DOI Artikel:
Grzybkowska, Teresa: Stattler i Towiański - hermetyzm zobrazowany
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27408#0319
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLII, zeszyt 4 - 1994
TERESA GRZYBKOWSKA
Warszawa
STATTLER I TOWIAŃSKI - HERMETYZM ZOBRAZOWANY
Humanistyczna idea odrodzenia kultury antycznej stanowiła naukową pasję
Profesora Antoniego Maślińskiego. Swoje rozważania dotyczące tego problemu
w sztuce renesansowej i barokowej zawarł w książce Humanizm w sztuce. Antyk
i człowiek!; tam w ostatnich zdaniach pisał o możliwości badań tego nurtu
również w sztuce XIX stulecia. Może więc warto pójść tym tropem i zastano-
wić się nad dziś zapomnianym i niepopularnym obrazem Kornelisa Stattlera
Machabeusze z krakowskich Sukiennic. Płótno to jest bodaj jedynym dziełem
malarskim polskiego romantyzmu wykazującym tak silne powiązania z ideą
odrodzenia kultury antycznej.
Problem szeroko pojętej kultury starożytnej i jej recepcji należy do kluczo-
wych zagadnień badawczych nie tylko historii sztuki. Pełnym tajemnic językiem
symbolicznym został wyrażony w sławnej Hypnerotomachii Poliphili wydanym
w Wenecji w 1499 roku, utworze napisanym najprawdopodobniej przez wenec-
kiego dominikanina Francesco Colonnę1 2. Czytając ten utwór po 400 latach
genialny uczony C. G. Jung w syntetycznych formułach podał jego treść.
W Hypnerotomachii zespalają się trzy główne idee humanistycznej kultury
hermetycznej: humanistyczna idea odrodzenia kultury antycznej, dworska idea
obowiązku służenia kobiecie oraz idea alchemicznej transformacji bytu material-
nego i duchowego3.
Od wieków zdawano sobie sprawę, że jeden z najważniejszych problemów
człowieka polega na umiejętnym pogodzeniu tkwiących w każdej istocie ludz-
kiej przeciwieństw Logosu - pierwiastka męskiego, duchowego oraz Erosa -
1 Lublin 1993.
2 F. C o 1 o n n a [?], Hypnerotomachia Poliphili, ubi humana omnia non nisi somnium esse
docet, atque obiter plurima scitu sanequam digna commémorât, Venetiis 1499.
J L. F r i e z - D a v i d, Der Liebestrarum des Poliphilo. Ein Beitrag zur Psychologie der
Renaissance und der Moderne, Zürich 1947, s. 23-24.
Tom XLII, zeszyt 4 - 1994
TERESA GRZYBKOWSKA
Warszawa
STATTLER I TOWIAŃSKI - HERMETYZM ZOBRAZOWANY
Humanistyczna idea odrodzenia kultury antycznej stanowiła naukową pasję
Profesora Antoniego Maślińskiego. Swoje rozważania dotyczące tego problemu
w sztuce renesansowej i barokowej zawarł w książce Humanizm w sztuce. Antyk
i człowiek!; tam w ostatnich zdaniach pisał o możliwości badań tego nurtu
również w sztuce XIX stulecia. Może więc warto pójść tym tropem i zastano-
wić się nad dziś zapomnianym i niepopularnym obrazem Kornelisa Stattlera
Machabeusze z krakowskich Sukiennic. Płótno to jest bodaj jedynym dziełem
malarskim polskiego romantyzmu wykazującym tak silne powiązania z ideą
odrodzenia kultury antycznej.
Problem szeroko pojętej kultury starożytnej i jej recepcji należy do kluczo-
wych zagadnień badawczych nie tylko historii sztuki. Pełnym tajemnic językiem
symbolicznym został wyrażony w sławnej Hypnerotomachii Poliphili wydanym
w Wenecji w 1499 roku, utworze napisanym najprawdopodobniej przez wenec-
kiego dominikanina Francesco Colonnę1 2. Czytając ten utwór po 400 latach
genialny uczony C. G. Jung w syntetycznych formułach podał jego treść.
W Hypnerotomachii zespalają się trzy główne idee humanistycznej kultury
hermetycznej: humanistyczna idea odrodzenia kultury antycznej, dworska idea
obowiązku służenia kobiecie oraz idea alchemicznej transformacji bytu material-
nego i duchowego3.
Od wieków zdawano sobie sprawę, że jeden z najważniejszych problemów
człowieka polega na umiejętnym pogodzeniu tkwiących w każdej istocie ludz-
kiej przeciwieństw Logosu - pierwiastka męskiego, duchowego oraz Erosa -
1 Lublin 1993.
2 F. C o 1 o n n a [?], Hypnerotomachia Poliphili, ubi humana omnia non nisi somnium esse
docet, atque obiter plurima scitu sanequam digna commémorât, Venetiis 1499.
J L. F r i e z - D a v i d, Der Liebestrarum des Poliphilo. Ein Beitrag zur Psychologie der
Renaissance und der Moderne, Zürich 1947, s. 23-24.