DOI Heft:
Sympozjum naukowe pt. "Muzeum w epoce kultury masowej" zorganizowane przez Komitet Nauk o Sztuce w Gołuchowie w dniach 28-29 września1979 r.
DOI Artikel:Świecimski, Jerzy: Ekspozycja muzealna jako przedmiot poznania i działania twórczego
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.14265#0365
362
SYMPOZJUM NAUKOWE: MUZEUM W EPOCE KULTURY MASOWEJ
8. Przykład ilustracji przedmiotu pojęciowego (tu: pojęcia sarmaty XVII i XVIII wieku),
dokonanej na zasadzie zestawu portretów indywidualnych przedstawicieli tego przedmiotu.
Wystawa ..Polaków Portret Własny" w Muzeum Narodowym w Krakowie. 1979 r.
skich. zwłaszcza takich, które zawierają piktogramy, schematy graficzne lub modele schematyczne.
Wystawy o strukturze najbardziej złożonej zawierają układy przedmiotowe, przypominające struktury
zdaniowe.
W każdej sytuacji, gdy eksponat występuje w funkcji odtwarzania, lub symbolizowania jakiego-
kolwiek innego przedmiotu: realnego, lub pojęciowego i niezależnie, jednostkowego lub ogólnego,
dochodzi w procesie percepcyjnym do charakterystycznego „przeformulowania" znacznej ilości jego
faktycznych cech. Cechy przedmiotów faktycznie pokazanych, względnie cechy przedmiotów faktycz-
nie przedstawionych w ilustracji naukowej zwiedzający odbiera jako znaki, lub jako odwzorowania
innych cech, ..w imieniu których" one występują. Zdarza się niekiedy, że cechy, które rejestrujemy
w faktycznie pokazanym lub odtworzonym przedmiocie występują jako oznaczenia cech przedmiotów
całkowicie odmiennego typu ontycznego (np. gdy cechy jakiejś rzeczy fizycznej, użyte w charakterze
eksponatu akcesorycznego mają być znakami cech jakiegoś procesu, lub zdarzenia itp.). Zależnie
od tego, jakiego typu ontycznego jest przedmiot wskazywany przez wystawę, kształtuje się sposób
odczytywania treści prezentowanych w niej elementów składowych.
W związku z włączeniem eksponatów w konteksty znaczeniowe, perceptor dokonuje odpowiedniej
selekcji cech faktycznie pokazanych przedmiotów. Cechy, które w danym kontekście nie mają funkcji
przekaźników treści {conveyers of content), zostają przez widza „zneutralizowane" i znikają z pola
jego widzenia. Z drugiej strony perceptor odczytuje eksponaty jako takie, którym zostają dodane
pewne treści (i jakby również cechy!); cech tych nie można by im przypisać, gdyby dane eksponaty
znajdowały się poza określonym kontekstem, np. gdyby były odbierane w obrębie jakiejś innej wy-
stawy czy w ogóle poza wystawą. W niektórych przypadkach zestawienia eksponatów wydobywają
z nich cechy, które w zwykłych warunkach są jakby ukryte, nieujawnione. Zestaw wydobywa je
SYMPOZJUM NAUKOWE: MUZEUM W EPOCE KULTURY MASOWEJ
8. Przykład ilustracji przedmiotu pojęciowego (tu: pojęcia sarmaty XVII i XVIII wieku),
dokonanej na zasadzie zestawu portretów indywidualnych przedstawicieli tego przedmiotu.
Wystawa ..Polaków Portret Własny" w Muzeum Narodowym w Krakowie. 1979 r.
skich. zwłaszcza takich, które zawierają piktogramy, schematy graficzne lub modele schematyczne.
Wystawy o strukturze najbardziej złożonej zawierają układy przedmiotowe, przypominające struktury
zdaniowe.
W każdej sytuacji, gdy eksponat występuje w funkcji odtwarzania, lub symbolizowania jakiego-
kolwiek innego przedmiotu: realnego, lub pojęciowego i niezależnie, jednostkowego lub ogólnego,
dochodzi w procesie percepcyjnym do charakterystycznego „przeformulowania" znacznej ilości jego
faktycznych cech. Cechy przedmiotów faktycznie pokazanych, względnie cechy przedmiotów faktycz-
nie przedstawionych w ilustracji naukowej zwiedzający odbiera jako znaki, lub jako odwzorowania
innych cech, ..w imieniu których" one występują. Zdarza się niekiedy, że cechy, które rejestrujemy
w faktycznie pokazanym lub odtworzonym przedmiocie występują jako oznaczenia cech przedmiotów
całkowicie odmiennego typu ontycznego (np. gdy cechy jakiejś rzeczy fizycznej, użyte w charakterze
eksponatu akcesorycznego mają być znakami cech jakiegoś procesu, lub zdarzenia itp.). Zależnie
od tego, jakiego typu ontycznego jest przedmiot wskazywany przez wystawę, kształtuje się sposób
odczytywania treści prezentowanych w niej elementów składowych.
W związku z włączeniem eksponatów w konteksty znaczeniowe, perceptor dokonuje odpowiedniej
selekcji cech faktycznie pokazanych przedmiotów. Cechy, które w danym kontekście nie mają funkcji
przekaźników treści {conveyers of content), zostają przez widza „zneutralizowane" i znikają z pola
jego widzenia. Z drugiej strony perceptor odczytuje eksponaty jako takie, którym zostają dodane
pewne treści (i jakby również cechy!); cech tych nie można by im przypisać, gdyby dane eksponaty
znajdowały się poza określonym kontekstem, np. gdyby były odbierane w obrębie jakiejś innej wy-
stawy czy w ogóle poza wystawą. W niektórych przypadkach zestawienia eksponatów wydobywają
z nich cechy, które w zwykłych warunkach są jakby ukryte, nieujawnione. Zestaw wydobywa je