DOI Artikel:
Kalinowski, Lech: Średniowieczne witraże na wschodnich ziemiach Polski
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27408#0025
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLII, zeszyt 4 - 1994
LECH KALINOWSKI
Kraków
ŚREDNIOWIECZNE WITRAŻE
NA WSCHODNICH ZIEMIACH POLSKĘ
Witraże od swego powstania w drugiej połowie pierwszego tysiąclecia sta-
nowiły najbardziej kruchą i w najwyższym stopniu narażoną na zniszczenia
dziedzinę malarstwa średniowiecznego i w ogóle sztuki. Z okresu rozkwitu
architektury romańskiej w Polsce do dziś pozostały jedynie szczątki, na które
składają się drobne ułomki szkła witrażowego i ołowiu w Wielkopolsce, na
Kujawach, na Śląsku i w Małopolsce, uzyskane niemal w całości dzięki pracom
wykopaliskowym, prowadzonym w latach po II wojnie światowej w związku
z obchodami Millenium Państwa Polskiego* 1.
Wszystkie zachowane do naszych czasów średniowieczne zespoły witrażowe
na ziemiach Polski reprezentują sztukę gotycką, od końca wieku XIII do po-
łowy XVI, i wiążą się z dwoma ośrodkami produkcji: na południu - w Krako-
wie, na północy - w Toruniu.
W ośrodku południowym są to witraże w Krakowie i z Krakowa: z kościoła
i klasztoru Dominikanów, od końca wieku XIII do połowy XV, z kościoła
Mariackiego, 1360-1390, i z kościoła Bożego Ciała, pierwsza połowa wieku
XV2. Poza tymi zespołami do witraży małopolskich zaliczają się: niewielka
Artykuł ten oparty jest na materiałach do Korpusu Witraży Średniowiecznych w Polsce,
zebranych wspólnie z mgr Heleną Małkiewiczówną.
1 L. Kalinowski, H. Małkiewicz, Die mittelalterlichen Glasmalereien in
Polem (Corpus Vitrearum Medii Aevi = CVMA), w przygotowaniu do druku.
2 Kościół Dominikanów: H. Pieńkowska, Średniowieczne witraże dominikańskie
w Krakowie, „Sprawozdania Polskiej Akademii Umiejętności”, 50(1949) [wyd. 1950], s. 272-274;
L. Kalinowski, Die altesten Glasgemalde der Dominikanerkirche in Krakau, [w:] Bau-
und Bildkunst im Spiegel internationaler Forschung. Festschrift zum 80. Geburtstag von Prof. Dr.
Edgar Lehmann, Berlin 1989, s. 114-124; kościół Mariacki: H. B r z u s k i, Witraże średnio-
wieczne w kościele N. M. Panny w Krakowie, Kraków 1926; L. Kalinowski, Średnio-
wieczne witraże w kościele Mariackim, „Rocznik Krakowski”, 57(1991), s. 19-35; kościół Bożego
Ciała: H. Pieńkowska, Średniowieczne witraże kościoła Bożego Ciała w Krakowie,
Tom XLII, zeszyt 4 - 1994
LECH KALINOWSKI
Kraków
ŚREDNIOWIECZNE WITRAŻE
NA WSCHODNICH ZIEMIACH POLSKĘ
Witraże od swego powstania w drugiej połowie pierwszego tysiąclecia sta-
nowiły najbardziej kruchą i w najwyższym stopniu narażoną na zniszczenia
dziedzinę malarstwa średniowiecznego i w ogóle sztuki. Z okresu rozkwitu
architektury romańskiej w Polsce do dziś pozostały jedynie szczątki, na które
składają się drobne ułomki szkła witrażowego i ołowiu w Wielkopolsce, na
Kujawach, na Śląsku i w Małopolsce, uzyskane niemal w całości dzięki pracom
wykopaliskowym, prowadzonym w latach po II wojnie światowej w związku
z obchodami Millenium Państwa Polskiego* 1.
Wszystkie zachowane do naszych czasów średniowieczne zespoły witrażowe
na ziemiach Polski reprezentują sztukę gotycką, od końca wieku XIII do po-
łowy XVI, i wiążą się z dwoma ośrodkami produkcji: na południu - w Krako-
wie, na północy - w Toruniu.
W ośrodku południowym są to witraże w Krakowie i z Krakowa: z kościoła
i klasztoru Dominikanów, od końca wieku XIII do połowy XV, z kościoła
Mariackiego, 1360-1390, i z kościoła Bożego Ciała, pierwsza połowa wieku
XV2. Poza tymi zespołami do witraży małopolskich zaliczają się: niewielka
Artykuł ten oparty jest na materiałach do Korpusu Witraży Średniowiecznych w Polsce,
zebranych wspólnie z mgr Heleną Małkiewiczówną.
1 L. Kalinowski, H. Małkiewicz, Die mittelalterlichen Glasmalereien in
Polem (Corpus Vitrearum Medii Aevi = CVMA), w przygotowaniu do druku.
2 Kościół Dominikanów: H. Pieńkowska, Średniowieczne witraże dominikańskie
w Krakowie, „Sprawozdania Polskiej Akademii Umiejętności”, 50(1949) [wyd. 1950], s. 272-274;
L. Kalinowski, Die altesten Glasgemalde der Dominikanerkirche in Krakau, [w:] Bau-
und Bildkunst im Spiegel internationaler Forschung. Festschrift zum 80. Geburtstag von Prof. Dr.
Edgar Lehmann, Berlin 1989, s. 114-124; kościół Mariacki: H. B r z u s k i, Witraże średnio-
wieczne w kościele N. M. Panny w Krakowie, Kraków 1926; L. Kalinowski, Średnio-
wieczne witraże w kościele Mariackim, „Rocznik Krakowski”, 57(1991), s. 19-35; kościół Bożego
Ciała: H. Pieńkowska, Średniowieczne witraże kościoła Bożego Ciała w Krakowie,