DOI article:
Michalska, Maria; Bicci: Obraz Bicciego di Lorenzo "Pielgrzymi u grobu świętego Mikołaja" w Zbiorach wawelskich
DOI Page / Citation link:https://doi.org/10.11588/diglit.17920#0443
Grassi L., Tułła la piłtura di Gentile da Fabriano, Milano 1953, s. 78. — Poliptyk Quaratesich omawia
ostatnio L. Grassi w artykule Considerazioni intorno al polittico Quaratesi (Paragone, Firenze 1951,
/. 15, s. 23—30) i w książce Tutta la pittura... s. 33—40 i 61—64.
18 Grassi, Tutta la pittura... s. 35.
14 Poniżej zestawiamy ważniejsze omówienia poliptyku św. Mikołaja pędzla Bicciego cli Lo-
renzo: Kicha G., Notizie istoriche delie Chiese Fiorentine VII, Firenze 1758, s. 35.- -Ricci C., La
Royale Galleria di Parma, 1896, s. 344. — Schmarsow A., Masaccio-Studien IV, Kassel 1898, s. 88—90._
Si ren O., Di alcunipittori fiorentini che subigorno Vinfluenza di Lorenzo Monaco (L'Arte VII, Roma 1904,
s. 347 i n.). — Poggi G., Gentile da Fabriano e Bicci di Lorenzo (Rivista d'Arte V, 1907, s. 85 i n.). —
Gr(onau) G., sub voce Bicci di Lorenzo (Thieme U. und Becker F., Allgemeines Lexicon der bil-
denden Kunstler von Antike bis zur Gegenwart III, Leipzig 1910, s. 606). — Venturi A., Stońa deli3
Arie Italiana VII, Mediolan 1911, s. 24 i n. — Logan-Berenson M., Operę inedite di Bicci di Lorenzo
(Rassegna d'Arte, Milano 1915, s. 210 i n.).—Van Marle o. c. IX, s. 16 i n. -Salmi l. c.—•
Berenson B., Italian Pictures of the Renaissance, 1932, s. 85. — Golasanti A., Quadri fiorentini inedite
(Bolletino d'Arte XIII, 1933/34,5. 342). — Galetti i Camesasca /. c. — Grassi, Tutta la pittura...,
s. 35. — Zeri F.. Una precisazione su Bicci di Lorenzo (Paragone,. Firenze 1958, z. 105, s. 67—71).
Dziękuję Sopraintendenza alle Gallerie ed alle Operę d'Arte Medioevali e Modernę per le Province
di Parma e Piacenza za uprzejme nadesłanie mi wyczerpujących informacji bibliograficznych do-
tyczących poliptyku Bicciego di Lorenzo.
15 Zestawienie poszczególnych części poliptyku Bicciego podaje ostatnio Zeri o. c. passim.
Temu również badaczowi zawdzięczamy pierwszą wiarygodną identyfikację części bocznych po-
liptyku przedstawiających postacie czterech świętych.
16 Wymiary zachowanych części poliptyku świadczą, że predella Bicciego składała się nie-
wątpliwie z pięciu członów. Szerokość bowiem trzech głównych obrazów poliptyku wynosi 231 cm
(nie licząc istniejących pierwotnie obramienia i pilastrów działowych), podczas gdy trzech zachowa-
nych części predelli— 172 cm (por. Zeri o. c. s. 70).
17 Wymiary poszczególnych części predelli wynoszą: Wyposażenie ubogich dziewcząt
3°j5 x 56,5; Uratowanie statku w czasie burzy morskiej 28 x 59; Wskrzeszenie trzech uczniów
30,4 x 56,5; obraz wawelski ma wymiary 30 x 37 cm.
18 Po opracowaniu zagadnienia dowiedziałam się, że profesor Piętro Zampetti (Wenecja)
stwierdził już wcześniej ■— w wyniku pobytu na Wawelu — że obraz ten przedstawia Pielgrzymów
u grobu św. Mikołaja i wiąże się z działalnością Gentilego da Fabriano («... opera ąuesta certamente
legata all'attivita di Gentile da Fabriano» — cytat z listu do Dyrekcji Państwowych Zbiorów Sztuki
na Wawelu z dnia 5 grudnia 1956). W wyniku dalszej korespondencji z Dyrekcją PZS ńa Wawelu,
przeprowadzonej już po złożeniu mego artykułu w redakcji Studiów, profesor Zampetti z całą
życzliwością oświadczył, że nie zamierza publikować drukiem wyników swoich spostrzeżeń na
temat obrazu wawelskiego.
