DOI Page / Citation link:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0063
Złudzenia szkicu °&59
natomiast elita odbiorców - własnych artystów”. Nie oznacza to, że gra
artysty z odbiorcą, owo „dawanie i branie”, ma miejsce tylko w sztuce
wysokiego obiegu. Spotykamy się z nią wszędzie - na plakacie, w ko-
miksie, wszędzie tam, gdzie obraz służy komunikacji. W dalszym ciągu
rozważań Gombricha znajdujemy taką konkluzję: „wystarczy rozwijać
własną «zdolność odtwórczą», własną wyobraźnię, by móc wziąć udział
w twórczej przygodzie artysty”. I tak intuicje dawnych teoretyków zna-
lazły tu jakby ostateczną naukową sankcję.
Delacroix, choć podnosił rolę szkicu jako „pola dla wyobraźni”, bynaj-
mniej nie opowiadał się - jakby wbrew własnej sztuce - za pozostawie-
niem dzieł w stanie szkicowym czy nieukończonym. Tak jak dla jego
poprzednika w tych rozważaniach - Diderota - problem ów miał nie
tylko estetyczny, ale i etyczny aspekt i pozostawał nierozstrzygniętym
dylematem34. Konflikt szkic - wykończenie jest kwestią wciąż obecną
w dziewiętnastowiecznej myśli o sztuce.
Tu pojawia się jeszcze inna funkcja szkicu w badaniach, mianowicie
analizowanie go jako czynnika historycznego rozwoju malarstwa. Przy-
kładem będzie tu książka Alberta Boime The Academy and French Pain-
ting in the Nineteenth Century35. Szkic rozpatrywany jest tam w bardzo
wielu aspektach: w akademickim curriculum warsztatowym, w proce-
sie nauczania, w praktyce prywatnych atelier, w twórczości tak zwa-
nych niezależnych, w sądach krytyki, w stosunku do kopii. Szczególnie
wiele uwagi autor poświęca wiązanemu ze szkicem pojęciu oryginalno-
ści i różnym jego rozumieniom. Z rozważań tych wynika, że cały zespół
problemów dotyczących szkicu jest kluczowy dla wyjaśnienia ewolucji
malarstwa francuskiego w XIX wieku. „Przemiany techniki malarskiej
i załamanie się tradycyjnej rutyny warsztatowej zaowocowały pojawie-
niem się rozlicznych artystycznych stylów, przekonań i dogmatów -
pisze Boime. - Pomimo całego pomieszania i złożoności wykazują one
pewną cechę ogólną, która może być nazwana estetyką szkicu”. Autor
rozumie przez nią syntezę dwu faz powstawania dzieła: twórczej (tej
natomiast elita odbiorców - własnych artystów”. Nie oznacza to, że gra
artysty z odbiorcą, owo „dawanie i branie”, ma miejsce tylko w sztuce
wysokiego obiegu. Spotykamy się z nią wszędzie - na plakacie, w ko-
miksie, wszędzie tam, gdzie obraz służy komunikacji. W dalszym ciągu
rozważań Gombricha znajdujemy taką konkluzję: „wystarczy rozwijać
własną «zdolność odtwórczą», własną wyobraźnię, by móc wziąć udział
w twórczej przygodzie artysty”. I tak intuicje dawnych teoretyków zna-
lazły tu jakby ostateczną naukową sankcję.
Delacroix, choć podnosił rolę szkicu jako „pola dla wyobraźni”, bynaj-
mniej nie opowiadał się - jakby wbrew własnej sztuce - za pozostawie-
niem dzieł w stanie szkicowym czy nieukończonym. Tak jak dla jego
poprzednika w tych rozważaniach - Diderota - problem ów miał nie
tylko estetyczny, ale i etyczny aspekt i pozostawał nierozstrzygniętym
dylematem34. Konflikt szkic - wykończenie jest kwestią wciąż obecną
w dziewiętnastowiecznej myśli o sztuce.
Tu pojawia się jeszcze inna funkcja szkicu w badaniach, mianowicie
analizowanie go jako czynnika historycznego rozwoju malarstwa. Przy-
kładem będzie tu książka Alberta Boime The Academy and French Pain-
ting in the Nineteenth Century35. Szkic rozpatrywany jest tam w bardzo
wielu aspektach: w akademickim curriculum warsztatowym, w proce-
sie nauczania, w praktyce prywatnych atelier, w twórczości tak zwa-
nych niezależnych, w sądach krytyki, w stosunku do kopii. Szczególnie
wiele uwagi autor poświęca wiązanemu ze szkicem pojęciu oryginalno-
ści i różnym jego rozumieniom. Z rozważań tych wynika, że cały zespół
problemów dotyczących szkicu jest kluczowy dla wyjaśnienia ewolucji
malarstwa francuskiego w XIX wieku. „Przemiany techniki malarskiej
i załamanie się tradycyjnej rutyny warsztatowej zaowocowały pojawie-
niem się rozlicznych artystycznych stylów, przekonań i dogmatów -
pisze Boime. - Pomimo całego pomieszania i złożoności wykazują one
pewną cechę ogólną, która może być nazwana estetyką szkicu”. Autor
rozumie przez nią syntezę dwu faz powstawania dzieła: twórczej (tej