DOI article:
Worobjowa, Nina: Dawne druki gdańskie w zbiorach Biblioteki Uniwersyteckiej w Tartu (dawnego Dorpatu)
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.42239#0182
N. Worobjowa
Geschichte Danzigs (Danzig 1816) autorstwa dyrektora Realschule i wie-
loletniego bibliotekarza Staatsbibliothek w Gdańsku - Matthiasa Gotthilfa
Lóschina (1790-1868), przyciąga uwagę nie tylko swą treścią, lecz także
zachowaną dedykacją: „Hernn Kanzler Dr. Niemayers Hochachtungsvoll
und chrrbietigst von Lóschin". Słowa te świadczą, że autor książki, który
w latach 1809-1812 studiował w Halle, wciąż utrzymywał kontakty
z profesorem teologii, następnie rektorem tamtejszego uniwersytetu -
A. H. Niemeyerem.
Najliczniejsza i najbardziej zróżnicowana jest grupa gdańskich druków
z XVII w., gdy sztuka typograficzna przeżywała w mieście swój rozkwit,
pochodzących m.in. z drukarń A. Hunefelda, A. J. Moliera, S. Reinigera,
Rhete, J. Z. Stolle.
Biblia Świata to jest Księgi Starego y Nozuego Przymierza... (Gdańsk 1632)
została wydana przez Andrzeja Hunefelda „dla niedostatku exemplarzy
biblii brzeskiej, przed 69 laty drukowanej, bądź ludzi, bądź czasów
zazdrością wygubioney"9. Biblia gdańska trafiła do naszej biblioteki wraz
z księgozbiorem pastora z Ruhji - Gustava Bergmanna, zakupionym od
jego syna w roku 1837.
Skromna Biblia lub dzieła prawnicze D. Patersona, wydane przez
Hunefelda, niewiele mówią nam o możliwościach gdańskich impresorów.
Pełnia ich kunsztu uwidoczniła się natomiast we wspaniałych wydaniach
dzieł znakomitego gdańszczanina - Jana Heweliusza. Subtelnie rytowane
przez samego astronoma widoki księżyca oraz frontispis i portret
Heweliusza autorstwa Jeremiasza Falcka są ozdobą Selenographia, sive
Lunae descriptio... (Gedani 1647). Równie piękne jest wydane przez
S. Reinigera dzieło Cometographia... (Gedani 1668), w którym także wyko-
rzystano autorskie tablice, zastosowano różnorodne czcionki, wprowa-
dzono ozdobne przerywniki i ryciny. Adnotacja na naszym egzemplarzu
świadczy, że należał on do niemieckiego teologa Gotthilfa Christiana
Reccarda (1735-1798).
Obiektem o szczególnej wartości jest Catalogus stellarum fixarum...
(Gedani, J. Z. Stolle, 1687), będący dodatkiem do Prodomus astronomiae...
(Gedani 1690). W dawnym Związku Radzieckim były 4 egzemplarze tego
atlasu, w Polsce znane są 2210. Egzemplarz ze zbiorów biblioteki w Tartu
pozostał nie zauważony, mimo że jego wartość podnosi rycina na wstępie
Prodomus astronomiae, przedstawiająca wybitnych astronomów siedzących
przy okrągłym stole, pozbawiona autorskich podpisów (tzw. avant la
lettre). Ryciny takie odbijano w kilku egzemplarzach, by przedstawić je do
zaaprobowania autorowi lub osobie kompetentnej. Na innej rycinie,
otwierającej Catalogus stellarum, znajdujemy już nazwiska jej twórców -
malarza Andrzeja Stecha i rytownika Carolusa de la Haye. Rycina
wyobraża Heweliusza oddającego swe prace pod osąd Uranii i zna-
y M. Wiszniewski Historya literatury polskiej, Kraków 1844, t. X, s. 611
10 J. Giwielij Atłas zzoiozdnogo nieba. Ried. i wstupitielnaja statja Akad. AN UzSSR W. P. Szczegłowa,
Taszkient 1978, s. XXVI.
