DOI Artikel:
Wójtowicz, Henryk: Mistycyzm w religii rzymskiej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27408#0016
12
KS. HENRYK WOJTOWICZ
Misteria (puoTfjpia, mysteria) były to tajemne obrzędy (■occulta initia3) na
cześć niektórych bóstw (deorum aliquem cultum4, deorum dearumque5, deorum
verecundiam habere6, metum deorum1, Bacchanalia^, Bacchis initiari9, Baccha-
nalibus10) odbywane w nocy (in sacro nocturnon, nocturnum sacrum12, Bac-
chanalibus sacrisque nocturnis13, coetusque nocturni14, nocturni coetus15)
w połączeniu z recytacją słowną, śpiewem, muzyką i tańcem (eos deducere in
locum qui circumsonet ululatibus cantuque symphoniae et cymbalorum et tym-
panorum pulsu16, ululatibus tympanorumque et cymbalorum strepitu17) na podo-
bieństwo zabawy (ludusn). Miały charakter świętego widowiska w przedsta-
wieniu mitu o życiu i śmierci danego bóstwa. Obejmowały z reguły trzy stop-
nie. Pierwszym z nich był obrzęd zwany (initia19, dies initiorum20,
sacris initiari21, jako główny obrzęd wtajemniczenia (initiatio), czyli poświę-
cenie (consecratio). Drugim stopniem były ópyta (sacra22, sacris22, sacris
0 A o c O f\ 07
initiari , in sacro nocturno , originem sacrorum , nocturnum sacrum ,
sacerdotes eius sacri28, maximos sacerdotes conditoresque eius sacri29), czyli
tajemne obrzędy o charakterze ekstatycznym na cześć bóstwa (viros, velut
mente capta, cum iactatione fanatica corporis vaticinari; raptos a diis homines
dici30) wykonywane przez wtajemniczonych, a także przez nowo wtajemniczo-
nego w misteria (piJOTrię, mystes, mysta31, initiatus32) i przez wtajemniczają-
3 Titus L i v i u s, Ab Urbe condita libri, 39, 13 (dalej skrót: Liv). Tekst cytowany w tym
artykule według wydania: Titi Livi Ab Urbe condita libri, Recognovit W. Weissenborn, Lipsiae
1877, Pars V, s. 7 nn.
4
7
9
12
15
18
21
s. v. teleta i telete: „teleta, telete, a e/i initiatio, consecratio, expiatio: item sacrificium et impensa,
quae initiando fit; nam xà xêÀrj mysteria quoque et sacra significant”.
Liv
39,
15.
5
Liv
39,
10.
6
Liv 39,
11.
Liv
39,
13
8
Liv
39,
9. 15. 16.
18.
19.
Liv
39,
9,
10.
10
Liv
39,
12. 14.
n
Liv 39,
12.
Liv
39,
13.
13
Liv
39,
14.
14
Tamże.
Tamże.
16
Liv
39,
10.
17
Liv 39,
8.
Liv
39,
15.
19
Liv
39,
8.
20
Liv 39,
13.
Liv
39,
IL
Por. E. F
o r
c e i
1 1 i
n i, Lexicon totius latinitati.
22
Liv
39,
11. 13.
14. 16.
23
Liv
39,
10.
24
Liv 39,
11.
25 Liv 39,
12.
26
Liv
39,
13.
27
Tamże.
28 Liv 39,
14.
29
Liv
39,
17.
30
Liv 39,
13.
31
F o
r c
e 1 1 i n
i, dz. cyt., t. IV,
s.
326, s.v. mysta albo mystes:
puaxqç. Est Graeca vox a puéto, sacra doceo, sacris imbuo, initio; seu potius a puco, claudo, labia
comprimo, quia qui sacris initiabantur, eorumdem arcana celare iubebantur; est autem sacrorum,
seu mysteriorum peritus, sacris initiatus, sacerdos”.
32 Tamże, t. II, s. 846, s.v. initiatus, initiari: „Speciatim est sacris imbuere, ad sacra praepa-
rare atque admittere”.
