DOI Artikel:
Kuczyńska, Jadwiga: Średniowieczne chrzcielnice kamienne w Polsce
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14265#0053
ŚREDNIOWIECZNE CHRZCIELNICE KAMIENNE W POLSCE
49
41. Kłobuck, 42. Turza
kościół par. p.w. śś. Marcina i Małgorzaty, (obecnie Muzeum Regionalne w Bieczu),
chrzcielnica chrzcielnica
dwoma sakramentami inicjacji. Wyobrażenie tych symboli na chrzcielnicy podkreśla znaczenie chrztu
jako warunku korzystania z łask Eucharystii, a tym samym osiągnięcie zbawienia.
Symbole Eucharystii: winorośl i kielich występowały już w sztuce baptyzmalnej antyku chrześcijań-
skiego, a na chrzcielnicach pojawiły się w XII w. Winorośl była motywem częstszym, zwłaszcza na
chrzcielnicach romańskich. Kielich natomiast występował sporadycznie i był zazwyczaj łączony z innymi
symbolami. W sztuce romańskiej spotyka się go zwłaszcza na chrzcielnicach duńskich, np. w Jalgerup m,
a w sztuce gotyckiej w Anglii, np. w Northfleet200 i w Czechach, np. w Velkyiu Pâlcu
i w Dubanach201.
Chrzcielnica z Turzy jest dekorowana tylko w górnej części. Na polach czaszy wyrzeźbiono znaki,
z których część zdaje się w uproszczony sposób odtwarzać godła herbowe, część zaś to gmerki.
Na nodusie, podobnie jak na chrzcielnicach sądeckich, umieszczono tarcze, tu w liczbie trzech,
z których zachowały się dwie. Na tarczach, jak i na stopie występują trudne do odczytania
znaki 202. Ta bogato oznakowana chrzcielnica była prawdopodobnie wytworem warsztatu w Bieczu,
który w XV w. stał się ważnym ośrodkiem rzemiosła i handlu 2()-l Znaczną ilość gmerków na tej
chrzcielnicy można tłumaczyć korzystną pozycją społeczną zrzeszeń cechowych w Bieczu. Być może
miejscowe mieszczaństwo miało udział w fundacji dzieła.
Zarówno forma chrzcielnicy w Kamionce Wielkiej jak i sposób wykonania licznych przedstawień
heraldycznych oraz inskrypcji dowodzi niewielkich możliwości kamieniarza. Tarcze herbowe mają
różny kształt, zarówno wczesno- jak i późnogotycki. Inskrypcja na czaszy ma litery minuskułowe,
'»» Mackeprang. op. cit.. fig. 379a, s. 308.
200 Bond. op. cil., s. 253.
201 Fotografia w zbiorach Statni Ûstav Pamâtkowé Péce a Ochrany Pfirody w Pradze, nr neg. 10961; Soupis
pamdtek— t. 2: Soupis pamâlek historickych a umeleckych r politickém okresu lounskim. nap. B. Matejka. 1897, s. 47.
202 S. Tomkowicz. Powiat gorlicki, [w:] Teka Grona Konserwatorów____ s. 314.
205 Sławski, op. cit.. s. 18.
7 - Rocznik Historii... L XIV
49
41. Kłobuck, 42. Turza
kościół par. p.w. śś. Marcina i Małgorzaty, (obecnie Muzeum Regionalne w Bieczu),
chrzcielnica chrzcielnica
dwoma sakramentami inicjacji. Wyobrażenie tych symboli na chrzcielnicy podkreśla znaczenie chrztu
jako warunku korzystania z łask Eucharystii, a tym samym osiągnięcie zbawienia.
Symbole Eucharystii: winorośl i kielich występowały już w sztuce baptyzmalnej antyku chrześcijań-
skiego, a na chrzcielnicach pojawiły się w XII w. Winorośl była motywem częstszym, zwłaszcza na
chrzcielnicach romańskich. Kielich natomiast występował sporadycznie i był zazwyczaj łączony z innymi
symbolami. W sztuce romańskiej spotyka się go zwłaszcza na chrzcielnicach duńskich, np. w Jalgerup m,
a w sztuce gotyckiej w Anglii, np. w Northfleet200 i w Czechach, np. w Velkyiu Pâlcu
i w Dubanach201.
Chrzcielnica z Turzy jest dekorowana tylko w górnej części. Na polach czaszy wyrzeźbiono znaki,
z których część zdaje się w uproszczony sposób odtwarzać godła herbowe, część zaś to gmerki.
Na nodusie, podobnie jak na chrzcielnicach sądeckich, umieszczono tarcze, tu w liczbie trzech,
z których zachowały się dwie. Na tarczach, jak i na stopie występują trudne do odczytania
znaki 202. Ta bogato oznakowana chrzcielnica była prawdopodobnie wytworem warsztatu w Bieczu,
który w XV w. stał się ważnym ośrodkiem rzemiosła i handlu 2()-l Znaczną ilość gmerków na tej
chrzcielnicy można tłumaczyć korzystną pozycją społeczną zrzeszeń cechowych w Bieczu. Być może
miejscowe mieszczaństwo miało udział w fundacji dzieła.
Zarówno forma chrzcielnicy w Kamionce Wielkiej jak i sposób wykonania licznych przedstawień
heraldycznych oraz inskrypcji dowodzi niewielkich możliwości kamieniarza. Tarcze herbowe mają
różny kształt, zarówno wczesno- jak i późnogotycki. Inskrypcja na czaszy ma litery minuskułowe,
'»» Mackeprang. op. cit.. fig. 379a, s. 308.
200 Bond. op. cil., s. 253.
201 Fotografia w zbiorach Statni Ûstav Pamâtkowé Péce a Ochrany Pfirody w Pradze, nr neg. 10961; Soupis
pamdtek— t. 2: Soupis pamâlek historickych a umeleckych r politickém okresu lounskim. nap. B. Matejka. 1897, s. 47.
202 S. Tomkowicz. Powiat gorlicki, [w:] Teka Grona Konserwatorów____ s. 314.
205 Sławski, op. cit.. s. 18.
7 - Rocznik Historii... L XIV