DOI Artikel:
Sztyber, Beata: Gdański pas kontuszowy ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdańsku
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42239#0166
Beata
Sztyber
3. Pas kontuszowy łososiowo-srebrny, 2 poł. XVIII w., Lyon. Muzeum Narodowe w Krakowie
Pasy z manufaktury Salzhiibnera nie miały sygnatury trwałej, tkanej,
a jedynie doszywane kartoniki z fabrycznym znakiem, stąd dużo trudniej
zidentyfikować dzisiaj okazy z tej fabryki. Wiadomo jednak, ze były
znacznie węzsze od pozostałych. Ornament był skromniejszy, wyraźnie
w stylu francuskich ozdobników graficznych. Skala barw w pasach z nić-
mi metalicznymi ograniczała się do barwy jedwabnego tła oraz srebra,
bądź złota, a w pasach jedwabnych czarna nić konturowała ornament8 9.
Właśnie z tą wytwórnią kojarzony był, z pewną rezerwą, pas z kolekcji
MNG. W kontekście danych z katalogu M. Taszyckiej zaczął jednak wy-
glądać coraz bardziej podejrzanie. Zestawienie go z pasami gdańskimi,
pokazywanymi na wystawie „Aurea Porta Rzeczypospolitej", zarówno
z warsztatu Bescha jak i Salzhiibnera, jeszcze pogorszyło jego sytuację,
gdyż ani technicznie, ani jakościowo nie wytrzymywał porównania. Spra-
wę roztrzygnęło odnalezienie w katalogu Pasów francuskich jaasa o identy-
cznym ornamencie, technice, a nawet zbieżnych wymiarach (il. 3).
Nie było już wątpliwości, ze oliwkowy pas broszowany srebrną, bar-
dzo poczerniałą nicią10, o nr inw. MNG/SD/227/Th, okazał się w świetle
starszych i najnowszych publikacji, pasem wykonanym w Lyonie, na pod-
stawie wzorów stosowanych przez gdańską manufakturę Salzhiibnera.
W tym kontekście interesująca wydaje się informacja, jaką uzyskałam
od Pani Małgorzaty Wróblewskiej-Markiewicz z Łodzi, która w trakcie
8 M. Taszycka Persjarstwo: Zarys historii ivłókiennictiva na ziemiach polskich do końca XVIII wieku,
Wrocław-Warszawa-Kraków, 1966, s. 498-501.
9 Pas kontuszowy nr inw. MNK XIX-2580, łososiowo-różowy broszowany srebrem, o wymiarach
326 cm x 27,3 cm; - M. Taszycka Pasy francuskie - katalog zbiorów Muzeum Narodowego iv Krakowie, Kraków
1994, t. IV, s. 139, il. 35.
10 „Paschalis stwierdził, a żaliła się na to także publiczność, że w pasach lyońskiego pochodzenia nić
metalowa środkowej części pasa, z lichszego zazwyczaj materiału, łatwo czernieje"; - Mańkowski,
Wdowiszewski, op. cit.
164
Sztyber
3. Pas kontuszowy łososiowo-srebrny, 2 poł. XVIII w., Lyon. Muzeum Narodowe w Krakowie
Pasy z manufaktury Salzhiibnera nie miały sygnatury trwałej, tkanej,
a jedynie doszywane kartoniki z fabrycznym znakiem, stąd dużo trudniej
zidentyfikować dzisiaj okazy z tej fabryki. Wiadomo jednak, ze były
znacznie węzsze od pozostałych. Ornament był skromniejszy, wyraźnie
w stylu francuskich ozdobników graficznych. Skala barw w pasach z nić-
mi metalicznymi ograniczała się do barwy jedwabnego tła oraz srebra,
bądź złota, a w pasach jedwabnych czarna nić konturowała ornament8 9.
Właśnie z tą wytwórnią kojarzony był, z pewną rezerwą, pas z kolekcji
MNG. W kontekście danych z katalogu M. Taszyckiej zaczął jednak wy-
glądać coraz bardziej podejrzanie. Zestawienie go z pasami gdańskimi,
pokazywanymi na wystawie „Aurea Porta Rzeczypospolitej", zarówno
z warsztatu Bescha jak i Salzhiibnera, jeszcze pogorszyło jego sytuację,
gdyż ani technicznie, ani jakościowo nie wytrzymywał porównania. Spra-
wę roztrzygnęło odnalezienie w katalogu Pasów francuskich jaasa o identy-
cznym ornamencie, technice, a nawet zbieżnych wymiarach (il. 3).
Nie było już wątpliwości, ze oliwkowy pas broszowany srebrną, bar-
dzo poczerniałą nicią10, o nr inw. MNG/SD/227/Th, okazał się w świetle
starszych i najnowszych publikacji, pasem wykonanym w Lyonie, na pod-
stawie wzorów stosowanych przez gdańską manufakturę Salzhiibnera.
W tym kontekście interesująca wydaje się informacja, jaką uzyskałam
od Pani Małgorzaty Wróblewskiej-Markiewicz z Łodzi, która w trakcie
8 M. Taszycka Persjarstwo: Zarys historii ivłókiennictiva na ziemiach polskich do końca XVIII wieku,
Wrocław-Warszawa-Kraków, 1966, s. 498-501.
9 Pas kontuszowy nr inw. MNK XIX-2580, łososiowo-różowy broszowany srebrem, o wymiarach
326 cm x 27,3 cm; - M. Taszycka Pasy francuskie - katalog zbiorów Muzeum Narodowego iv Krakowie, Kraków
1994, t. IV, s. 139, il. 35.
10 „Paschalis stwierdził, a żaliła się na to także publiczność, że w pasach lyońskiego pochodzenia nić
metalowa środkowej części pasa, z lichszego zazwyczaj materiału, łatwo czernieje"; - Mańkowski,
Wdowiszewski, op. cit.
164