DOI Artikel:
Paszylka-Glaza, Małgorzata: "Kapizm" Zygmunta Waliszewskiego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.28182#0144
Małgorzata no zdać sobie sprawę, gdzie się kończy w nich malarz, a zaczyna poeta.
Paszylka Czasem obrazy Jego przemawiają dobrze wtopioną w płótno śmiałą, zda-
wałoby się przejaskrawioną plamą barwną. Czasem nastrojem wyrażonym
subtelną gamą szarych tonów. Innym razem malarskie założenia Jego dzieł
mają pointę w treści pełnej zawsze dowcipu, humoru, ironii. Kto nie zna
tych zieleni szmaragdowych, tych veronezów Zygi, które tak po malarsku
leżą na jabłku, na szacie jakiejś fantastycznej markizy, na pucołowatym
obliczu tłuściocha? (...)"10.
W liście do siostry Walerii z 1936 r. Waliszewski wyłożył zasady prowa-
dzące do „prawdziwego malarstwa": „(...) dobrze namalowana rzecz albo
istotne malarstwo równocześnie przez to samo jest dobrze narysowane
i odwrotnie, dobry rysunek jest zawsze malarski. Przykład: jeżeli barwy,
tony i plany wszystkie będą prawidłowo zestawione i kontrasty między
nimi zharmonizowane, to przez to samo i rysunek będzie bezbłędny, a i ca-
ła konstrukcja i forma powinna być budowana przy pomocy barw. (...)
Przykład: rysunki Rembrandta i innych wielkich mistrzów, chociaż są zro-
bione tylko za pomocą jednokolorowego materiału sepią, igłą na miedzi,
tuszem itp., mimo to robią wrażenie malarstwa wielobarwnego, w nich
właśnie zawarta jest tajemnica nierozerwalności malarstwa i rysunku. (...)
tymczasem trzeba się nauczyć równocześnie rysując malować, a malując
rysować"11. W jego obrazach ślad pędzla zawsze dobywa formę, a w parze
z bogactwem i nasyceniem kolorów, te mocno zbudowane obrazy osiągają
niezwykłą siłę wyrazu.
Swobodnie malowane obrazy Waliszewskiego kryją w sobie dużą wie-
dzę o kolorze. Przy intuicyjnej metodzie pracy artysta przestrzegał indywi-
dualnej logiki koloru. Wykorzystywał właściwości barw do stwarzania
doskonale płaskiej rzeczywistości, której ekspresja kolorystyczna zawierała
formy i plany przestrzenne. W charakterystycznej dla siebie gamie kolory-
stycznej unikał kontrastowania ciemnych i jasnych partii obrazu, stosując
jednakowe natężenie tonów. Był to ukłon w stronę kapistowskich poczy-
nań o maksymalne zharmonizowanie powierzchni malarskiej. Najczęściej
używał czystych i jasnych barw, na ogół niezależnych od przedmiotu ma-
larskich studiów.
Kolory Waliszewskiego: zielenie, błękity, róże, fiolety, karminy, których
zestawienia graniczyły z ryzykiem, były wartością nie tylko estetyczną, ale
przede wszystkim ekspresyjną. Faktura jego obrazów była żywa i niespo-
kojna. Z ogromną nonszalancją traktował problemy pikturalne tak mocno
akcentowane przez Pankiewicza i kolegów z „Komitetu Paryskiego". Ma-
larski styl Waliszewskiego o rozmigotanej tafli barw, żywiołowy i uparcie
opierający się wszelkim kanonom, jest jednocześnie jednym z najwięk-
szych osiągnięć tego malarskiego kierunku.
10 R. Gineyko, Nad trumną Waliszewskiego, „Prosto z Mostu" 1936, nr 45, s. 4.
11 Fragment listu do siostry Walerii napisany w Krakowie 1VI1936 r. W Waliszewska, O Zygmuncie
Waliszewskim, Kraków 1972, s. 166-167.
142
Paszylka Czasem obrazy Jego przemawiają dobrze wtopioną w płótno śmiałą, zda-
wałoby się przejaskrawioną plamą barwną. Czasem nastrojem wyrażonym
subtelną gamą szarych tonów. Innym razem malarskie założenia Jego dzieł
mają pointę w treści pełnej zawsze dowcipu, humoru, ironii. Kto nie zna
tych zieleni szmaragdowych, tych veronezów Zygi, które tak po malarsku
leżą na jabłku, na szacie jakiejś fantastycznej markizy, na pucołowatym
obliczu tłuściocha? (...)"10.
W liście do siostry Walerii z 1936 r. Waliszewski wyłożył zasady prowa-
dzące do „prawdziwego malarstwa": „(...) dobrze namalowana rzecz albo
istotne malarstwo równocześnie przez to samo jest dobrze narysowane
i odwrotnie, dobry rysunek jest zawsze malarski. Przykład: jeżeli barwy,
tony i plany wszystkie będą prawidłowo zestawione i kontrasty między
nimi zharmonizowane, to przez to samo i rysunek będzie bezbłędny, a i ca-
ła konstrukcja i forma powinna być budowana przy pomocy barw. (...)
Przykład: rysunki Rembrandta i innych wielkich mistrzów, chociaż są zro-
bione tylko za pomocą jednokolorowego materiału sepią, igłą na miedzi,
tuszem itp., mimo to robią wrażenie malarstwa wielobarwnego, w nich
właśnie zawarta jest tajemnica nierozerwalności malarstwa i rysunku. (...)
tymczasem trzeba się nauczyć równocześnie rysując malować, a malując
rysować"11. W jego obrazach ślad pędzla zawsze dobywa formę, a w parze
z bogactwem i nasyceniem kolorów, te mocno zbudowane obrazy osiągają
niezwykłą siłę wyrazu.
Swobodnie malowane obrazy Waliszewskiego kryją w sobie dużą wie-
dzę o kolorze. Przy intuicyjnej metodzie pracy artysta przestrzegał indywi-
dualnej logiki koloru. Wykorzystywał właściwości barw do stwarzania
doskonale płaskiej rzeczywistości, której ekspresja kolorystyczna zawierała
formy i plany przestrzenne. W charakterystycznej dla siebie gamie kolory-
stycznej unikał kontrastowania ciemnych i jasnych partii obrazu, stosując
jednakowe natężenie tonów. Był to ukłon w stronę kapistowskich poczy-
nań o maksymalne zharmonizowanie powierzchni malarskiej. Najczęściej
używał czystych i jasnych barw, na ogół niezależnych od przedmiotu ma-
larskich studiów.
Kolory Waliszewskiego: zielenie, błękity, róże, fiolety, karminy, których
zestawienia graniczyły z ryzykiem, były wartością nie tylko estetyczną, ale
przede wszystkim ekspresyjną. Faktura jego obrazów była żywa i niespo-
kojna. Z ogromną nonszalancją traktował problemy pikturalne tak mocno
akcentowane przez Pankiewicza i kolegów z „Komitetu Paryskiego". Ma-
larski styl Waliszewskiego o rozmigotanej tafli barw, żywiołowy i uparcie
opierający się wszelkim kanonom, jest jednocześnie jednym z najwięk-
szych osiągnięć tego malarskiego kierunku.
10 R. Gineyko, Nad trumną Waliszewskiego, „Prosto z Mostu" 1936, nr 45, s. 4.
11 Fragment listu do siostry Walerii napisany w Krakowie 1VI1936 r. W Waliszewska, O Zygmuncie
Waliszewskim, Kraków 1972, s. 166-167.
142