] 9 Obraz ten został rozpoznany jako ostatnia część predelli poliptyku Quaratesich dopiero
w r. 1940 — równocześnie przez Longhiego R., na marginesie artykułu Fatti di Masolino e di Ma-
saccio (La critica d'Arte XIX—XXVI, Firenze 1940, s. 189—191) i przez Suidę W., Two Unpub-
lished Paintings by Gentile da Fabriano (The Art Quarterly III, New York 1940, s. 348—352).
20 Hymn ten przytacza Meisen K., Nicolauskult und Nicolausbrauch im Abendlande, eine kultur-
geographisch-volkskundliche Untersuchung (Forschungen zur Volkskunde, z. 9—12, Dusseldorf 1931.
s- 53°) według rękopisu pochodzącego z klasztoru św. Piotra w Weissenau, należącego obecnie
do L. Olschi we Florencji.
21 Jacąues de Voragine, La legendę doree, Paris 1911, s. 24.
22 Meisen o. c, rozdział pt. Die Translation der Reliąuien des HI. .Nicolaus nach Han (1087)
und der erneule Aufschwung seines Kultes in Italien, s. 94—119.
23 Kaftal G., Iconography of Saints in Tuscan Painting, Firenze 1952, wylicza przedstawieni;!
dotyczące czternastu pośmiertnych epizodów z historii św. Mikołaja, ale nie wymienia scen związa-
nych czy to z legendą o płynie wydzielającym się z trumny, czy to z pielgrzymkami do grobu Świę-
tego. Nie wymienia więc i sceny waszyngtońskiej — zapewne nie była mu znana. Według cytowanej
pracy Meisena w sztuce północnej wyobrażenia wydarzeń u grobu dostarcza jedynie płaskorzeźba
z w. XII na tympanonie wschodnim katedry w Ghartres. Przedstawia ona dwie sceny z historii
Świętego: Wyposażenie ubogich dziewcząt i Zbieranie «manny» wydzielającej się z grobu. U stóp
sarkofagu siedzą skulone postacie, czekające na wypełnienie cudownym płynem podstawionych na-
czyń (repr. Meisen 0. c. s. 365 fig. 157).
1 a i)
ostatnio L. Grassi w artykule Considerazioni intorno al polittico Quaratesi (Paragone, Firenze 1951,
/. 15, s. 23—30) i w książce Tutta la pittura... s. 33—40 i 61—64.
18 Grassi, Tutta la pittura... s. 35.
14 Poniżej zestawiamy ważniejsze omówienia poliptyku św. Mikołaja pędzla Bicciego cli Lo-
renzo: Kicha G., Notizie istoriche delie Chiese Fiorentine VII, Firenze 1758, s. 35.- -Ricci C., La
Royale Galleria di Parma, 1896, s. 344. — Schmarsow A., Masaccio-Studien IV, Kassel 1898, s. 88—90._
Si ren O., Di alcunipittori fiorentini che subigorno Vinfluenza di Lorenzo Monaco (L'Arte VII, Roma 1904,
s. 347 i n.). — Poggi G., Gentile da Fabriano e Bicci di Lorenzo (Rivista d'Arte V, 1907, s. 85 i n.). —
Gr(onau) G., sub voce Bicci di Lorenzo (Thieme U. und Becker F., Allgemeines Lexicon der bil-
denden Kunstler von Antike bis zur Gegenwart III, Leipzig 1910, s. 606). — Venturi A., Stońa deli3
Arie Italiana VII, Mediolan 1911, s. 24 i n. — Logan-Berenson M., Operę inedite di Bicci di Lorenzo
(Rassegna d'Arte, Milano 1915, s. 210 i n.).—Van Marle o. c. IX, s. 16 i n. -Salmi l. c.—•
Berenson B., Italian Pictures of the Renaissance, 1932, s. 85. — Golasanti A., Quadri fiorentini inedite
(Bolletino d'Arte XIII, 1933/34,5. 342). — Galetti i Camesasca /. c. — Grassi, Tutta la pittura...,
s. 35. — Zeri F.. Una precisazione su Bicci di Lorenzo (Paragone,. Firenze 1958, z. 105, s. 67—71).