KS. HENRYK WOJTOWICZ
Misteria (puoTfjpia, mysteria) były to tajemne obrzędy (■occulta initia3) na
cześć niektórych bóstw (deorum aliquem cultum4, deorum dearumque5, deorum
verecundiam habere6, metum deorum1, Bacchanalia^, Bacchis initiari9, Baccha-
nalibus10) odbywane w nocy (in sacro nocturnon, nocturnum sacrum12, Bac-
chanalibus sacrisque nocturnis13, coetusque nocturni14, nocturni coetus15)
w połączeniu z recytacją słowną, śpiewem, muzyką i tańcem (eos deducere in
locum qui circumsonet ululatibus cantuque symphoniae et cymbalorum et tym-
panorum pulsu16, ululatibus tympanorumque et cymbalorum strepitu17) na podo-
bieństwo zabawy (ludusn). Miały charakter świętego widowiska w przedsta-
wieniu mitu o życiu i śmierci danego bóstwa. Obejmowały z reguły trzy stop-
nie. Pierwszym z nich był obrzęd zwany (initia19, dies initiorum20,
sacris initiari21, jako główny obrzęd wtajemniczenia (initiatio), czyli poświę-
cenie (consecratio). Drugim stopniem były ópyta (sacra22, sacris22, sacris
0 A o c O f\ 07
initiari , in sacro nocturno , originem sacrorum , nocturnum sacrum ,
sacerdotes eius sacri28, maximos sacerdotes conditoresque eius sacri29), czyli
tajemne obrzędy o charakterze ekstatycznym na cześć bóstwa (viros, velut
mente capta, cum iactatione fanatica corporis vaticinari; raptos a diis homines
dici30) wykonywane przez wtajemniczonych, a także przez nowo wtajemniczo-
nego w misteria (piJOTrię, mystes, mysta31, initiatus32) i przez wtajemniczają-
3 Titus L i v i u s, Ab Urbe condita libri, 39, 13 (dalej skrót: Liv). Tekst cytowany w tym
artykule według wydania: Titi Livi Ab Urbe condita libri, Recognovit W. Weissenborn, Lipsiae
1877, Pars V, s. 7 nn.
4
7
9
12
15
18
21
s. v. teleta i telete: „teleta, telete, a e/i initiatio, consecratio, expiatio: item sacrificium et impensa,
quae initiando fit; nam xà xêÀrj mysteria quoque et sacra significant”.
Liv
39,
15.
5
Liv
39,
10.
6
Liv 39,
11.
Liv
39,
13
8
Liv
39,
9. 15. 16.
18.
19.
Liv
39,
9,
10.
10
Liv
39,
12. 14.
n
Liv 39,
12.
Liv
39,
13.
13
Liv
39,
14.
14
Tamże.
Tamże.
16
Liv
39,
10.
17
Liv 39,
8.
Liv
39,
15.
19
Liv
39,
8.
20
Liv 39,
13.
Liv
39,
IL
Por. E. F
o r
c e i
1 1 i
n i, Lexicon totius latinitati.
22
Liv
39,
11. 13.
14. 16.
23
Liv
39,
10.
24
Liv 39,
11.
25 Liv 39,
12.
26
Liv
39,
13.
27
Tamże.
28 Liv 39,
14.
29
Liv
39,
17.
30
Liv 39,
13.
31
F o
r c
e 1 1 i n
i, dz. cyt., t. IV,
s.
326, s.v. mysta albo mystes:
puaxqç. Est Graeca vox a puéto, sacra doceo, sacris imbuo, initio; seu potius a puco, claudo, labia
comprimo, quia qui sacris initiabantur, eorumdem arcana celare iubebantur; est autem sacrorum,
seu mysteriorum peritus, sacris initiatus, sacerdos”.
32 Tamże, t. II, s. 846, s.v. initiatus, initiari: „Speciatim est sacris imbuere, ad sacra praepa-
rare atque admittere”.