DOI Artikel:
Olszewski, Andrzej K.: Tradycja baroku i rokoka we francuskim wnętrzu Art Deco
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.27408#0328
324
ANDRZEJ K. OLSZEWSKI
Nie wnikając obecnie w interpretacje wszystkich wydarzeń artystycznych lat
dwudziestych, zajmijmy się jednym z najważniejszych, którym była paryska
Exposition Internationale Des Arts Décoratifs et Industriels Modernes. Począt-
kowo planowana na rok 1915, następnie 1922 i 1924, została otwarta 28 kwiet-
nia 1925 roku, stając się apogeum „szalonych lat dwudziestych”, konfrontacją
najrozmaitszych odmian Vart décoratif ze sztuką awangardową reprezentowaną
przez Pawilon ZSRR Konstantego Mielnikowa i Pawilon L’Esprit Nouveau Le
Corbusiera (postawiony poza programem wystawy). Dziesiątki tysięcy wyro-
bów - od szpilek do kapeluszy po karoserie samochodów, zaprezentowanych
w 131 pawilonach, było eklektyczną mieszaniną wszelkich form wywodzących
się z odległej barokowo-klasycznej, jak i najbliższej, secesyjnej4. Niektóre,
poddane kubistycznej geometryzacji, tworzyły nader skomplikowany konglo-
merat form ornamentalnych występujących w latach dwudziestych i trzydzie-
stych w architekturze, wnętrzach, szkle, biżuterii, ilustratorstwie, introli-
gatorstwie. One to jako Art Deco są, jak nadmienialiśmy, przedmiotem bardzo
licznych opracowań w ostatnim ćwierćwieczu5.
Zajmujący się Art Deco badacze są zgodni co do faktu, że w miarę precy-
zyjna definicja tego stylu jest właściwie niemożliwa. Wynika to z faktu wspom-
nianego powyżej eklektyzmu - poza tradycją nowożytną, czyli secesją i kubiz-
mem, na styl Art Deco złożyły się motywy orientalne, przyniesione do Francji
przez Balety Diagilewa, motywy egiptologiczne (odkrycie grobu Tutenchamona
w 1922 roku), sztuka Indian amerykańskich, sztuka murzyńska (fascynacja
jazzem) czy sztuka ludowa. Ta ostatnia wyróżniała szczególnie polską sztukę
dekoracyjną, o której poziomie świadczy (skrzętnie pomijany w zagranicznej
literaturze przedmiotu) sukces w postaci 172 nagród przyznanych artystom
polskim na Wystawie Paryskiej 1925 roku6.
Niniejsze studium jest poświęcone tradycji baroku i rokoka oraz w nieco
mniejszym stopniu sztuki 1. połowy XIX wieku we francuskim wnętrzu lat
dwudziestych - tradycji niewątpliwie w całokształcie form Art Deco najbar-
dziej zachowawczej, lecz z drugiej strony najbardziej francuskiej.
W 1911 roku prezes L’Union Centrale des Arts Décoratifs - René Guillère,
w memoriale dotyczącym organizacji międzynarodowej wystawy sztuki dekora-
cyjnej w Paryżu (miała ona mieć miejsce, jak nadmienialiśmy, w 1915 roku),
4 Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes, Paris Avril-Octobre
1925. Catalogue General Officiel, Paris 1925; Guide Album de /’Exposition Internationale Des
Arts Décoratifs et Industriels Modernes, Paris 1925.
5 O 1 s z e w s k i, dz. cyt., passim.
6 M. R o g o y s k a, Paryskie zwycięstwo sztuki polskiej w 1925 roku, [w:] Z zagadnień
plastyki polskiej w latach 1918-1939, (Studia z historii sztuki, t. IX), Wrocław-Warszawa-Kra-
ków 1963, s. 21-64.
ANDRZEJ K. OLSZEWSKI
Nie wnikając obecnie w interpretacje wszystkich wydarzeń artystycznych lat
dwudziestych, zajmijmy się jednym z najważniejszych, którym była paryska
Exposition Internationale Des Arts Décoratifs et Industriels Modernes. Począt-
kowo planowana na rok 1915, następnie 1922 i 1924, została otwarta 28 kwiet-
nia 1925 roku, stając się apogeum „szalonych lat dwudziestych”, konfrontacją
najrozmaitszych odmian Vart décoratif ze sztuką awangardową reprezentowaną
przez Pawilon ZSRR Konstantego Mielnikowa i Pawilon L’Esprit Nouveau Le
Corbusiera (postawiony poza programem wystawy). Dziesiątki tysięcy wyro-
bów - od szpilek do kapeluszy po karoserie samochodów, zaprezentowanych
w 131 pawilonach, było eklektyczną mieszaniną wszelkich form wywodzących
się z odległej barokowo-klasycznej, jak i najbliższej, secesyjnej4. Niektóre,
poddane kubistycznej geometryzacji, tworzyły nader skomplikowany konglo-
merat form ornamentalnych występujących w latach dwudziestych i trzydzie-
stych w architekturze, wnętrzach, szkle, biżuterii, ilustratorstwie, introli-
gatorstwie. One to jako Art Deco są, jak nadmienialiśmy, przedmiotem bardzo
licznych opracowań w ostatnim ćwierćwieczu5.
Zajmujący się Art Deco badacze są zgodni co do faktu, że w miarę precy-
zyjna definicja tego stylu jest właściwie niemożliwa. Wynika to z faktu wspom-
nianego powyżej eklektyzmu - poza tradycją nowożytną, czyli secesją i kubiz-
mem, na styl Art Deco złożyły się motywy orientalne, przyniesione do Francji
przez Balety Diagilewa, motywy egiptologiczne (odkrycie grobu Tutenchamona
w 1922 roku), sztuka Indian amerykańskich, sztuka murzyńska (fascynacja
jazzem) czy sztuka ludowa. Ta ostatnia wyróżniała szczególnie polską sztukę
dekoracyjną, o której poziomie świadczy (skrzętnie pomijany w zagranicznej
literaturze przedmiotu) sukces w postaci 172 nagród przyznanych artystom
polskim na Wystawie Paryskiej 1925 roku6.
Niniejsze studium jest poświęcone tradycji baroku i rokoka oraz w nieco
mniejszym stopniu sztuki 1. połowy XIX wieku we francuskim wnętrzu lat
dwudziestych - tradycji niewątpliwie w całokształcie form Art Deco najbar-
dziej zachowawczej, lecz z drugiej strony najbardziej francuskiej.
W 1911 roku prezes L’Union Centrale des Arts Décoratifs - René Guillère,
w memoriale dotyczącym organizacji międzynarodowej wystawy sztuki dekora-
cyjnej w Paryżu (miała ona mieć miejsce, jak nadmienialiśmy, w 1915 roku),
4 Exposition Internationale des Arts Décoratifs et Industriels Modernes, Paris Avril-Octobre
1925. Catalogue General Officiel, Paris 1925; Guide Album de /’Exposition Internationale Des
Arts Décoratifs et Industriels Modernes, Paris 1925.
5 O 1 s z e w s k i, dz. cyt., passim.
6 M. R o g o y s k a, Paryskie zwycięstwo sztuki polskiej w 1925 roku, [w:] Z zagadnień
plastyki polskiej w latach 1918-1939, (Studia z historii sztuki, t. IX), Wrocław-Warszawa-Kra-
ków 1963, s. 21-64.