DOI issue:
Artykuły
DOI article:Nowak, Janusz: Hutnictwo szklane w dobrach podolskich rodów Sieniawskich, Czartoryskich i Tarłów
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.21225#0098
96
Janusz S. Nowak
stawał też w dobrych kontaktach z oficjalistami księcia A.A. Czartoryskiego z latyfun-
dium międzyboskiego, m.in. z Józefem Wolińskim, stolnikiem nurskim, wysokim oficja-
listą książęcym 2. Przypuszczalnie w okresie administrowania dobrami starostwa przez
M.A. Bonisławskiego dzierżawcą huty latyczowskiej został wspomniany wyżej Mała-
chowski.
Huta w Latyczowie produkowała szkło na potrzeby własne J. Tarły, wojewody sando-
mierskiego, ale duża część produkcji przeznaczona była na sprzedaż na Podolu i Ukrainie.
W lutym 1746 r. K. Sobański, administrator w starostwie latyczowskim, przygotował trzy
podwody z produkcją szklaną na sprzedaż do Kijowa za sumę 3000 zł oraz jedną podwodę
do pałacu Tarłów w Medyce'3.
Pomimo tego, od 1746 r. J. Tarło usiłował pozbyć się huty szklanej w dobrach starostwa
latyczowskiego. Ubolewał jednak, że „kontrahenta na hutę dostać nie możemy”* 74 75 * 77. Zamiar
ten nie dotyczył samego starostwa, które było królewszczyzną. Świadczy to dobitnie o tym,
że huta szkła w starostwie powstała jako efekt własnych starań J. Tarły i jego zapotrzebo-
wania na szkło. Liczył on, że w chwili cesji starostwa sprzeda także Czartoryskiemu swoją
własną manufakturę szklaną, ze względu na graniczące ze starostwem latyczowskim dobra
rodowe latyfundium międzyboskiego'7 Należy tu wspomnieć, że J. Tarłę nie łączyły zbyt
przyjazne stosunki z A.A. Czartoryskim, co przejawiało się dość żywiołową rywalizacją
na sejmikach małopolskich i podolskich czy Trybunale Lubelskim'6.
Huta szklana w starostwie Latyczów za czasów
Augusta A. Czartoryskiego 1751-1782
Wybitną rolę w przekonaniu księcia do starania się o to starostwo miał bez wątpienia
Szymon Jerzy Cerenowicz, który pełnił przez krótki czas funkcję oficjalisty w starostwie
za J. Tarły . A.A. Czartoryski, obejmując 20 VIII 1750 r. starostwo latyczowskie, miał
2 Ibidem,rkps 1783 nr 63, J.K. Gąsiorowski do J. Tarły, 23 V 1743.
3 Ibidem, rkps 1782 nr 104, NN do J. Tarły, 17 Ił 1746; nr 106, K. Sobański do J. Tarły, 9 II 1746. K. So-
bański zapowiadał wysłanie regestru zawierającego dokładną specyfikację wyrobów szklanych wysłanych
do Kijowa. J. Tarło był starostą medyckim i tamtejsza rezydencja była dość przez nich łubiana, o czym
świadczą częste tam pobyty.
74 Ibidem, rkps 1782 nr 104, NN do J. Tarły, 17 II 1746.
75 Ibidem, rkps 1791 nr 121, J. Tarło do żony E. Tarłowej, list z listopada 1749 r. [?]. Tarło miał w tym celu
udać się do Międzyboża, gdzie przebywał A.A. Czartoryski.
6 Wspomniana rywalizacja na sejmikach i nastroje obu dygnitarzy były zmienne w różnych okresach,
co nie przeszkadzało w częstej bytności Tarłów w rezydencji Czartoryskich w Przybysławicach i Puła-
wach, por. B Czart., rkps 1782 nr 25, J. Tarło do E. Tarłowej, [ok. 1744 r.]. W 1749 r. A.A. Czartoryski
odwiedzał rezydencję J. Tarły na rok przed jego śmiercią. Por. K. Kuras, Współpracownicy i klienci Augusta
A. Czartoryskiego w czasach saskich, Kraków 2010, s. 31, 189, 203-204, 290-297.
77 SJ. Cerenowicz pełnił rolę oficjalisty w majątkach podolskich A.M. Sieniawskiego od 1724 r. Po śmier-
ci hetmana w 1726 r. służył nadal jego żonie E. Sieniawskiej. Po śmierci hetmanowej w 1729 r. nie znalazł
zatrudnienia u jej córki - M.Z. Denhoffowej, a podjął się służby u J. Tarły, który tymczasem objął staro-
stwo Latyczów (Por. B Czart., rkps 5775 nr 4638). Został też subdelegatem grodzkim i burgrabią grodzkim
latyczowskim. Po ślubie M.Z. Denhoffowej z ks. A.A. Czartoryskim w 1731 r. widzimy S.J. Cerenowicza
Janusz S. Nowak
stawał też w dobrych kontaktach z oficjalistami księcia A.A. Czartoryskiego z latyfun-
dium międzyboskiego, m.in. z Józefem Wolińskim, stolnikiem nurskim, wysokim oficja-
listą książęcym 2. Przypuszczalnie w okresie administrowania dobrami starostwa przez
M.A. Bonisławskiego dzierżawcą huty latyczowskiej został wspomniany wyżej Mała-
chowski.
