DOI Artikel:
Wojciechowski, Jerzy A.: Glossa do reliefu z nadproża Sieni Gdańskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42239#0081
jerzif Wojciechowski
Glossa do reliefu z nadproża Sieni Gdańskiej
Na marginesie gdańskiej Wystawy pragnę przypomnieć dzieło, które
z przyczyn oczywistych nie było eksponowane, a stanowi dobry przy-
kład rzeźby gdańskiej przełomu XVI i XVII w.
W pierwszym numerze „Porta Aurea", zawierającym materiały z kon-
ferencji poświęconej Dworowi Artusa w Gdańsku, zamieszczono artykuł
Tomasza Mikockiego o antycznych pierwowzorach fryzu w nadprożu
Sieni Gdańskiej przy Długim Targu oraz głos Witolda Dobrowolskiego
odnośnie do tego artykułu . Niniejszą notę proszę traktować jako kolejny
głos w dyskusji, do którego upoważnia znalezienie przeze mnie bezpośre-
dniego pierwowzoru do przedstawienia nadproża z Sieni. I choć powią-
zanie to nie burzy zasadniczo sądów obu Autorów, szczególnie ich
rozważań odnoszących się do pokrewnych antycznych i renesansowych
przedstawień, pozwala jednak na skorygowanie ich interpretacji wymo-
wy ikonograficznej dzieła, wyrosłych na bazie zniekształconej nieco przez
zabiegi konserwatorskie formy reliefu.
Obaj Autorzy, omawiając antyczne analogie do gdańskiej płaskorzeź-
by, zgodnie podkreślali, ze ta manierystyczna wersja morskiego thiasosu,
obca jest pokrewnym scenom antycznym przez swą erotyczną dosadność.
Temu podnoszonemu przez nich zastrzeżeniu towarzyszyła sugestia
możliwości pośrednictwa grafiki manierystycznej, na co znalazłem obec-
nie potwierdzenie w konfrontacji gdańskiej płaskorzeźby (ił. 1) z ryciną
Heinricha Ulricha według rysunku Paulysa Mayra (il. 2)1 2 3. O pierwszym
artyście niewiele wiadomo, o drugim zgoła nic. Zmarły w 1621 r. Ulrich
był wydawcą i rytownikiem działającym w Norymberdze od 1595 r.\
Relief gdański powtarza wymienioną rycinę w tę samą stronę, nie
może więc być mowy o pośrednictwie lustrzanego w stosunku do niej
1 T. Mikocki Antyczne pierwozuzoiy fiyzu z Sieni Gdańskiej; W. Dobrowolski Głos w dyskusji dotyczący artykułu
Tomasza Mikockiego, ibidem s. 269-271, „Porta Aurea. Rocznik Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu
Gdańskiego" 1.1, Gdańsk 1992, s. 251-267;-
Miedzioryt, 102 x 290 mm, z inskrypq'ą w stanie II:PAVLYS MAYR INVENTOR Heinrich Ulrich sch.
3 O artyście zob.: G. K. Nagler Kiinstler-Lexicon, t. XIX, Miinchen 1849, s. 229-32;-tenże Die Monogramisten,
t. III, Miinchen 1919, nr 1603, s. 672-74;- F. W. H. Hollstein (German Engraoings, Etchings and Woodcuts, IX,
Amsterdam 1975, s. 58, nr 64) przypisuje interesującą nas rycinę Adamowi Fuchsowi, rytownikowi
pracującemu dla Ulricha. Błędna atrybucja Hollsteina wynikała z faktu, że stan pierwszy ryciny nie był
sygnowany przez Ulricha, zaś stylistycznie, a zwłaszcza tematycznie, jest ona dość bliska pracom Fuchsa.
79
Glossa do reliefu z nadproża Sieni Gdańskiej
Na marginesie gdańskiej Wystawy pragnę przypomnieć dzieło, które
z przyczyn oczywistych nie było eksponowane, a stanowi dobry przy-
kład rzeźby gdańskiej przełomu XVI i XVII w.
W pierwszym numerze „Porta Aurea", zawierającym materiały z kon-
ferencji poświęconej Dworowi Artusa w Gdańsku, zamieszczono artykuł
Tomasza Mikockiego o antycznych pierwowzorach fryzu w nadprożu
Sieni Gdańskiej przy Długim Targu oraz głos Witolda Dobrowolskiego
odnośnie do tego artykułu . Niniejszą notę proszę traktować jako kolejny
głos w dyskusji, do którego upoważnia znalezienie przeze mnie bezpośre-
dniego pierwowzoru do przedstawienia nadproża z Sieni. I choć powią-
zanie to nie burzy zasadniczo sądów obu Autorów, szczególnie ich
rozważań odnoszących się do pokrewnych antycznych i renesansowych
przedstawień, pozwala jednak na skorygowanie ich interpretacji wymo-
wy ikonograficznej dzieła, wyrosłych na bazie zniekształconej nieco przez
zabiegi konserwatorskie formy reliefu.
Obaj Autorzy, omawiając antyczne analogie do gdańskiej płaskorzeź-
by, zgodnie podkreślali, ze ta manierystyczna wersja morskiego thiasosu,
obca jest pokrewnym scenom antycznym przez swą erotyczną dosadność.
Temu podnoszonemu przez nich zastrzeżeniu towarzyszyła sugestia
możliwości pośrednictwa grafiki manierystycznej, na co znalazłem obec-
nie potwierdzenie w konfrontacji gdańskiej płaskorzeźby (ił. 1) z ryciną
Heinricha Ulricha według rysunku Paulysa Mayra (il. 2)1 2 3. O pierwszym
artyście niewiele wiadomo, o drugim zgoła nic. Zmarły w 1621 r. Ulrich
był wydawcą i rytownikiem działającym w Norymberdze od 1595 r.\
Relief gdański powtarza wymienioną rycinę w tę samą stronę, nie
może więc być mowy o pośrednictwie lustrzanego w stosunku do niej
1 T. Mikocki Antyczne pierwozuzoiy fiyzu z Sieni Gdańskiej; W. Dobrowolski Głos w dyskusji dotyczący artykułu
Tomasza Mikockiego, ibidem s. 269-271, „Porta Aurea. Rocznik Zakładu Historii Sztuki Uniwersytetu
Gdańskiego" 1.1, Gdańsk 1992, s. 251-267;-
Miedzioryt, 102 x 290 mm, z inskrypq'ą w stanie II:PAVLYS MAYR INVENTOR Heinrich Ulrich sch.
3 O artyście zob.: G. K. Nagler Kiinstler-Lexicon, t. XIX, Miinchen 1849, s. 229-32;-tenże Die Monogramisten,
t. III, Miinchen 1919, nr 1603, s. 672-74;- F. W. H. Hollstein (German Engraoings, Etchings and Woodcuts, IX,
Amsterdam 1975, s. 58, nr 64) przypisuje interesującą nas rycinę Adamowi Fuchsowi, rytownikowi
pracującemu dla Ulricha. Błędna atrybucja Hollsteina wynikała z faktu, że stan pierwszy ryciny nie był
sygnowany przez Ulricha, zaś stylistycznie, a zwłaszcza tematycznie, jest ona dość bliska pracom Fuchsa.
79