffanam redd.it, quam Raphael Volatcrranus, magnamSiciliacScho-
lam vocat.Ex qua, velut ex equo TroianO, coniplures do-
ftifiimi viriprodierunt:
4?