DOI Artikel:
Trupinda, Janusz: Peregrinus - Miles Christi: dwa skrzydła Dużego ołtarza Ferberów
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42239#0023
Naliczono wówczas na statku ponad 1400 tureckich strzał, w samej tylko
tarczy księcia Bogusława miało znajdować się ich 1414. Dalej podróż prze-
biegała juz bez zakłóceń - 3 VIII pielgrzymka dotarła do Jaffy, a 24 VIII do
Grobu Chrystusa. Tam miała miejsce podniosła uroczystość. O północy
24/25 VIII książę Bogusław został mianowany rycerzem Grobu Świętego.
Następnie on sam pasował na rycerzy wszystkich tych, którzy zasłużyli
się w walce z piratami, a między nimi był niewątpliwie Eberhard Ferber15.
Wbrew temu, co powszechnie sądzi się w literaturze przedmiotu, było to
zapewne pasowanie na rycerza Grobu Świętego. Wyjaśniałoby to zaska-
kujący fakt ponownego pasowania Eberharda na rycerza w 1504 r. przez
króla polskiego Aleksandra10. Ten drugi raz, to juz zwyczajowe rycerskie
pasowanie.
Pielgrzymka zakończyła się więc w sposób zupełnie nieoczekiwany,
zyskaniem więcej niz tylko rycerskich szlifów. Młody gdańszczanin ze
„zwykłego" pielgrzyma do Ziemi Świętej1' przeistoczył się w obrońcę
wiary, Kościoła, Grobu Chrystusa - stał się „rycerzem Chrystusowym"
(Miles Christi). Został pasowany w miejscu szczególnym, uświęconym
krwią Zbawiciela i setek krzyżowców, wyruszających przez blisko 200 lat
z dalekiej Europy w celu oswobodzenia Grobu Pańskiego. Co więcej, piel-
grzymi stoczyli walkę z niewiernymi, przez co wyprawa Bogusława na-
brała, można tak rzec, charakteru krucjaty, a z Eberharda uczyniła rycerza
krucjatowego, wsławionego rzeczywistą walką18. Wracał więc niczym
krzyżowiec, otoczony sławą daleko większą niz mógł przypuszczać, uda-
jąc się na pielgrzymkę.
Dla samego Eberharda miało to z pewnością bardzo duże znaczenie.
Znane są jego młodzieńcze, rycerskie zamiłowania. W młodości odebrał
rycersko-dworskie wychowanie na dworze książąt meklemburskich
w Schwerinie, uczestniczył w turniejach rycerskich (w Lubece prawdo-
podobnie zwyciężył w 1490 r.19) i brał aktywny udział w wojnie Hanzy
z Flandrią20. Był wreszcie, jak podaje T. Hirsch, członkiem gdańskiego
Bractwa rycerskiego Św. Jerzego21. Nawiązanie do idei milites Chri-
14 Ibidem, s. 515; - Z. Boras Książęta Pomorza Zachodniego, Poznań - Słupsk 1968, s. 125.
15 Hirsch, op. cit., s. 15; - Kestner, op. cit., s. 22; - Barthold, op. cit., s. 517; - P. Simson Geschichte der Stadt
Danzig, Bd 1. Danzig 1913, s. 365; - Zins, op. cit., s. 31.
lh Ibidem, s. 33.
17 Słowo „zwykłego" należy wziąć w cudzysłów, gdyż już sama decyzja wyruszenia na tak daleką i pełną
niebezpieczeństw wyprawę w okresie, kiedy ruch pielgrzymkowy tracił na intensywności zasługuje na
podkreślenie. Choć być może przeważyły tu względy prestiżowe, na pielgrzymkę wyruszyło wielu znaczących
ludzi i pokazanie się w takim towarzystwie, dla mieszczanina mogło być z pewnością zaszczytem.
Oczywiście można tak powiedzieć w dużym uproszczeniu, gdyż formalnie rzecz biorąc wyprawa
krzyżowa charakteryzowała się szeregiem cech, których w tym przypadku zabrakło, jak patronat papieski, ślub
krucjatowy (i tzw. wzięcie krzyża, specjalnego oznaczenia uczestników), odpust krucjatowy i szereg
przywilejów materialnych i duchowych, specjalnie dla krzyżowców zarezerwowanych; inny był też cel
wyprawy krzyżowej, od początku zakładający wyzwolenie Grobu Św. i wsparcie Kościoła Wschodniego - por.
m.in. J. A. Brundage Medieml Canon Law and the Crusader, Madison 1969, s. 30 n.; E.-D. Hehl Was ist eigentlich ein
Kreuzzug?, „Historische Zeitschnft" Bd. 259,1994, s. 297 - 336.
ly Kestner, op. cit., s. 21.
