Studia do Dziejów Wawelu (3.1968)

mene a des conclusions fausscs. Anne Jagellonne
connaissait surcmcnt le livre de patrons d'Ostaus,
puisąue le motif principal de la broderie imite
le grotesąue du troisieme feuillet du livre,
excepte le bucrane central qui est remplace
dans la broderie par un cartouche avec 1'Aigle
de Sigismond (fig. 4), Anne a certainement
introduit cette modification puisąue la nappe
etait destinee a la chapelle funeraire de son
pere. Le petit monogramme A sans couronne
certifie que la nappe fut executee avant son
avenement au trone (1576). Le deuxieme
motif de la broderie, un vase trop grand
par rapport au motif principal (fig. 3),
provient d'un autre livre de patrons, seulement
les aigles au bord du vase ont leur prototype sur
le deuxieme feuillet du livre de patrons d'Ostaus
(fig. 6 et 7). Cependant les documents du temps
de la reine Bona attestent deja 1'emploi des mo-
deles dessines sur les feuillets a la cour de
Pologne.

Ainsi donc deux problemes sont resolus: le
temps de la production de la broderie et la
personne de la donatrice; il nous reste encore
a repondre a la ąuestion ou la broderie fut
executee et par qui? Les modifications du
dessin c.-a-d. les armoiries du roi Sigismond
Ier (vu que la broderie fut destinee a sa

chapelle funeraire) et la formę du cartouche
pareille a celle du cartouche du monument
funeraire de Sigismond Augustę semblent corro-
borer qu'elle fut executee en Pologne; en outre,
dans la riche correspondance de la reine Anne avec
les gens de 1'etranger il n'y a pas une seule men-
tion parlant de 1'importation des broderies. Un
examen minutieux de tous les liteaux conserves
permet de constater de menues differences
dans la manierę de leur exćcution, d'ou la con-
clusion que la broderie ne fut pas executee par
une seule personne. Ce n'etait donc pas Anne;
son age et ses maladies des yeux frequentes
(mentionnćes dans les lettres a sa soeur Sophie
de Brunswick et dans les rapports des nonces)
excluent la possibilite de l'execution d'une
broderie aussi minutieuse par la reine — c'est
plutót le travail de ses demoiselles de cour,
execute sous sa direction. II est vrai qu'il y a des
notes concernant les broderies des nappes con-
temporaines a sujets religieux, faites par des
nonnes de Varsovie (appartenant a la reine
Catherine, femme de Sigismond Augustę),
mais la provenance italienne et le caractere
laique du dessin semblent prouver que la nappe
offerte par Anne fut exćcutee par ses demoiselles
de cour.

ZYGMUNT ŁAK0CINSK1

REGALIA KATARZYNY JAGIELLONKI W UPSALI

Katarzyna Jagiellonka, najmłodsza córka
króla Zygmunta Starego i matka
Zygmunta III, żona króla Jana III Wazy,
królowa szwedzka, umarła 16 września
1583 roku. Autor szwedzki opisał to wyda-
rzenie w następujący sposób 1:

«UmarJa tak, jak żyła, świątobliwie,
ekstatycznie ściskając w rękach krucyfiks.
Cierpiała niepomiernie. Ciało skręcone
bólami, pokryte wrzodami i zniekształcone
tak, że otoczenie z trudem zdołało znieść
widok umierającej. Lecz w duszy jej pano-
wały szczęście i spokój. „O mój Boże",
mówiła, „rozumiem Twoje wyroki i wiem,
dlaczego nałożyłeś mi taką pokutę. Spra-
wiedliwą i słuszną jest rzeczą, że tak
karzesz grzeszne ciało. Sprawiedliwy sędzio,
osądź Twą sługę podług miłosierdzia
Swego". Wskazując na zaropiałe wrzody
na szyi wołała: ,,Patrz, jakie drogocenne
kamienie, jaki świetny naszyjnik, który

mnie okrywa! * Zaprawdę, godniejsza
królewska ozdoba niż marne świecidełka
całego świata. Te wrzody staną się wnet
zwiastunem większego szczęścia". Wyzbyła
się świeckich kosztowności i drogocennych
szat, wdziewając na obolałe ciało pokut-
niczy strój. Do swojego spowiednika, jezuity
Stanisława Warszewickiego, zwróciła się
słowami: ,,Patrz, oto twoja królowa, wy-
bielony grób". Gdy ksiądz wychwalał jej
stałość umysłu, przerwała mu szepcąc:
„Nie doszłam jeszcze do tego, bym sobie
zasłużyła na pochwałę za jakikolwiek
uczynek. Zostawmy to sprawiedliwemu sę-
dziemu. Strzeżmy się tego, który nastawia
sidła na nasze dusze". Gdy cierpienia sta-
wały się nad wyraz ciężkie, siadała na
łóżku, składała ręce na piersiach i wołała:
„Sprawiedliwie czynisz, Panie, obracając
mnie w proch. Nawiedził mnie Twój
słuszny gniew". Tylko jedna rzecz była

Studia do Dziejów Wawelu — 31