180
Geschichte Danzigs (Danzig 1816) autorstwa dyrektora Realschule i wie-
loletniego bibliotekarza Staatsbibliothek w Gdańsku - Matthiasa Gotthilfa
Lóschina (1790-1868), przyciąga uwagę nie tylko swą treścią, lecz także
zachowaną dedykacją: „Hernn Kanzler Dr. Niemayers Hochachtungsvoll
und chrrbietigst von Lóschin". Słowa te świadczą, że autor książki, który
w latach 1809-1812 studiował w Halle, wciąż utrzymywał kontakty
z profesorem teologii, następnie rektorem tamtejszego uniwersytetu -
A. H. Niemeyerem.
Najliczniejsza i najbardziej zróżnicowana jest grupa gdańskich druków
z XVII w., gdy sztuka typograficzna przeżywała w mieście swój rozkwit,
pochodzących m.in. z drukarń A. Hunefelda, A. J. Moliera, S. Reinigera,
Rhete, J. Z. Stolle.
Biblia Świata to jest Księgi Starego y Nozuego Przymierza... (Gdańsk 1632)
została wydana przez Andrzeja Hunefelda „dla niedostatku exemplarzy
biblii brzeskiej, przed 69 laty drukowanej, bądź ludzi, bądź czasów
zazdrością wygubioney"9. Biblia gdańska trafiła do naszej biblioteki wraz
z księgozbiorem pastora z Ruhji - Gustava Bergmanna, zakupionym od
jego syna w roku 1837.
Skromna Biblia lub dzieła prawnicze D. Patersona, wydane przez
Hunefelda, niewiele mówią nam o możliwościach gdańskich impresorów.
Pełnia ich kunsztu uwidoczniła się natomiast we wspaniałych wydaniach
dzieł znakomitego gdańszczanina - Jana Heweliusza. Subtelnie rytowane
przez samego astronoma widoki księżyca oraz frontispis i portret
Heweliusza autorstwa Jeremiasza Falcka są ozdobą Selenographia, sive
Lunae descriptio... (Gedani 1647). Równie piękne jest wydane przez
S. Reinigera dzieło Cometographia... (Gedani 1668), w którym także wyko-
rzystano autorskie tablice, zastosowano różnorodne czcionki, wprowa-
dzono ozdobne przerywniki i ryciny. Adnotacja na naszym egzemplarzu
świadczy, że należał on do niemieckiego teologa Gotthilfa Christiana
Reccarda (1735-1798).
Obiektem o szczególnej wartości jest Catalogus stellarum fixarum...
(Gedani, J. Z. Stolle, 1687), będący dodatkiem do Prodomus astronomiae...
(Gedani 1690). W dawnym Związku Radzieckim były 4 egzemplarze tego
atlasu, w Polsce znane są 2210. Egzemplarz ze zbiorów biblioteki w Tartu
pozostał nie zauważony, mimo że jego wartość podnosi rycina na wstępie
Prodomus astronomiae, przedstawiająca wybitnych astronomów siedzących
przy okrągłym stole, pozbawiona autorskich podpisów (tzw. avant la
lettre). Ryciny takie odbijano w kilku egzemplarzach, by przedstawić je do
zaaprobowania autorowi lub osobie kompetentnej. Na innej rycinie,
otwierającej Catalogus stellarum, znajdujemy już nazwiska jej twórców -
malarza Andrzeja Stecha i rytownika Carolusa de la Haye. Rycina
wyobraża Heweliusza oddającego swe prace pod osąd Uranii i zna-
y M. Wiszniewski Historya literatury polskiej, Kraków 1844, t. X, s. 611
10 J. Giwielij Atłas zzoiozdnogo nieba. Ried. i wstupitielnaja statja Akad. AN UzSSR W. P. Szczegłowa,
Taszkient 1978, s. XXVI.
180