211 Zins, op. cit., s. 29 n.
Hirsch, op. cit., s. 12.
Dwa
skrzydła
Dużego
ołtarza
Ferberów
21
tarczy księcia Bogusława miało znajdować się ich 1414. Dalej podróż prze-
biegała juz bez zakłóceń - 3 VIII pielgrzymka dotarła do Jaffy, a 24 VIII do
Grobu Chrystusa. Tam miała miejsce podniosła uroczystość. O północy
24/25 VIII książę Bogusław został mianowany rycerzem Grobu Świętego.
Następnie on sam pasował na rycerzy wszystkich tych, którzy zasłużyli
się w walce z piratami, a między nimi był niewątpliwie Eberhard Ferber15.
Wbrew temu, co powszechnie sądzi się w literaturze przedmiotu, było to
zapewne pasowanie na rycerza Grobu Świętego. Wyjaśniałoby to zaska-
kujący fakt ponownego pasowania Eberharda na rycerza w 1504 r. przez
króla polskiego Aleksandra10. Ten drugi raz, to juz zwyczajowe rycerskie
pasowanie.
Pielgrzymka zakończyła się więc w sposób zupełnie nieoczekiwany,
zyskaniem więcej niz tylko rycerskich szlifów. Młody gdańszczanin ze
„zwykłego" pielgrzyma do Ziemi Świętej1' przeistoczył się w obrońcę
wiary, Kościoła, Grobu Chrystusa - stał się „rycerzem Chrystusowym"
(Miles Christi). Został pasowany w miejscu szczególnym, uświęconym
krwią Zbawiciela i setek krzyżowców, wyruszających przez blisko 200 lat
z dalekiej Europy w celu oswobodzenia Grobu Pańskiego. Co więcej, piel-
grzymi stoczyli walkę z niewiernymi, przez co wyprawa Bogusława na-
brała, można tak rzec, charakteru krucjaty, a z Eberharda uczyniła rycerza
krucjatowego, wsławionego rzeczywistą walką18. Wracał więc niczym
krzyżowiec, otoczony sławą daleko większą niz mógł przypuszczać, uda-
jąc się na pielgrzymkę.
Dla samego Eberharda miało to z pewnością bardzo duże znaczenie.
Znane są jego młodzieńcze, rycerskie zamiłowania. W młodości odebrał
rycersko-dworskie wychowanie na dworze książąt meklemburskich
w Schwerinie, uczestniczył w turniejach rycerskich (w Lubece prawdo-
podobnie zwyciężył w 1490 r.19) i brał aktywny udział w wojnie Hanzy
z Flandrią20. Był wreszcie, jak podaje T. Hirsch, członkiem gdańskiego
Bractwa rycerskiego Św. Jerzego21. Nawiązanie do idei milites Chri-
14 Ibidem, s. 515; - Z. Boras Książęta Pomorza Zachodniego, Poznań - Słupsk 1968, s. 125.
15 Hirsch, op. cit., s. 15; - Kestner, op. cit., s. 22; - Barthold, op. cit., s. 517; - P. Simson Geschichte der Stadt
Danzig, Bd 1. Danzig 1913, s. 365; - Zins, op. cit., s. 31.
lh Ibidem, s. 33.
17 Słowo „zwykłego" należy wziąć w cudzysłów, gdyż już sama decyzja wyruszenia na tak daleką i pełną
niebezpieczeństw wyprawę w okresie, kiedy ruch pielgrzymkowy tracił na intensywności zasługuje na
podkreślenie. Choć być może przeważyły tu względy prestiżowe, na pielgrzymkę wyruszyło wielu znaczących
ludzi i pokazanie się w takim towarzystwie, dla mieszczanina mogło być z pewnością zaszczytem.
Oczywiście można tak powiedzieć w dużym uproszczeniu, gdyż formalnie rzecz biorąc wyprawa
krzyżowa charakteryzowała się szeregiem cech, których w tym przypadku zabrakło, jak patronat papieski, ślub
krucjatowy (i tzw. wzięcie krzyża, specjalnego oznaczenia uczestników), odpust krucjatowy i szereg
przywilejów materialnych i duchowych, specjalnie dla krzyżowców zarezerwowanych; inny był też cel
wyprawy krzyżowej, od początku zakładający wyzwolenie Grobu Św. i wsparcie Kościoła Wschodniego - por.
m.in. J. A. Brundage Medieml Canon Law and the Crusader, Madison 1969, s. 30 n.; E.-D. Hehl Was ist eigentlich ein
Kreuzzug?, „Historische Zeitschnft" Bd. 259,1994, s. 297 - 336.
ly Kestner, op. cit., s. 21.
211 Zins, op. cit., s. 29 n.
Hirsch, op. cit., s. 12.
Dwa
skrzydła
Dużego
ołtarza
Ferberów
21