DOI Artikel:
Sulewska, Renata: Ołtarz w kościele w Szynwałdzie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42239#0085
Renata Sulewska
Ołtarz w kościele w Szynwałdzie
W kościele parafialnym pw. Najświętszej Panny Marii w Szynwałdzie
zachował się drewniany ołtarz (il.l) datowany przez autorów Katalogu
zabytków sztuki w Polsce około 1594 roku1. Jest to nieduże, przyścienne,
architektoniczne retabulum umieszczone obecnie w północnej kaplicy
kościoła. W predelli, po bokach nowego tabernakulum, umieszczone są
dwie płyciny dekorowane kolistą wicią groteskową. Prostokątną część
środkową ujęto kanelowanymi korynckimi kolumnami i uszami złożo-
nymi z wolut i liści akantu. W zwieńczeniu na tle płyty dekorowanej
rollwerkiem znajduje się anioł podtrzymujący dwie tarcze herbowe. Na
lewej widnieje herb Łaskich - Łodzią, a na prawej herb Kónigsecków.
Herby te pozwalają na identyfikację fundatorów ołtarza. Herb
Kónigsecków należy do Zofii Kiszynkówny (Kizynkówny) lub Kónigseck
z Prus Książęcych, herb Łodzią do Samuela Gotarda Łaskiego, jej
drugiego męża, dyplomaty, rotmistrza i sekretarza królewskiego2, który
13 XI 1590 r. otrzymał w dożywocie dobra po pierwszym mężu Zofii,
Stanisławie Kostce, m.in. i Szynwałd w województwie chełmińskim3.
W roku 1594 kosztem Samuela Gotarda Łaskiego i jego żony przebu-
dowano kościół w Szynwałdzie4 i najprawdopodobniej w związku
z tymi pracami wykonano nowy ołtarz.
Kompozycja ołtarza wyraźnie nawiązuje do niektórych powstających
w końcu XVI i na początku XVII w. epitafiów, choć te zwykle zamiast
kolumn mają personifikacje czy hermy Nawiązywanie do struktury
epitafium nie jest w tym czasie czymś wyjątkowym. Podobne tendencje
występowały chociażby w niektórych ołtarzach śląskich, jak np. wymie-
niany przez Jana Harasimowicza ołtarz w Czernicy (1600 - 1603) pod Jele-
nią Górą5.
1 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. XI: woj. bydgoskie, pod red. J. Frycza, T. Chrzanowskiego,
M. Korneckiego, z. 7: Pozo. grudziądzki, opr. R. Brykowski i T. Żurkowska, Warszawa 1974, s. 69.
S. Grzybowski, F. Mincer, Łaski Samuel Gotard, hasło [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XVIII, s. 250 - 252.
1 Ibidem, s. 251.
4 Katalog zabytkóro sztuki zv Polsce..., s. 67.
5 J. Harasimowicz Typy i programy śląskich ołtarzy ivieku reformacji, "Roczniki Sztuki Śląskiej" XII: 1979, s. 14.
83
Ołtarz w kościele w Szynwałdzie
W kościele parafialnym pw. Najświętszej Panny Marii w Szynwałdzie
zachował się drewniany ołtarz (il.l) datowany przez autorów Katalogu
zabytków sztuki w Polsce około 1594 roku1. Jest to nieduże, przyścienne,
architektoniczne retabulum umieszczone obecnie w północnej kaplicy
kościoła. W predelli, po bokach nowego tabernakulum, umieszczone są
dwie płyciny dekorowane kolistą wicią groteskową. Prostokątną część
środkową ujęto kanelowanymi korynckimi kolumnami i uszami złożo-
nymi z wolut i liści akantu. W zwieńczeniu na tle płyty dekorowanej
rollwerkiem znajduje się anioł podtrzymujący dwie tarcze herbowe. Na
lewej widnieje herb Łaskich - Łodzią, a na prawej herb Kónigsecków.
Herby te pozwalają na identyfikację fundatorów ołtarza. Herb
Kónigsecków należy do Zofii Kiszynkówny (Kizynkówny) lub Kónigseck
z Prus Książęcych, herb Łodzią do Samuela Gotarda Łaskiego, jej
drugiego męża, dyplomaty, rotmistrza i sekretarza królewskiego2, który
13 XI 1590 r. otrzymał w dożywocie dobra po pierwszym mężu Zofii,
Stanisławie Kostce, m.in. i Szynwałd w województwie chełmińskim3.
W roku 1594 kosztem Samuela Gotarda Łaskiego i jego żony przebu-
dowano kościół w Szynwałdzie4 i najprawdopodobniej w związku
z tymi pracami wykonano nowy ołtarz.
Kompozycja ołtarza wyraźnie nawiązuje do niektórych powstających
w końcu XVI i na początku XVII w. epitafiów, choć te zwykle zamiast
kolumn mają personifikacje czy hermy Nawiązywanie do struktury
epitafium nie jest w tym czasie czymś wyjątkowym. Podobne tendencje
występowały chociażby w niektórych ołtarzach śląskich, jak np. wymie-
niany przez Jana Harasimowicza ołtarz w Czernicy (1600 - 1603) pod Jele-
nią Górą5.
1 Katalog zabytków sztuki w Polsce, t. XI: woj. bydgoskie, pod red. J. Frycza, T. Chrzanowskiego,
M. Korneckiego, z. 7: Pozo. grudziądzki, opr. R. Brykowski i T. Żurkowska, Warszawa 1974, s. 69.
S. Grzybowski, F. Mincer, Łaski Samuel Gotard, hasło [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XVIII, s. 250 - 252.
1 Ibidem, s. 251.
4 Katalog zabytkóro sztuki zv Polsce..., s. 67.
5 J. Harasimowicz Typy i programy śląskich ołtarzy ivieku reformacji, "Roczniki Sztuki Śląskiej" XII: 1979, s. 14.
83