DOI Artikel:
Noworyta-Kuklińska, Bożena: Kaplica Królewska w gdańsku: fakty i wątpliwości
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27408#0163
ROCZNIKI HUMANISTYCZNE
Tom XLII, zeszyt 4 - 1994
BOŻENA NOWORYTA-KUKLIŃSKA
Lublin
KAPLICA KRÓLEWSKA W GDAŃSKU
FAKTY I WĄTPLIWOŚCI
Każde zjawisko, każdy fakt historyczny, a także każdy obiekt zabytkowy
składają się z pewnej liczby elementów znanych oraz mniej znanych czy wręcz
mogących wywoływać wątpliwości.
W przypadku Kaplicy Królewskiej w Gdańsku, będącej przedmiotem
niniejszego szkicu, także istnieje pewna liczba faktów, które stwarzają podstawę
do dalszych badań i rozważań: znani są obaj fundatorzy Kaplicy, data
i okoliczności fundacji, postać realizatora (budowniczego) obiektu, znane są
wszystkie elementy zrealizowanej budowli, jej wyjątkowość architektoniczna na
tle odmiennego stylistycznie otoczenia (il. 1).
Król Jan III Sobieski wjechał uroczyście do Gdańska 1 sierpnia 1677 roku.
Wizyta ta wiązała się z ważnymi decyzjami politycznymi - zmianą polityki
zagranicznej na profrancuską i proszwedzką, a zatem antybrandenburską, miała
ona rozwiązać konflikt między gdańskimi cechami i Radą, umocnić i rozszerzyć
królewskie prawa w mieście oraz zagwarantować gdańskim katolikom szersze
niż dotychczas uprawnienia1. Król pragnął uzyskać nowy status dla kościoła
Mariackiego, a więc odzyskać go dla katolików, mimo że de iure nie przeszedł
nigdy w ręce protestantów. Król godził się na współistnienie w nim dwóch
wyznań i kultów, domagał się zorganizowania szkoły dla katolickiej młodzieży
oraz możliwości publicznych procesji i pogrzebów katolickich w mieście.
Królowi zależało też na dopuszczeniu katolików do udziału we władzach
miejskich.
Ponieważ w sprawie kościoła Mariackiego nie uzyskano polubownego roz-
wiązania, rozpoczęły się między królem i Radą dyskusje dotyczące lokalizacji
1 E. C i e ś 1 a k, Walka o reformy - Jan III Sobieski w Gdańsku, [w:] Historia Gdańska,
t. III/1: 1655-1793, red. E. Cieślak, Gdańsk 1993, s. 141-175.
Tom XLII, zeszyt 4 - 1994
BOŻENA NOWORYTA-KUKLIŃSKA
Lublin
KAPLICA KRÓLEWSKA W GDAŃSKU
FAKTY I WĄTPLIWOŚCI
Każde zjawisko, każdy fakt historyczny, a także każdy obiekt zabytkowy
składają się z pewnej liczby elementów znanych oraz mniej znanych czy wręcz
mogących wywoływać wątpliwości.
W przypadku Kaplicy Królewskiej w Gdańsku, będącej przedmiotem
niniejszego szkicu, także istnieje pewna liczba faktów, które stwarzają podstawę
do dalszych badań i rozważań: znani są obaj fundatorzy Kaplicy, data
i okoliczności fundacji, postać realizatora (budowniczego) obiektu, znane są
wszystkie elementy zrealizowanej budowli, jej wyjątkowość architektoniczna na
tle odmiennego stylistycznie otoczenia (il. 1).
Król Jan III Sobieski wjechał uroczyście do Gdańska 1 sierpnia 1677 roku.
Wizyta ta wiązała się z ważnymi decyzjami politycznymi - zmianą polityki
zagranicznej na profrancuską i proszwedzką, a zatem antybrandenburską, miała
ona rozwiązać konflikt między gdańskimi cechami i Radą, umocnić i rozszerzyć
królewskie prawa w mieście oraz zagwarantować gdańskim katolikom szersze
niż dotychczas uprawnienia1. Król pragnął uzyskać nowy status dla kościoła
Mariackiego, a więc odzyskać go dla katolików, mimo że de iure nie przeszedł
nigdy w ręce protestantów. Król godził się na współistnienie w nim dwóch
wyznań i kultów, domagał się zorganizowania szkoły dla katolickiej młodzieży
oraz możliwości publicznych procesji i pogrzebów katolickich w mieście.
Królowi zależało też na dopuszczeniu katolików do udziału we władzach
miejskich.
Ponieważ w sprawie kościoła Mariackiego nie uzyskano polubownego roz-
wiązania, rozpoczęły się między królem i Radą dyskusje dotyczące lokalizacji
1 E. C i e ś 1 a k, Walka o reformy - Jan III Sobieski w Gdańsku, [w:] Historia Gdańska,
t. III/1: 1655-1793, red. E. Cieślak, Gdańsk 1993, s. 141-175.