DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.42397#0213
Czy artystce wolno wyjść za mąż? •«* 209
też zauważyć, że - wbrew opinii Virginii Woolf, iż „kobiety w literatu-
rze tworzone były przez mężczyzn”6 - większość postaci kobiet-artystek
wyszła spod piór kobiecych (Zmichowska, Teresa Jadwiga, Zapolska, Ro-
dziewiczówna). Materiału jest zbyt mało, aby można na jego podstawie
próbować rekonstrukcji typowych biografii czy typowych problemów.
Można mówić zaledwie o kilku postaciach i kilku sytuacjach.
Wśród owych postaci najbogatszą genealogię w romantycznej literaturze
ma oczywiście kobieta fatalna. Jej wizerunki zawdzięczamy Zmichow-
skiej. Wkrótce po Pogance, „najwybitniejszej u nas powieści o artyście”7,
jedynej, w której prześledzić można wielkie motywy Romantic Agony
(wspaniała kobieta niszcząca mężczyzn i dzieło fatalne, którego spale-
nie sprowadza (?) śmierć w płomieniach wyobrażonej na nim kobiety),
napisała ona Książkę pamiątek8, powieść o kobiecie-artystce. Jej boha-
terka, Maria Regina - Dziewica Królowa, nie jest artystką zawodową,
lecz amatorką.
„Cóż ta kobieta robi z takimi skarbami rozumu, wyobraźni, talentów
i serca? - A cóż, jest bogata, czy to nie dosyć? [...] Czym jest ta kobieta,
cackiem salonowym, artystyczną pięknością? niczym! Jej życie czcze i bez-
celne; dla niej w przyszłości nie ma żadnego zawodu, żadnej pracy”.
Tak myśli niekochany, a kochający szaleńczo Ludwik - narrator. Od pierw-
szych kart powieści Maria Regina przedstawiana jest jako sfinks, tyle że
w wydaniu warszawskiego salonu: „Gdy chcę sobie wytłumaczyć tę kobie-
tę, zawsze mi diamenty, zawsze jej spojrzenia na myśl przychodzą, tak rów-
nie czysta, równie jasna, piękna, a jednakże, tak równie i kamienna była.
Diamentu własnością ona także pod promieniem słońca mieniła się w ty-
sięczne blaski swej fantazji [...] a czym jest diament w istocie swojej?...
Węglem i x, niewiadomą; a czym ona była w treści ducha swego?... mnie
się zdaje, że była wielkim talentem - wielką pychą i... tajemnicą!”
Wątła akcja powieści, ginąca w niekończących się tyradach o życiu,
sztuce, a także o umysłowo-emocjonalnych możliwościach kobiet, wła-
ściwie owej charakterystyki nie tłumaczy. Natomiast znajdujemy tam
opis obrazu Marii Reginy, a ponieważ artystyczne dokonania kobiet
też zauważyć, że - wbrew opinii Virginii Woolf, iż „kobiety w literatu-
rze tworzone były przez mężczyzn”6 - większość postaci kobiet-artystek
wyszła spod piór kobiecych (Zmichowska, Teresa Jadwiga, Zapolska, Ro-
dziewiczówna). Materiału jest zbyt mało, aby można na jego podstawie
próbować rekonstrukcji typowych biografii czy typowych problemów.
Można mówić zaledwie o kilku postaciach i kilku sytuacjach.
Wśród owych postaci najbogatszą genealogię w romantycznej literaturze
ma oczywiście kobieta fatalna. Jej wizerunki zawdzięczamy Zmichow-
skiej. Wkrótce po Pogance, „najwybitniejszej u nas powieści o artyście”7,
jedynej, w której prześledzić można wielkie motywy Romantic Agony
(wspaniała kobieta niszcząca mężczyzn i dzieło fatalne, którego spale-
nie sprowadza (?) śmierć w płomieniach wyobrażonej na nim kobiety),
napisała ona Książkę pamiątek8, powieść o kobiecie-artystce. Jej boha-
terka, Maria Regina - Dziewica Królowa, nie jest artystką zawodową,
lecz amatorką.
„Cóż ta kobieta robi z takimi skarbami rozumu, wyobraźni, talentów
i serca? - A cóż, jest bogata, czy to nie dosyć? [...] Czym jest ta kobieta,
cackiem salonowym, artystyczną pięknością? niczym! Jej życie czcze i bez-
celne; dla niej w przyszłości nie ma żadnego zawodu, żadnej pracy”.
Tak myśli niekochany, a kochający szaleńczo Ludwik - narrator. Od pierw-
szych kart powieści Maria Regina przedstawiana jest jako sfinks, tyle że
w wydaniu warszawskiego salonu: „Gdy chcę sobie wytłumaczyć tę kobie-
tę, zawsze mi diamenty, zawsze jej spojrzenia na myśl przychodzą, tak rów-
nie czysta, równie jasna, piękna, a jednakże, tak równie i kamienna była.
Diamentu własnością ona także pod promieniem słońca mieniła się w ty-
sięczne blaski swej fantazji [...] a czym jest diament w istocie swojej?...
Węglem i x, niewiadomą; a czym ona była w treści ducha swego?... mnie
się zdaje, że była wielkim talentem - wielką pychą i... tajemnicą!”
Wątła akcja powieści, ginąca w niekończących się tyradach o życiu,
sztuce, a także o umysłowo-emocjonalnych możliwościach kobiet, wła-
ściwie owej charakterystyki nie tłumaczy. Natomiast znajdujemy tam
opis obrazu Marii Reginy, a ponieważ artystyczne dokonania kobiet