DOI article:
Gryglewicz, Tomasz: Koloryzm w malarstwie Hanny Rudzkiej-Cybisowej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.28182#0080
Tomasz
Gryglewicz
powinna być autonomiczna w stosunku do barw lokalnych, ponieważ
„Kolor niekoncypowany z założonej gry, a tylko naśladujący kolor z natury
— nie działa malarsko"5.
Ważnym założeniem programowym kapistów, rzutującym na ich prak-
tykę malarską, jest postulat stosowania scalającej obraz faktury. „Im bar-
dziej celowo płótno będzie dotykane farbą, tym technicznie w pojęciu
malarskim będzie lepsze"6. Przejęta od impresjonizmu technika malowania
drobnymi, szkicowymi pociągnięciami pędzla, z zachowaniem faktural-
nych zbrużdżeń, ujednolicała powierzchnię. Efekt jednorodności płaszczy-
zny obrazowej uzyskiwano także tonowaniem kontrastów, przez rozjaśnie-
nie, a nawet przebielenie kolorystyczne. Z tej metody wypływa obsesyjna
wręcz walka kolorystów z tzw. dziurami w obrazie, czyli ze zbyt wyrywa-
jącymi się z ogólnego jasnego tonu nasyconymi walorowo akcentami.
Zawarta w cytowanym powyżej wstępie do wystawy kapistów teoria
została przejęta przez wielu malarzy, którzy wprawdzie nie byli bezpośred-
nio kapistami, lecz wywodząc się z innych ugrupowań międzywojennego
nurtu malarskiego, takich jak „Zwornik" lub „Pryzmat", po wojnie zajęli się
intensywnie dydaktyką. Jak pisała M. Rzepińska: „W tym lakonicznym
wyznaniu wiary występują terminy, które będą się odtąd stale powtarzać.
Kontrast, zestawienie, działanie plastyczne, gra barwna — repertuar ten
będzie powracać w wypowiedziach wszystkich kolorystów. Nie jest bo-
wiem przypadkiem, że określenia koloryzm i kapizm stosowane są wy-
miennie. Głoszona słowami i obrazami ideologia (określana przez Szyma-
nowskiego jako «maksymalizm kolorystyczny») wyszła daleko poza wąski
krąg młodzieńczego Komitetu Paryskiego"7.
M. Rzepińska jako profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych,
kierująca katedrą historii sztuki, była osobą najbardziej kompetentną w oce-
nie roli kapistów w nowoczesnej sztuce polskiej. Obok własnych badań
nad historią malarstwa wiedzę czerpała z pierwszej ręki jako żona jednego
z najwybitniejszych kapistów Czesława Rzepińskiego. Przyjaźniła się też
artystami tego nurtu, przede wszystkim z czołową kapistką Hanną Rudz-
ką-Cybisową.
Tytułem przypomnienia przywołamy w tym miejscu garść najważniej-
szych faktów z życia artystki. Szersze i szczegółowsze przytaczanie danych
biograficznych nie byłoby celowe w jej przypadku, gdyż weszła ona do
kanonu nowoczesnego malarstwa polskiego, a więc jej życiorys jest znany
i publikowany. Hanna Rudzka urodziła się w Mławie 27 lipca 1887 r. Stu-
diowała malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1917-
1920 w pracowni Miłosza Kotarbińskiego, a później w latach 1921-1924 w kra-
kowskiej Akademii Sztuk Pięknych, najpierw w pracowni Ignacego Pień-
kowskiego, a następnie Józefa Pankiewicza.
5 Loc. cit.
6 Ibidem., s. 614.
7 Ibidem, s. 615.
78
Gryglewicz
powinna być autonomiczna w stosunku do barw lokalnych, ponieważ
„Kolor niekoncypowany z założonej gry, a tylko naśladujący kolor z natury
— nie działa malarsko"5.
Ważnym założeniem programowym kapistów, rzutującym na ich prak-
tykę malarską, jest postulat stosowania scalającej obraz faktury. „Im bar-
dziej celowo płótno będzie dotykane farbą, tym technicznie w pojęciu
malarskim będzie lepsze"6. Przejęta od impresjonizmu technika malowania
drobnymi, szkicowymi pociągnięciami pędzla, z zachowaniem faktural-
nych zbrużdżeń, ujednolicała powierzchnię. Efekt jednorodności płaszczy-
zny obrazowej uzyskiwano także tonowaniem kontrastów, przez rozjaśnie-
nie, a nawet przebielenie kolorystyczne. Z tej metody wypływa obsesyjna
wręcz walka kolorystów z tzw. dziurami w obrazie, czyli ze zbyt wyrywa-
jącymi się z ogólnego jasnego tonu nasyconymi walorowo akcentami.
Zawarta w cytowanym powyżej wstępie do wystawy kapistów teoria
została przejęta przez wielu malarzy, którzy wprawdzie nie byli bezpośred-
nio kapistami, lecz wywodząc się z innych ugrupowań międzywojennego
nurtu malarskiego, takich jak „Zwornik" lub „Pryzmat", po wojnie zajęli się
intensywnie dydaktyką. Jak pisała M. Rzepińska: „W tym lakonicznym
wyznaniu wiary występują terminy, które będą się odtąd stale powtarzać.
Kontrast, zestawienie, działanie plastyczne, gra barwna — repertuar ten
będzie powracać w wypowiedziach wszystkich kolorystów. Nie jest bo-
wiem przypadkiem, że określenia koloryzm i kapizm stosowane są wy-
miennie. Głoszona słowami i obrazami ideologia (określana przez Szyma-
nowskiego jako «maksymalizm kolorystyczny») wyszła daleko poza wąski
krąg młodzieńczego Komitetu Paryskiego"7.
M. Rzepińska jako profesor krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych,
kierująca katedrą historii sztuki, była osobą najbardziej kompetentną w oce-
nie roli kapistów w nowoczesnej sztuce polskiej. Obok własnych badań
nad historią malarstwa wiedzę czerpała z pierwszej ręki jako żona jednego
z najwybitniejszych kapistów Czesława Rzepińskiego. Przyjaźniła się też
artystami tego nurtu, przede wszystkim z czołową kapistką Hanną Rudz-
ką-Cybisową.
Tytułem przypomnienia przywołamy w tym miejscu garść najważniej-
szych faktów z życia artystki. Szersze i szczegółowsze przytaczanie danych
biograficznych nie byłoby celowe w jej przypadku, gdyż weszła ona do
kanonu nowoczesnego malarstwa polskiego, a więc jej życiorys jest znany
i publikowany. Hanna Rudzka urodziła się w Mławie 27 lipca 1887 r. Stu-
diowała malarstwo w Szkole Sztuk Pięknych w Warszawie w latach 1917-
1920 w pracowni Miłosza Kotarbińskiego, a później w latach 1921-1924 w kra-
kowskiej Akademii Sztuk Pięknych, najpierw w pracowni Ignacego Pień-
kowskiego, a następnie Józefa Pankiewicza.
5 Loc. cit.
6 Ibidem., s. 614.
7 Ibidem, s. 615.
78