DOI Artikel:
Worobjowa, Nina: Dawne druki gdańskie w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Tartu (dawnego Dorpatu)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42239#0177
N. Worobjoiua
Dawne druki gdańskie
w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Tartu
(dawnego Dorpatu)
W historii Estonii lata 1582-1625 nazywane są okresem polskim. W ro-
ku 1583 jezuici założyli w Dorpacie (obecnie Tartu) pierwsze gimnazjum,
którego uczniami byli w większości Polacy1. Po przekształceniu gimnaz-
jum w Kolegium wykładali w nim profesorowie, którzy przybyli z Gdań-
ska lub później do Gdańska wyjechali (m.in. Paul Dulcius, Philipp Friis,
Petrus Graben)2. Collegium Dorpadense Societatis Jesu stało się zaczą-
tkiem uniwersytetu, otwartego przez Szwedów w roku 1632. W XVIII
stuleciu, z powodu długotrwałych wojen, uniwersytet musiał przerwać
swą działalność. Po reaktywowaniu w roku 1802 stał się on Alma Mater
wielu polskich studentów3.
„Gdański ślad" znajdujemy również w dziejach biblioteki odrodzo-
nego uniwersytetu. Karl Simon Morgenstern (1770-1852) - jej pierwszy
dyrektor, sprawujący tę funkcję przez 37 lat - przybył z Gdańska, gdzie
w latach 1798-1802 był profesorem wymowy i filologii klasycznej
w Athenaeum Gedanensis4. W Gdańsku opublikował kilka prac
naukowych, swój pierwszy wiersz Elegie (Danzig, im April 1802), nakreślił
plan pięcioaktowej sztuki Cecilia.
Jako zamiłowany bibliofil Morgenstern zebrał i podarował bibliotece
uniwersytetu w Dorpacie ponad 11 tysięcy woluminów oraz znaczną ilość
rękopisów. Pobyt w Gdańsku wyraźnie zaważył na jego zainteresowa-
niach bibliofilskich. W obszernej korespondencji znajdujemy listy od
gdańskich kolegów i przyjaciół, z którymi utrzymywał przyjacielskie kon-
takty, m.in. z pastorem dr. Duisburgiem, inspektorem i superintendentem
1 J. Kivimae Jesuiitide koolitegevusesł Tartus, [w:] Tii ajaloo kiisimusi, Tartu 1975, lk. 9.
2 V. Helk Die Jesuiten in Dorpat (1583-1625), Odense 1977, s. 216-217, 224-225, 227.
3 S. Isakow, P. Sigałow Polskije studienczeskije organizacyi w TU w XIX w., [w:] Tii ajaloo kiisimusi I, Tartu 1975,
s. 123-131.
4 Daniel Gralath (1739-1809), prorektor Gimnazjum Akademickiego, przedstawił Morgernsterna na
uroczystym posiedzeniu rady naukowej 29 XI 1798 r. Morgenstern wygłosił wówczas mowę De literis
humanioribus... (Lipsiae- Gedani 1800). Swój pobyt w Gdańsku Morgenstern opisał w dzienniku prowadzonym
od 1787 r. do końca życia. Odnotowywał w nim nowe znajomości, spotkania, a przede wszystkim zajęcia,
lektury i opinie o nich (KHO TUR, f. 3, Mrg. DLXXXY-DCII; o pobycie Morgensterna w Gdańsku zob. Mrg.
DXCI, 1.173-183; DXCII, 1. 5-112).
175
Dawne druki gdańskie
w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Tartu
(dawnego Dorpatu)
W historii Estonii lata 1582-1625 nazywane są okresem polskim. W ro-
ku 1583 jezuici założyli w Dorpacie (obecnie Tartu) pierwsze gimnazjum,
którego uczniami byli w większości Polacy1. Po przekształceniu gimnaz-
jum w Kolegium wykładali w nim profesorowie, którzy przybyli z Gdań-
ska lub później do Gdańska wyjechali (m.in. Paul Dulcius, Philipp Friis,
Petrus Graben)2. Collegium Dorpadense Societatis Jesu stało się zaczą-
tkiem uniwersytetu, otwartego przez Szwedów w roku 1632. W XVIII
stuleciu, z powodu długotrwałych wojen, uniwersytet musiał przerwać
swą działalność. Po reaktywowaniu w roku 1802 stał się on Alma Mater
wielu polskich studentów3.
„Gdański ślad" znajdujemy również w dziejach biblioteki odrodzo-
nego uniwersytetu. Karl Simon Morgenstern (1770-1852) - jej pierwszy
dyrektor, sprawujący tę funkcję przez 37 lat - przybył z Gdańska, gdzie
w latach 1798-1802 był profesorem wymowy i filologii klasycznej
w Athenaeum Gedanensis4. W Gdańsku opublikował kilka prac
naukowych, swój pierwszy wiersz Elegie (Danzig, im April 1802), nakreślił
plan pięcioaktowej sztuki Cecilia.
Jako zamiłowany bibliofil Morgenstern zebrał i podarował bibliotece
uniwersytetu w Dorpacie ponad 11 tysięcy woluminów oraz znaczną ilość
rękopisów. Pobyt w Gdańsku wyraźnie zaważył na jego zainteresowa-
niach bibliofilskich. W obszernej korespondencji znajdujemy listy od
gdańskich kolegów i przyjaciół, z którymi utrzymywał przyjacielskie kon-
takty, m.in. z pastorem dr. Duisburgiem, inspektorem i superintendentem
1 J. Kivimae Jesuiitide koolitegevusesł Tartus, [w:] Tii ajaloo kiisimusi, Tartu 1975, lk. 9.
2 V. Helk Die Jesuiten in Dorpat (1583-1625), Odense 1977, s. 216-217, 224-225, 227.
3 S. Isakow, P. Sigałow Polskije studienczeskije organizacyi w TU w XIX w., [w:] Tii ajaloo kiisimusi I, Tartu 1975,
s. 123-131.
4 Daniel Gralath (1739-1809), prorektor Gimnazjum Akademickiego, przedstawił Morgernsterna na
uroczystym posiedzeniu rady naukowej 29 XI 1798 r. Morgenstern wygłosił wówczas mowę De literis
humanioribus... (Lipsiae- Gedani 1800). Swój pobyt w Gdańsku Morgenstern opisał w dzienniku prowadzonym
od 1787 r. do końca życia. Odnotowywał w nim nowe znajomości, spotkania, a przede wszystkim zajęcia,
lektury i opinie o nich (KHO TUR, f. 3, Mrg. DLXXXY-DCII; o pobycie Morgensterna w Gdańsku zob. Mrg.
DXCI, 1.173-183; DXCII, 1. 5-112).
175