DOI Heft:
Kronika
DOI Artikel:Grzybkowska, Teresa: Wykład wygłoszony na inauguracji pierwszego roku historii sztuki na Uniwersytecie Gdańskim, 12 listopada 1998 roku, w czwartek, o godzinie pierwszej po południu: Uroczystość odbyła się w Dworze Artusa
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.42239#0194
Teresa W pobliżu Dworu Artusa skupiają się najważniejsze dzieła sztuki,
Grzybkowska które stały się symbolami miasta. Przed Dworem Artusa umieszczono
fontannę z posągiem Neptuna-boga morza, od którego przychylności
zależało powodzenie kupieckiej morskiej wyprawy. Fryz w nadprozu
Sieni Gdańskiej ilustruje alegorię dobrobytu Gdańska za sprawą połą-
czenia bóstw ziemi i morza: Cerery i Neptuna. W Sali Czerwonej Ratusza
Głównego Miasta, znajdującego się tuz obok, obradom Senatu patronował
Merkury łączący ślubem Neptuna z Cererą. Symboliczny związek bóstw
pieczętował, mający swe odniesienia do rzeczywistości społecznej i polity-
cznej, uścisk dłoni polskiego szlachcica i gdańskiego kupca właśnie przed
Dworem Artusa. Handel płodami polskiej ziemi zapewniał miastu boga-
ctwo. Nad pomyślnością tych transakcji czuwali polscy królowie obdarza-
jąc miasto coraz to nowymi przywilejami. Gdy stojąc koło Neptuna pod-
niesiemy oczy ku wieży ratuszowej, zobaczymy błyszczącą w słońcu
figurę króla Zygmunta Augusta.
Zdumiewająca jest potęga sztuki, która w swoich najlepszych osiągnię-
ciach nie ulega procesowi starzenia, tak jak nie starzeją się symbole, które
wyrażają wielkość miasta. Moc tej mitologicznej formuły jest tak silna, ze
pozostaje czytelna i aktualna również w naszych czasach. Sprzeczności,
które zadecydowały o sukcesie artystycznego rozkwitu miasta, nieustan-
nie dawały znać o sobie. Pomyślmy tylko, że przypadł on w czasach
rządów kalwińskich burmistrzów, których z katolicką Polską i resztą
Europy łączyło ponadwyznaniowe humanistyczne wykształcenie, jedno-
czące w kulcie starożytności grecko-rzymskiej wszystkich wykształconych
Europejczyków. Język symboli, który niesie ta wiedza, jest uniwersalnym
wehikułem, niezastąpionym w przenoszeniu poza czas i historię. Symbole
wyrażają stałą ludzką potrzebę niezniszczalnych wartości, które ofiaro-
wuje człowiekowi świat sztuki. Bowiem celem sztuki nie jest rejestracja
potocznej rzeczywistości. Jej domenę stanowi świat wartości idealnych,
świat ludzkich marzeń i tęsknot, nieznany z doświadczeń codziennych,
a niosący niezbędne do życia bogactwo emocji.
Grzybkowska które stały się symbolami miasta. Przed Dworem Artusa umieszczono
fontannę z posągiem Neptuna-boga morza, od którego przychylności
zależało powodzenie kupieckiej morskiej wyprawy. Fryz w nadprozu
Sieni Gdańskiej ilustruje alegorię dobrobytu Gdańska za sprawą połą-
czenia bóstw ziemi i morza: Cerery i Neptuna. W Sali Czerwonej Ratusza
Głównego Miasta, znajdującego się tuz obok, obradom Senatu patronował
Merkury łączący ślubem Neptuna z Cererą. Symboliczny związek bóstw
pieczętował, mający swe odniesienia do rzeczywistości społecznej i polity-
cznej, uścisk dłoni polskiego szlachcica i gdańskiego kupca właśnie przed
Dworem Artusa. Handel płodami polskiej ziemi zapewniał miastu boga-
ctwo. Nad pomyślnością tych transakcji czuwali polscy królowie obdarza-
jąc miasto coraz to nowymi przywilejami. Gdy stojąc koło Neptuna pod-
niesiemy oczy ku wieży ratuszowej, zobaczymy błyszczącą w słońcu
figurę króla Zygmunta Augusta.
Zdumiewająca jest potęga sztuki, która w swoich najlepszych osiągnię-
ciach nie ulega procesowi starzenia, tak jak nie starzeją się symbole, które
wyrażają wielkość miasta. Moc tej mitologicznej formuły jest tak silna, ze
pozostaje czytelna i aktualna również w naszych czasach. Sprzeczności,
które zadecydowały o sukcesie artystycznego rozkwitu miasta, nieustan-
nie dawały znać o sobie. Pomyślmy tylko, że przypadł on w czasach
rządów kalwińskich burmistrzów, których z katolicką Polską i resztą
Europy łączyło ponadwyznaniowe humanistyczne wykształcenie, jedno-
czące w kulcie starożytności grecko-rzymskiej wszystkich wykształconych
Europejczyków. Język symboli, który niesie ta wiedza, jest uniwersalnym
wehikułem, niezastąpionym w przenoszeniu poza czas i historię. Symbole
wyrażają stałą ludzką potrzebę niezniszczalnych wartości, które ofiaro-
wuje człowiekowi świat sztuki. Bowiem celem sztuki nie jest rejestracja
potocznej rzeczywistości. Jej domenę stanowi świat wartości idealnych,
świat ludzkich marzeń i tęsknot, nieznany z doświadczeń codziennych,
a niosący niezbędne do życia bogactwo emocji.