DOI Artikel:
Mazurczak, Urszula M.: Philippus Callimachus experiens-vir doctissimus: w poszukiwaniu genezy portretu z epitafium Filippo Buonaccorsiego w kościele oo. Dominikanów w Krakowie
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27408#0077
PHILIPPUS CALLIMACHUS EXPERIENS-VIR DOCTISSIMUS
73
nia znajdują się w pracach B. Dauna19 oraz K. Simona20. Ten drugi do-
strzegł istnienie pewnych elementów italskich, głównie padewskiego malarstwa
Andrea Mantegni, na bordiurze płyty. S. Meller, monografista warsztatu Fi-
schera, również potwierdza posługiwanie się wzornikami italskimi w tym
warsztacie, co widoczne jest także w roślinno-groteskowej ornamentyce bor-
diury epitafium. Postać zmarłego natomiast, zdaniem tegoż badacza, nasuwa
podobieństwa ze sztuką północnoniderlandzką21.
Poszukując źródeł dla sztuki Wita Stwosza, ks. Sz. Dettloff22 omówił sze-
reg przykładów tumb przyściennych z kręgu południowoniemieckiego oraz
z obszaru Trydentu, analogicznych w ogólnej koncepcji do dzieła krakowskiego,
i wskazał na nagrobek organisty Konrada Paumanna w kościele NMP w Mona-
chium jako najbliższy prototyp dla płyty Kallimacha23. Ostatecznie jednak
przyznaje oryginalność kompozycji epitafium Kallimacha, co jest zasługą same-
go Wita Stwosza, ponieważ - jak pisze autor - „epitafium jest mieszaniną
pomysłów niezgodnych zgoła z rzeczowym renesansowym podejściem”.
Zdecydowanie mocniejsze argumenty porównawcze znajdują ci badacze,
którzy upatrują pochodzenie wzoru kompozycji epitafium w obrębie sztuki
niderlandzkiej. Także tutaj dochodziło do osmozy ze sztuką Italii, zwłaszcza
w dekoracjach bordiur rzeźbiarskich oraz miniatorskich. W takim kontekście
pierwowzorów dla płyty krakowskiej upatrywał już M. Lossnitzer24, a tezę tę
potwierdził i rozwinął L. Lepszy, wskazując na konkretne epitafium poety fla-
mandzkiego Jaques’a van Maerlanda z roku 1465 w ratuszu w Damme - dzieło
Vouthiersa van Ingehna25. Zasługą tego autora jest odnalezienie i opubli-
kowanie rysunku (z roku 1829) Jana Nepomucena Danielskiego, który starannie
odrysował górną (później zaginioną) listwę bordiury. Pozwoliło to późniejszym
badaczom na dokonanie szerszej analizy obramowania epitafium26.
19 B. D a u n, Veit Stoss und seine Schule in Deutschland, Polen und Ungarn, Leipzig 1903,
s. 33 nn. -
20 K. S i m o n, Die Vischerschen Grabplatten in Krakau, „Repertorium für Kunstwissen-
schaft”, 19(1906), s. 19 nn.
21 S. Meller, Peter Vischer der Altéré und seine Werkstatt, Leipzig 1925, s. 130.
22 Ks. Sz. D e t t 1 o f f, U źródeł sztuki Wita Stwosza, Warszawa 1935, s. 37 nn. Autor
przedstawia argumenty za i przeciw analogiom z nagrobkami z terenu północnowłoskiego, np.
z nagrobkiem kardynała Brando Castiglione w Castiglione d’Olona oraz nagrobkiem biskupa
Ulryka von Lichtenstein w katedrze trydenckiej z końca XV wieku.
23 Tamże.
24 M. L o s s n i t z e r, Veit Stoss. Die Herkunft seiner Kunst, seine Werke und sein Leben,
Leipzig 1912, s. 90.
