DOI article:
Gryglewicz, Tomasz: Koloryzm w malarstwie Hanny Rudzkiej-Cybisowej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.28182#0081
W 1924 r. wyszła za mąż za Jana Cybisa, tuż przed wyjazdem kapistów
do Paryża, z którymi udała się tam na dalsze studia 1IX1924 r. Przebywając
w Paryżu, studiowała dawnych mistrzów w Luwrze i malowała samodziel-
nie w plenerze lub pracowni. Brała udział w różnych paryskich przedsię-
wzięciach kapistów, np. w konkursie malarskim w pracowni Augusta Za-
moyskiego w 1928 r., oraz grupowych wystawach: w Galerie Zak w Paryżu,
Moos w Genewie i pierwszej krajowej manifestacji kapistów w Warszawie
w Klubie Artystycznym w 1931 r. Artystka wraz z mężem powróciła do
ojczyzny w 1932 r. i osiadła w Krakowie, w którym mieszkała aż do śmierci
3 II 1988 r. W latach trzydziestych uczestniczyła w wielu zbiorowych wy-
stawach wraz z kapistami, m.in. w II wystawie K. P w Instytucie Propagan-
dy Sztuki w 1934 r., lub samodzielnie.
Brała udział w słynnym bojkocie dyrekcji Towarzystwa Przyjaciół Sztuk
Pięknych, działając w ramach Zawodowego Związku Polskich Artystów
Plastyków. Podczas okupacji organizowała różne formy pomocy artystom.
Po wojnie powróciła do działalności związkowej w ZPAP jako wiceprezes
okręgu, a w latach 1948-1950 jako prezes. W r. 1945 została powołana przez
rektora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Eugeniusza Eibisza na sta-
nowisko profesora nadzwyczajnego tej uczelni, gdzie objęła Katedrę Ma-
larstwa. W tym samym roku rozstała się definitywnie z Janem Cybisem.
W 1950 r. została profesorem zwyczajnym krakowskiej Akademii Sztuk
Pięknych, a w 1960 r. dziekanem Wydziału Malarstwa. Otrzymała wiele
nagród i uczestniczyła w wielu wystawach krajowych i zagranicznych.
Ostatnim chwalebnym epizodem w jej życiu było poparcie działań opozy-
cji demokratycznej w drugiej połowie lat siedemdziesiątych i współpraca
z „Solidarnością" po 1980 r.
Podczas gdy doktryna kapistowska stanowiła w miarę spójny system, to
indywidualne drogi twórcze poszczególnych artystów zmierzały często
w kierunku anty doktrynalnym. Zygmunt Waliszewski, wyrazisty przykład
nieortodoksji kapistowskiej, uprawiał jawnie „literaturę" w obrazie, podo-
bnie jak na inny sposób, niezbyt ceniony przez kolegów jako malarz, Józef
Czapski, wprowadzał do swoich obrazów elementy ekspresjonistyczne.
W stronę ekspresjonizmu skłaniał się również Artur Nacht-Samborski.
W kierunku abstrakcji aluzyjnej Piotr Potworowski. Wydaje się, że jedynie
Jan Cybis do końca realizował, stworzoną w znacznej mierze przez siebie,
teorię malarską. Obok niego także Hanna Rudzka-Cybisowa właśnie, po-
została wierna „również w głębokim rozumieniu słowa, swoim pierwszym
paryskim inicjacjom", jak określiła to Joanna Guze we wstępie do mono-
graficznej, retrospektywnej wystawy malarki w 1971 r. w Poznaniu8.
Helena Blum, przyjaciółka artystki i jej monografistka, wskazywała, że
zgodnie z teorią kapistów, dla Rudzkiej-Cybisowej obraz „posiada swą
całkowitą autonomię, tj. rządzą nim jedynie prawa plastyki, a nie zależność
8 J. Guze, Hanna Rudzka-Cybisowa, [w:] Malarstwo Hanny Rudzkiej-Cybisowej (katalog wystawy),
Poznań 1971, s. 8.
