Instytut Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]; Zakład Historii Sztuki <Danzig> [Hrsg.]: Porta Aurea: Rocznik Instytutu Historii Sztuki Uniwersytetu Gdańskiego (6.1999)

Waldemar
Deluga


1. Willem Hondius Portret
Bohdana Chmielnickiego, stan 1,
miedzioryt, Muzeum Naro-
dowe w Warszawie

magnatów i duchownych, a także patrycjuszy gdańskich4. Hondius opra-
cował też kilka wyraźnie orientalizujących portretów, wśród których na
uwagę zasługuje wizerunek Bohdana Chmielnickiego. Na wystawie
zaprezentowano pochodzące ze zbiorów Muzeum Narodowego w Gdań-
sku dwa stany portretu hetmana kozackiego5 6. Pierwszy, wykonany przez
Hondiusa w roku 1551, opatrzony został herbem Abdank z krzyzem wraz
inskrypcją łacińską informującą o Hetmanie jako inicjatorze powstania na
Ukrainie*1. Kompozycja wykonana była prawdopodobnie na zlecenie
odbiorcy ukraińskiego, świadczy o tym opis herbu sporządzony w formie
skrótów zapisanych cyrylicą: B. H. G. W. W. K. MZA. Wizerunek ten (il. 1)
jest najstarszym znanym portretem hetmana i był on wielokrotnie później
kopiowany7. W kolekcji Biblioteki Narodowej w Warszawie przechowy-

4 Cf. J. Fabiani-Madejska Willem Hondius en zijn poolse oeuvre 1626-1652, [w:] jaaverslag van de Fundatio
Hondius t. XV, Hague 1965, s. 5-38.
'S Aurea Porta Rzeczypospolitej. Sztuka Gdańska od połowy XV do końca XVIII wieku. t. 1: Eseje, t. 2: Katalog. Pod
red. prof. dr hab. Teresy Grzybkowskiej. Muzeum Narodowe w Gdańsku, Gdańsk 1997. Tu: Katalog s. 337-338,
nr VIII.79, VIII.80. Por. J. C. Błock Das Kupferstich-Werk des Willhelm Hondius, Danzig 1891, s. 38-39, nr 27.
6 Inne egzemplarze ryciny znajdują się w kolekcjach: Biblioteki Królewskiej w Brukseli (S II 85980), Biblioteki
Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku (Nr 143), Muzeum Narodowego w Warszawie ( Gr.Pol. 5084). W roku 1998
egzemplarz z kolekq'i Potockich został wystawiony na aukcji w antykwariacie Lamus w Warszawie.

168