DOI article:
Nieciecki, Jan: "Woń najpiękniejszego kwiatu na dawnej niwie ojczystej": o białostockim epitafium Izabeli z Poniatowskich Branickiej
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.27408#0239
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLII, zeszyt 4 - 1994
KS. JAN NIECIECKI
Białystok
„WOŃ NAJPIĘKNIEJSZEGO KWIATU
NA DAWNEJ NIWIE OJCZYSTEJ”
O BIAŁOSTOCKIM EPITAFIUM
IZABELI Z PONIATOWSKICH BRANICKIEJ
W kościele p.w. Wniebowzięcia NMP w Białymstoku, tzw. starym, znajduje
się zawieszone na prawej ścianie jego nawy oryginalne epitafium (il. I)1. Two-
rzy je haftowana tkanina umieszczona za szkłem w masywnej drewnianej ramie,
rzeźbionej i pozłoconej. Rama i wspierające ją wolutowe konsole ozdobione są
palmetami. Na koronującej ramę simie spoczywa trójdzielne zwieńczenie, deko-
rowane w części centralnej otoczonymi wieńcem laurowym i gałązkami palmy
oraz dębu herbami - Ciołkiem (Poniatowskich) i Gryfem (Branickich), nad nim
trzema parami skrzydełek Merkurego, a na bocznych akroterionach przedstawie-
niami gasnących pochodni. Całość epitafium wieńczy rzeźbiony alabastrowy
wazon.
W kompozycji tkaniny (il. 2) dominuje ustawiony na schodkowym postu-
mencie następny wazon z dużym bukietem kwiatów. Wazon ozdobiony jest
plakietką z mknącą na niebieskim rydwanie Jutrzenką (il. 4). Po lewej stronie
widoczna jest dolna część wysokiej kolumny i uschnięty pień drzewa, po pra-
wej zaś, na tle dalekiej panoramy miasta (il. 3), obelisk-piramida z zawieszo-
nym na niej medalionem z sylwetką głowy w profilu i wypisaną na cokole
1 Podczas remontu kościoła w 1942 roku z epitafium usunięto alabastrowy wazon, a na
miejscu zdjętych dwóch marmurowych tablic umieszczono grzejnik centralnego ogrzewania.
Obecnie (1994 r.) pomnik zdjęty i rozmontowany oczekuje wraz z odnalezionymi tablicami i wa-
zonem na konserwację (tkanina została poddana konserwacji w 1984 r.) i umieszczenie na
pierwotnym miejscu. Jesteśmy więc wciąż skazani na posługiwanie się niezbyt wysokiej jakości
archiwalnym zdjęciem epitafium wykonanym przez J. Glinkę w 1935 roku (il. 1). O pomniku
pisałem w popularyzatorskim tekście: Haftowane epitafium, „Spotkania z zabytkami”, 1988,
nr 1, s. 55-57.
Tom XLII, zeszyt 4 - 1994
KS. JAN NIECIECKI
Białystok
„WOŃ NAJPIĘKNIEJSZEGO KWIATU
NA DAWNEJ NIWIE OJCZYSTEJ”
O BIAŁOSTOCKIM EPITAFIUM
IZABELI Z PONIATOWSKICH BRANICKIEJ
W kościele p.w. Wniebowzięcia NMP w Białymstoku, tzw. starym, znajduje
się zawieszone na prawej ścianie jego nawy oryginalne epitafium (il. I)1. Two-
rzy je haftowana tkanina umieszczona za szkłem w masywnej drewnianej ramie,
rzeźbionej i pozłoconej. Rama i wspierające ją wolutowe konsole ozdobione są
palmetami. Na koronującej ramę simie spoczywa trójdzielne zwieńczenie, deko-
rowane w części centralnej otoczonymi wieńcem laurowym i gałązkami palmy
oraz dębu herbami - Ciołkiem (Poniatowskich) i Gryfem (Branickich), nad nim
trzema parami skrzydełek Merkurego, a na bocznych akroterionach przedstawie-
niami gasnących pochodni. Całość epitafium wieńczy rzeźbiony alabastrowy
wazon.
W kompozycji tkaniny (il. 2) dominuje ustawiony na schodkowym postu-
mencie następny wazon z dużym bukietem kwiatów. Wazon ozdobiony jest
plakietką z mknącą na niebieskim rydwanie Jutrzenką (il. 4). Po lewej stronie
widoczna jest dolna część wysokiej kolumny i uschnięty pień drzewa, po pra-
wej zaś, na tle dalekiej panoramy miasta (il. 3), obelisk-piramida z zawieszo-
nym na niej medalionem z sylwetką głowy w profilu i wypisaną na cokole
1 Podczas remontu kościoła w 1942 roku z epitafium usunięto alabastrowy wazon, a na
miejscu zdjętych dwóch marmurowych tablic umieszczono grzejnik centralnego ogrzewania.
Obecnie (1994 r.) pomnik zdjęty i rozmontowany oczekuje wraz z odnalezionymi tablicami i wa-
zonem na konserwację (tkanina została poddana konserwacji w 1984 r.) i umieszczenie na
pierwotnym miejscu. Jesteśmy więc wciąż skazani na posługiwanie się niezbyt wysokiej jakości
archiwalnym zdjęciem epitafium wykonanym przez J. Glinkę w 1935 roku (il. 1). O pomniku
pisałem w popularyzatorskim tekście: Haftowane epitafium, „Spotkania z zabytkami”, 1988,
nr 1, s. 55-57.