Muzeum Narodowe <Breslau> [Hrsg.]; Muzeum Śla̜skie <Breslau> [Hrsg.]: Roczniki Sztuki Śląskiej (16.1997)

26 Maria StarzewSka

całkowicie odrębnego na tle powszechnie znanych się w XVI w. w bogato rozwiniętych już wówczas ośrod-
wyrobów bolesławieckich. Dopiero w roku 1977 Josef kach ceramicznych Nadrenii - w Raeren i Siegburgu,

1. Butla pastora Mergo, kamionka, Bolesławiec, 1640-1654. Muzeum
Narodowe we Wrocławiu, MNWr. 1-423. Fot. E. Witecki

Horschik5, wybitny znawca ceramiki, powiązał ją z grupą
naczyń z ok. 1640-1670 r., krytych szkliwem ziem-
nym i zdobionych zbliżonymi do siebie pod względem
układu kompozycyjnego elementami plastycznymi. Po-
szczególne naczynia połączone przez Horschika w je-
den zespół przypisywano różnym wytwórniom. Wyod-
rębnienie ich jako typu kamionki bolesławieckiej ma
znaczenie nie tylko dla poznania jej początków w Bo-
lesławcu, unaoczniając jednocześnie nie znane dotąd
umiejętności artystyczne miejscowych garncarzy, ale
wskazuje także na bliskie analogie stylowe z wyrobami
kamionkowymi z Freibergu w Saksonii i z Mużakowa
na Łużycach.

Znajdujące się w jednym regionie geograficznym,
w dorzeczu średniej Odry i Łaby, ośrodki tamtejsze,
zwłaszcza Freiberg, zaczęły rozwijać się nieco wcze-
śniej niż Bolesławiec. Naczynia w typie butli pastora
Mergo prawdopodobnie pojawiły się najwcześniej we
Freibergu, na co wskazywałoby ustalone przez Hor-
schika datowanie6. W wyrobach tych trzech ośrodków
wspólny był kulisty kształt naczynia, często wielobocz-
nie kantowanego, oraz rozmieszczenie dekoracji w
trzech poziomych pasach. Środkowy, najszerszy, skła-
dał się z obiegających brzusiec form kartuszowych,
rozdzielonych elementami pionowymi. Tego rodzaju
kompozycje na butlach, kuflach czy dzbanach spotyka

2. Butla, kamionka, Freiberg, ok. 1640. Muzeum Narodowe we Wro-
cławiu MNWr. [-1135. Fot. E. Witecki

3. Butla, kamionka, Mużaków, 1666. Muzeum Narodowe we Wrocła-
wiu. MNWr. 1-1592. Fot. E. Witecki