DOI Artikel:
Grzybkowska, Teresa: Stattler i Towiański - hermetyzm zobrazowany
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27408#0320
316
TERESA GRZYBKOWSKA
pierwiastka żeńskiego, zmysłowego. Główny wysiłek człowieka, pragnącego
dowiedzieć się czegokolwiek o sobie, skupia się na dążeniu do pogodzenia tych
sprzeczności i wytworzenia między nimi harmonii4.
Moc tajemniczych sił Logosu i Erosa znali kapłani egipscy, hinduscy, grec-
cy, a przede wszystkim alchemicy i poeci wszystkich czasów. Z problemem
niejednolitości ludzkiej osobowości, „wielości dusz” mieszkających w psychice
jednego człowieka zmagał się J. W. Goethe w II części Fausta, motyw ten
powracał w poezji Hólderlina, w opowiadaniach E. T. A. Hoffmanna i filozo-
ficznych tekstach F. W. Nietzschego. Wyjaśniając złożone zjawiska psychiczne
S. Freud i C. G. Jung odwoływali się do mitów i sztuki starożytnej, zwłaszcza
egipskiej i greckiej. Dzięki tym uczonym, nowym Prometeuszom, ten strzeżony
przez hermeneutystów aspekt ludzkiej natury stał się wiedzą dostępną dla każ-
dego zafascynowanego własnym istnieniem5.
Świat psychiczny żyje ponad zdarzeniami jakiejkolwiek epoki. W psychice
ludzkiej zawarty został początek i koniec czynów. Problemy, jakie niesie z sobą
Psyche, są wieczne i zawsze w najwyższym stopniu aktualne, a więc i niezależ-
ne od uwarunkowań historycznych. Psyche jest tak samo rzeczywista jak ciało.
Nie można jej dotknąć, ale nieustannie jej doznajemy. Nasze życie psychiczne
jest bowiem wynikiem nieustannego przenikania tego, co biologiczne, z tym,
co duchowe. W rozumieniu naszej Psyche pomocne okazują się mity6. Zdezo-
rientowanemu człowiekowi ułatwiają zrozumienie niektórych aspektów własnej
nieświadomości. Mit jest bowiem przede wszystkim zjawiskiem psychicznym,
które ujawnia naturę duszy. C. G. Jung uznał mit za opowiadanie odtwarzające
pierwotną rzeczywistość. Projekcja wewnętrzna na zdarzenia zewnętrzne stanowi
klucz do zrozumienia mitu. M. Eliade, a później J. Campbell7 udowodnili, że
mit zawsze ma związek z rzeczywistością. Mity rozgrzewają ludzkie serca,
ponieważ człowiecze pragnienia zaspokaja nie racjonalność, lecz tajemnica.
Zanim powstały mity, miała zostać spisana egipska księga mądrości, dzieło
Hermesa, od którego imienia hermetyzm wziął nazwę. Księga ta stanowiła
praźródło wszystkich idealistycznych filozofii i religii. Zawierała rozległą wie-
dzę o człowieku, przekazując mądrość ezoteryczną kapłanów starożytnego
Egiptu, wzbogaconą mistycznymi i filozoficznymi naukami Hindusów. Myśl
Hermesa przeżyła swój wielki renesans w XV wieku we Florencji, kiedy przy-
4 C. G. J u n g, Archetypy i symbole, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1981, passim.
5 Tamże.
6 Tamże.
7 M. E 1 i a d e, Kowale i alchemicy, przeł. A. Leder, Warszawa 1993; J. C a m p b e 1 1,
The Flight of the Wild Gander. Explorations in the Mythological Dimension, New York 1951;
tenże, Potęga mitu. Rozmowy Billa Moyersa z Josephem Campbellem, oprać. B. S. Flowers,
przeł. J. Kania, Kraków 1994.
TERESA GRZYBKOWSKA
pierwiastka żeńskiego, zmysłowego. Główny wysiłek człowieka, pragnącego
dowiedzieć się czegokolwiek o sobie, skupia się na dążeniu do pogodzenia tych
sprzeczności i wytworzenia między nimi harmonii4.
Moc tajemniczych sił Logosu i Erosa znali kapłani egipscy, hinduscy, grec-
cy, a przede wszystkim alchemicy i poeci wszystkich czasów. Z problemem
niejednolitości ludzkiej osobowości, „wielości dusz” mieszkających w psychice
jednego człowieka zmagał się J. W. Goethe w II części Fausta, motyw ten
powracał w poezji Hólderlina, w opowiadaniach E. T. A. Hoffmanna i filozo-
ficznych tekstach F. W. Nietzschego. Wyjaśniając złożone zjawiska psychiczne
S. Freud i C. G. Jung odwoływali się do mitów i sztuki starożytnej, zwłaszcza
egipskiej i greckiej. Dzięki tym uczonym, nowym Prometeuszom, ten strzeżony
przez hermeneutystów aspekt ludzkiej natury stał się wiedzą dostępną dla każ-
dego zafascynowanego własnym istnieniem5.
Świat psychiczny żyje ponad zdarzeniami jakiejkolwiek epoki. W psychice
ludzkiej zawarty został początek i koniec czynów. Problemy, jakie niesie z sobą
Psyche, są wieczne i zawsze w najwyższym stopniu aktualne, a więc i niezależ-
ne od uwarunkowań historycznych. Psyche jest tak samo rzeczywista jak ciało.
Nie można jej dotknąć, ale nieustannie jej doznajemy. Nasze życie psychiczne
jest bowiem wynikiem nieustannego przenikania tego, co biologiczne, z tym,
co duchowe. W rozumieniu naszej Psyche pomocne okazują się mity6. Zdezo-
rientowanemu człowiekowi ułatwiają zrozumienie niektórych aspektów własnej
nieświadomości. Mit jest bowiem przede wszystkim zjawiskiem psychicznym,
które ujawnia naturę duszy. C. G. Jung uznał mit za opowiadanie odtwarzające
pierwotną rzeczywistość. Projekcja wewnętrzna na zdarzenia zewnętrzne stanowi
klucz do zrozumienia mitu. M. Eliade, a później J. Campbell7 udowodnili, że
mit zawsze ma związek z rzeczywistością. Mity rozgrzewają ludzkie serca,
ponieważ człowiecze pragnienia zaspokaja nie racjonalność, lecz tajemnica.
Zanim powstały mity, miała zostać spisana egipska księga mądrości, dzieło
Hermesa, od którego imienia hermetyzm wziął nazwę. Księga ta stanowiła
praźródło wszystkich idealistycznych filozofii i religii. Zawierała rozległą wie-
dzę o człowieku, przekazując mądrość ezoteryczną kapłanów starożytnego
Egiptu, wzbogaconą mistycznymi i filozoficznymi naukami Hindusów. Myśl
Hermesa przeżyła swój wielki renesans w XV wieku we Florencji, kiedy przy-
4 C. G. J u n g, Archetypy i symbole, przeł. J. Prokopiuk, Warszawa 1981, passim.
5 Tamże.
6 Tamże.
7 M. E 1 i a d e, Kowale i alchemicy, przeł. A. Leder, Warszawa 1993; J. C a m p b e 1 1,
The Flight of the Wild Gander. Explorations in the Mythological Dimension, New York 1951;
tenże, Potęga mitu. Rozmowy Billa Moyersa z Josephem Campbellem, oprać. B. S. Flowers,
przeł. J. Kania, Kraków 1994.