Koloryzm
w malarstwie
Hanny Rudzkiej-
-Cybisowej
79
do Paryża, z którymi udała się tam na dalsze studia 1IX1924 r. Przebywając
w Paryżu, studiowała dawnych mistrzów w Luwrze i malowała samodziel-
nie w plenerze lub pracowni. Brała udział w różnych paryskich przedsię-
wzięciach kapistów, np. w konkursie malarskim w pracowni Augusta Za-
moyskiego w 1928 r., oraz grupowych wystawach: w Galerie Zak w Paryżu,
Moos w Genewie i pierwszej krajowej manifestacji kapistów w Warszawie
w Klubie Artystycznym w 1931 r. Artystka wraz z mężem powróciła do
ojczyzny w 1932 r. i osiadła w Krakowie, w którym mieszkała aż do śmierci
3 II 1988 r. W latach trzydziestych uczestniczyła w wielu zbiorowych wy-
stawach wraz z kapistami, m.in. w II wystawie K. P w Instytucie Propagan-
dy Sztuki w 1934 r., lub samodzielnie.
Brała udział w słynnym bojkocie dyrekcji Towarzystwa Przyjaciół Sztuk
Pięknych, działając w ramach Zawodowego Związku Polskich Artystów
Plastyków. Podczas okupacji organizowała różne formy pomocy artystom.
Po wojnie powróciła do działalności związkowej w ZPAP jako wiceprezes
okręgu, a w latach 1948-1950 jako prezes. W r. 1945 została powołana przez
rektora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie Eugeniusza Eibisza na sta-
nowisko profesora nadzwyczajnego tej uczelni, gdzie objęła Katedrę Ma-
larstwa. W tym samym roku rozstała się definitywnie z Janem Cybisem.
W 1950 r. została profesorem zwyczajnym krakowskiej Akademii Sztuk
Pięknych, a w 1960 r. dziekanem Wydziału Malarstwa. Otrzymała wiele
nagród i uczestniczyła w wielu wystawach krajowych i zagranicznych.
Ostatnim chwalebnym epizodem w jej życiu było poparcie działań opozy-
cji demokratycznej w drugiej połowie lat siedemdziesiątych i współpraca
z „Solidarnością" po 1980 r.
Podczas gdy doktryna kapistowska stanowiła w miarę spójny system, to
indywidualne drogi twórcze poszczególnych artystów zmierzały często
w kierunku anty doktrynalnym. Zygmunt Waliszewski, wyrazisty przykład
nieortodoksji kapistowskiej, uprawiał jawnie „literaturę" w obrazie, podo-
bnie jak na inny sposób, niezbyt ceniony przez kolegów jako malarz, Józef
Czapski, wprowadzał do swoich obrazów elementy ekspresjonistyczne.
W stronę ekspresjonizmu skłaniał się również Artur Nacht-Samborski.
W kierunku abstrakcji aluzyjnej Piotr Potworowski. Wydaje się, że jedynie
Jan Cybis do końca realizował, stworzoną w znacznej mierze przez siebie,
teorię malarską. Obok niego także Hanna Rudzka-Cybisowa właśnie, po-
została wierna „również w głębokim rozumieniu słowa, swoim pierwszym
paryskim inicjacjom", jak określiła to Joanna Guze we wstępie do mono-
graficznej, retrospektywnej wystawy malarki w 1971 r. w Poznaniu8.
Helena Blum, przyjaciółka artystki i jej monografistka, wskazywała, że
zgodnie z teorią kapistów, dla Rudzkiej-Cybisowej obraz „posiada swą
całkowitą autonomię, tj. rządzą nim jedynie prawa plastyki, a nie zależność
8 J. Guze, Hanna Rudzka-Cybisowa, [w:] Malarstwo Hanny Rudzkiej-Cybisowej (katalog wystawy),
Poznań 1971, s. 8.
Koloryzm
w malarstwie
Hanny Rudzkiej-
-Cybisowej
79