25 L. Lepszy, Pomnik Filipa Kallimacha Buonaccorsi i jego osobisty stosunek do sztuki
Wita Stwosza, Kraków 1926, s. 24, il. 73.
26 Tamże, s. 22, il. 72.
73
nia znajdują się w pracach B. Dauna19 oraz K. Simona20. Ten drugi do-
strzegł istnienie pewnych elementów italskich, głównie padewskiego malarstwa
Andrea Mantegni, na bordiurze płyty. S. Meller, monografista warsztatu Fi-
schera, również potwierdza posługiwanie się wzornikami italskimi w tym
warsztacie, co widoczne jest także w roślinno-groteskowej ornamentyce bor-
diury epitafium. Postać zmarłego natomiast, zdaniem tegoż badacza, nasuwa
podobieństwa ze sztuką północnoniderlandzką21.
Poszukując źródeł dla sztuki Wita Stwosza, ks. Sz. Dettloff22 omówił sze-
reg przykładów tumb przyściennych z kręgu południowoniemieckiego oraz
z obszaru Trydentu, analogicznych w ogólnej koncepcji do dzieła krakowskiego,
i wskazał na nagrobek organisty Konrada Paumanna w kościele NMP w Mona-
chium jako najbliższy prototyp dla płyty Kallimacha23. Ostatecznie jednak
przyznaje oryginalność kompozycji epitafium Kallimacha, co jest zasługą same-
go Wita Stwosza, ponieważ - jak pisze autor - „epitafium jest mieszaniną
pomysłów niezgodnych zgoła z rzeczowym renesansowym podejściem”.
Zdecydowanie mocniejsze argumenty porównawcze znajdują ci badacze,
którzy upatrują pochodzenie wzoru kompozycji epitafium w obrębie sztuki
niderlandzkiej. Także tutaj dochodziło do osmozy ze sztuką Italii, zwłaszcza
w dekoracjach bordiur rzeźbiarskich oraz miniatorskich. W takim kontekście
pierwowzorów dla płyty krakowskiej upatrywał już M. Lossnitzer24, a tezę tę
potwierdził i rozwinął L. Lepszy, wskazując na konkretne epitafium poety fla-
mandzkiego Jaques’a van Maerlanda z roku 1465 w ratuszu w Damme - dzieło
Vouthiersa van Ingehna25. Zasługą tego autora jest odnalezienie i opubli-
kowanie rysunku (z roku 1829) Jana Nepomucena Danielskiego, który starannie
odrysował górną (później zaginioną) listwę bordiury. Pozwoliło to późniejszym
badaczom na dokonanie szerszej analizy obramowania epitafium26.
19 B. D a u n, Veit Stoss und seine Schule in Deutschland, Polen und Ungarn, Leipzig 1903,
s. 33 nn. -
20 K. S i m o n, Die Vischerschen Grabplatten in Krakau, „Repertorium für Kunstwissen-
schaft”, 19(1906), s. 19 nn.
21 S. Meller, Peter Vischer der Altéré und seine Werkstatt, Leipzig 1925, s. 130.
22 Ks. Sz. D e t t 1 o f f, U źródeł sztuki Wita Stwosza, Warszawa 1935, s. 37 nn. Autor
przedstawia argumenty za i przeciw analogiom z nagrobkami z terenu północnowłoskiego, np.
z nagrobkiem kardynała Brando Castiglione w Castiglione d’Olona oraz nagrobkiem biskupa
Ulryka von Lichtenstein w katedrze trydenckiej z końca XV wieku.
23 Tamże.
24 M. L o s s n i t z e r, Veit Stoss. Die Herkunft seiner Kunst, seine Werke und sein Leben,
Leipzig 1912, s. 90.
25 L. Lepszy, Pomnik Filipa Kallimacha Buonaccorsi i jego osobisty stosunek do sztuki
Wita Stwosza, Kraków 1926, s. 24, il. 73.
26 Tamże, s. 22, il. 72.