Huta w Latyczowie produkowała szkło na potrzeby własne J. Tarły, wojewody sando-
mierskiego, ale duża część produkcji przeznaczona była na sprzedaż na Podolu i Ukrainie.
W lutym 1746 r. K. Sobański, administrator w starostwie latyczowskim, przygotował trzy
podwody z produkcją szklaną na sprzedaż do Kijowa za sumę 3000 zł oraz jedną podwodę
do pałacu Tarłów w Medyce'3.
Pomimo tego, od 1746 r. J. Tarło usiłował pozbyć się huty szklanej w dobrach starostwa
latyczowskiego. Ubolewał jednak, że „kontrahenta na hutę dostać nie możemy”* 74 75 * 77. Zamiar
ten nie dotyczył samego starostwa, które było królewszczyzną. Świadczy to dobitnie o tym,
że huta szkła w starostwie powstała jako efekt własnych starań J. Tarły i jego zapotrzebo-
wania na szkło. Liczył on, że w chwili cesji starostwa sprzeda także Czartoryskiemu swoją
własną manufakturę szklaną, ze względu na graniczące ze starostwem latyczowskim dobra
rodowe latyfundium międzyboskiego'7 Należy tu wspomnieć, że J. Tarłę nie łączyły zbyt
przyjazne stosunki z A.A. Czartoryskim, co przejawiało się dość żywiołową rywalizacją
na sejmikach małopolskich i podolskich czy Trybunale Lubelskim'6.
Huta szklana w starostwie Latyczów za czasów
Augusta A. Czartoryskiego 1751-1782
Wybitną rolę w przekonaniu księcia do starania się o to starostwo miał bez wątpienia
Szymon Jerzy Cerenowicz, który pełnił przez krótki czas funkcję oficjalisty w starostwie
za J. Tarły . A.A. Czartoryski, obejmując 20 VIII 1750 r. starostwo latyczowskie, miał
2 Ibidem,rkps 1783 nr 63, J.K. Gąsiorowski do J. Tarły, 23 V 1743.
3 Ibidem, rkps 1782 nr 104, NN do J. Tarły, 17 Ił 1746; nr 106, K. Sobański do J. Tarły, 9 II 1746. K. So-
bański zapowiadał wysłanie regestru zawierającego dokładną specyfikację wyrobów szklanych wysłanych
do Kijowa. J. Tarło był starostą medyckim i tamtejsza rezydencja była dość przez nich łubiana, o czym
świadczą częste tam pobyty.
74 Ibidem, rkps 1782 nr 104, NN do J. Tarły, 17 II 1746.
75 Ibidem, rkps 1791 nr 121, J. Tarło do żony E. Tarłowej, list z listopada 1749 r. [?]. Tarło miał w tym celu
udać się do Międzyboża, gdzie przebywał A.A. Czartoryski.
6 Wspomniana rywalizacja na sejmikach i nastroje obu dygnitarzy były zmienne w różnych okresach,
co nie przeszkadzało w częstej bytności Tarłów w rezydencji Czartoryskich w Przybysławicach i Puła-
wach, por. B Czart., rkps 1782 nr 25, J. Tarło do E. Tarłowej, [ok. 1744 r.]. W 1749 r. A.A. Czartoryski
odwiedzał rezydencję J. Tarły na rok przed jego śmiercią. Por. K. Kuras, Współpracownicy i klienci Augusta
A. Czartoryskiego w czasach saskich, Kraków 2010, s. 31, 189, 203-204, 290-297.
77 SJ. Cerenowicz pełnił rolę oficjalisty w majątkach podolskich A.M. Sieniawskiego od 1724 r. Po śmier-
ci hetmana w 1726 r. służył nadal jego żonie E. Sieniawskiej. Po śmierci hetmanowej w 1729 r. nie znalazł
zatrudnienia u jej córki - M.Z. Denhoffowej, a podjął się służby u J. Tarły, który tymczasem objął staro-
stwo Latyczów (Por. B Czart., rkps 5775 nr 4638). Został też subdelegatem grodzkim i burgrabią grodzkim
latyczowskim. Po ślubie M.Z. Denhoffowej z ks. A.A. Czartoryskim w 1731 r. widzimy S.J. Cerenowicza