Dziękuję Sopraintendenza alle Gallerie ed alle Operę d'Arte Medioevali e Modernę per le Province
di Parma e Piacenza za uprzejme nadesłanie mi wyczerpujących informacji bibliograficznych do-
tyczących poliptyku Bicciego di Lorenzo.
15 Zestawienie poszczególnych części poliptyku Bicciego podaje ostatnio Zeri o. c. passim.
Temu również badaczowi zawdzięczamy pierwszą wiarygodną identyfikację części bocznych po-
liptyku przedstawiających postacie czterech świętych.
16 Wymiary zachowanych części poliptyku świadczą, że predella Bicciego składała się nie-
wątpliwie z pięciu członów. Szerokość bowiem trzech głównych obrazów poliptyku wynosi 231 cm
(nie licząc istniejących pierwotnie obramienia i pilastrów działowych), podczas gdy trzech zachowa-
nych części predelli— 172 cm (por. Zeri o. c. s. 70).
17 Wymiary poszczególnych części predelli wynoszą: Wyposażenie ubogich dziewcząt
3°j5 x 56,5; Uratowanie statku w czasie burzy morskiej 28 x 59; Wskrzeszenie trzech uczniów
30,4 x 56,5; obraz wawelski ma wymiary 30 x 37 cm.
18 Po opracowaniu zagadnienia dowiedziałam się, że profesor Piętro Zampetti (Wenecja)
stwierdził już wcześniej ■— w wyniku pobytu na Wawelu — że obraz ten przedstawia Pielgrzymów
u grobu św. Mikołaja i wiąże się z działalnością Gentilego da Fabriano («... opera ąuesta certamente
legata all'attivita di Gentile da Fabriano» — cytat z listu do Dyrekcji Państwowych Zbiorów Sztuki
na Wawelu z dnia 5 grudnia 1956). W wyniku dalszej korespondencji z Dyrekcją PZS ńa Wawelu,
przeprowadzonej już po złożeniu mego artykułu w redakcji Studiów, profesor Zampetti z całą
życzliwością oświadczył, że nie zamierza publikować drukiem wyników swoich spostrzeżeń na
temat obrazu wawelskiego.
] 9 Obraz ten został rozpoznany jako ostatnia część predelli poliptyku Quaratesich dopiero
w r. 1940 — równocześnie przez Longhiego R., na marginesie artykułu Fatti di Masolino e di Ma-
saccio (La critica d'Arte XIX—XXVI, Firenze 1940, s. 189—191) i przez Suidę W., Two Unpub-
lished Paintings by Gentile da Fabriano (The Art Quarterly III, New York 1940, s. 348—352).
20 Hymn ten przytacza Meisen K., Nicolauskult und Nicolausbrauch im Abendlande, eine kultur-
geographisch-volkskundliche Untersuchung (Forschungen zur Volkskunde, z. 9—12, Dusseldorf 1931.
s- 53°) według rękopisu pochodzącego z klasztoru św. Piotra w Weissenau, należącego obecnie
do L. Olschi we Florencji.
21 Jacąues de Voragine, La legendę doree, Paris 1911, s. 24.
22 Meisen o. c, rozdział pt. Die Translation der Reliąuien des HI. .Nicolaus nach Han (1087)
und der erneule Aufschwung seines Kultes in Italien, s. 94—119.
23 Kaftal G., Iconography of Saints in Tuscan Painting, Firenze 1952, wylicza przedstawieni;!
dotyczące czternastu pośmiertnych epizodów z historii św. Mikołaja, ale nie wymienia scen związa-
nych czy to z legendą o płynie wydzielającym się z trumny, czy to z pielgrzymkami do grobu Świę-
tego. Nie wymienia więc i sceny waszyngtońskiej — zapewne nie była mu znana. Według cytowanej
pracy Meisena w sztuce północnej wyobrażenia wydarzeń u grobu dostarcza jedynie płaskorzeźba
z w. XII na tympanonie wschodnim katedry w Ghartres. Przedstawia ona dwie sceny z historii
Świętego: Wyposażenie ubogich dziewcząt i Zbieranie «manny» wydzielającej się z grobu. U stóp
sarkofagu siedzą skulone postacie, czekające na wypełnienie cudownym płynem podstawionych na-
czyń (repr. Meisen 0. c. s. 365 fig. 157).
1 a i)