DOI article:
Miscellanea
DOI article:Kaczmarek, Romuald: Sale gotyckie w domu przy ul. Biskupa nankera nr 1 we Wrocławiu: pierwotni właściciele, inicjatorzy budowy, datowanie
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.13593#0057
Sale gotyckie w domu przy ul. Biskupa Nankera nr 1 we Wrocławiu. Pierwotni właściciele - inicjatorzy budowy - datowanie 53
raczej graficzny niż rzeźbiarski, a łodygom brak wery-
zmu. Mimo to wyczuwa się wyraźnie, że za wzór przy-
jęto głowicę filara z ratuszowej kaplicy. Występujące
na tej głowicy wychylające się z listowia głowy ludzkie
1 zwierzęce oraz umieszczone ponad strefą listowia
popiersia o zróżnicowanej płci, wieku i mimice, pe-
łniące funkcję konsolek pod żebrami, znalazły odpo-
wiedniki w sali przy ul. Nankera 1 w zredukowanej
formie. Są nimi umieszczone na narożach kapitela drob-
ne figurki małp (?) i trzy różnorodnie scharakteryzowa-
ne - od posępnej, przez zamyśloną, do uśmiechniętej
w krzywym grymasie - twarze ludzkie. Cechuje je pew-
na karykaturalność, wyrażająca się m.in. pogrubieniem
rysów (mięsiste wargi, szerokie nosy), obecna również
w płaskorzeźbie zwornika wyobrażającej trzy głowy
splecione włosami. Ten ostatni motyw był we Wrocła-
wiu popularny i często stosowany. Znany jest ze zwor-
nika w północnej nawie katedry (ok. 1350), w zakrystii
kościoła NP Marii na Piasku (ok. 1350)", w kościele
Bożego Ciała (1360-1367; zaginiony)42, a także w kra-
kowskiej kamienicy zwanej Hetmańską (1370-1375)43.
2 pewnością zwornik z sali domu przy ul. Nankera 1
nie wyszedł spod tej samej ręki co analogiczne w ko-
ściołach wrocławskich. Anatomia twarzy jest znacznie
uproszczona, profilowo ujęte oko ukazano graficznie i
niemal na wprost. Linearność opracowania włosów i
zredukowanie ich masy spowodowało utratę dużej czę-
ści efektu jednorodności potrójnej formy, jaką wykazu-
je zwłaszcza zwornik z katedry. Inną jeszcze manierę
rzeźbiarską prezentuje głowa męska z wystawionym
jeżykiem na jednym ze wsporników żeber w północ-
no-zachodnim narożu sali. Szkicowość, nierówność
opracowania twarzy, wiotkość powiek to cechy wystę-
pujące także w niektórych partiach dekoracji rzeźbiar-
skiej wrocławskiego ratusza powstałej w szóstym dzie-
sięcioleciu XIV stulecia44. Przede wszystkim wskazać
tu trzeba, oprócz popiersi z filara kaplicy, na wsporniki
figuralne żeber w środkowej i północnej nawie tzw.
Wielkiej Sali.
Na podstawie przedstawionych analogii można
stwierdzić, że projekt architektoniczny sali gotyckiej w
omawianym dworze oraz jej dekoracja rzeźbiarska są
dziełem miejscowego wykonawcy, który orientował się
w dokonaniach warsztatu budowlanego wznoszącego
w połowie wieku XIV katedrę i który sam być może
bral udział, jako jeclen z kamieniarzy, w budowie ka-
plicy i części dzisiejszej Wielkiej Sali ratusza.
Na wschód od sali z centralnym filarem sklepienia,
oddzielona od niej obecnie sienią przejezdną, znajduje
się w obrębie tego samego budynku nr 1 druga sala
13. Zwornik z głowa Chrystusa (por. ił. 2: II, 2). Fot. R. Kaczmarek
I
14. Wspornik z popiersiem kobiety (por. il. 2: I, f). Fot. R. Kaczmarek
raczej graficzny niż rzeźbiarski, a łodygom brak wery-
zmu. Mimo to wyczuwa się wyraźnie, że za wzór przy-
jęto głowicę filara z ratuszowej kaplicy. Występujące
na tej głowicy wychylające się z listowia głowy ludzkie
1 zwierzęce oraz umieszczone ponad strefą listowia
popiersia o zróżnicowanej płci, wieku i mimice, pe-
łniące funkcję konsolek pod żebrami, znalazły odpo-
wiedniki w sali przy ul. Nankera 1 w zredukowanej
formie. Są nimi umieszczone na narożach kapitela drob-
ne figurki małp (?) i trzy różnorodnie scharakteryzowa-
ne - od posępnej, przez zamyśloną, do uśmiechniętej
w krzywym grymasie - twarze ludzkie. Cechuje je pew-
na karykaturalność, wyrażająca się m.in. pogrubieniem
rysów (mięsiste wargi, szerokie nosy), obecna również
w płaskorzeźbie zwornika wyobrażającej trzy głowy
splecione włosami. Ten ostatni motyw był we Wrocła-
wiu popularny i często stosowany. Znany jest ze zwor-
nika w północnej nawie katedry (ok. 1350), w zakrystii
kościoła NP Marii na Piasku (ok. 1350)", w kościele
Bożego Ciała (1360-1367; zaginiony)42, a także w kra-
kowskiej kamienicy zwanej Hetmańską (1370-1375)43.
2 pewnością zwornik z sali domu przy ul. Nankera 1
nie wyszedł spod tej samej ręki co analogiczne w ko-
ściołach wrocławskich. Anatomia twarzy jest znacznie
uproszczona, profilowo ujęte oko ukazano graficznie i
niemal na wprost. Linearność opracowania włosów i
zredukowanie ich masy spowodowało utratę dużej czę-
ści efektu jednorodności potrójnej formy, jaką wykazu-
je zwłaszcza zwornik z katedry. Inną jeszcze manierę
rzeźbiarską prezentuje głowa męska z wystawionym
jeżykiem na jednym ze wsporników żeber w północ-
no-zachodnim narożu sali. Szkicowość, nierówność
opracowania twarzy, wiotkość powiek to cechy wystę-
pujące także w niektórych partiach dekoracji rzeźbiar-
skiej wrocławskiego ratusza powstałej w szóstym dzie-
sięcioleciu XIV stulecia44. Przede wszystkim wskazać
tu trzeba, oprócz popiersi z filara kaplicy, na wsporniki
figuralne żeber w środkowej i północnej nawie tzw.
Wielkiej Sali.
Na podstawie przedstawionych analogii można
stwierdzić, że projekt architektoniczny sali gotyckiej w
omawianym dworze oraz jej dekoracja rzeźbiarska są
dziełem miejscowego wykonawcy, który orientował się
w dokonaniach warsztatu budowlanego wznoszącego
w połowie wieku XIV katedrę i który sam być może
bral udział, jako jeclen z kamieniarzy, w budowie ka-
plicy i części dzisiejszej Wielkiej Sali ratusza.
Na wschód od sali z centralnym filarem sklepienia,
oddzielona od niej obecnie sienią przejezdną, znajduje
się w obrębie tego samego budynku nr 1 druga sala
13. Zwornik z głowa Chrystusa (por. ił. 2: II, 2). Fot. R. Kaczmarek
I
14. Wspornik z popiersiem kobiety (por. il. 2: I, f). Fot. R. Kaczmarek