Studia do Dziejów Wawelu (3.1968)

OMÓWIENIE WAŻNIEJSZYCH POZYCJI
BIBLIOGRAFICZNYCH Z LAT 1956—1962
DOTYCZĄCYCH WAWELU

KRYSTYNA WŁODARCZYK

Andrzej Żaki, Sprawozdanie z prac archeo-
logicznych na Wawelu w 1934 roku (Spra-
wozdania Archeologiczne II, Warszawa
1956, s. 96—107, ilustr. 18, plany 2).

Andrzej Żaki, Piąte sprawozdanie z prac
archeologicznych na Wawelu (badania r. 1955)
(Sprawozdania Archeologiczne III, War-
szawa 1957, s. 138—-153, ilustr. 17).

Sprawozdania mają charakter tymcza-
sowy. Dotyczą badań w południowo-za-
chodniej części wzgórza wawelskiego
wzdłuż fundamentów murów fortyfika-
cyjnych, na odcinku około 80 m długim,
między basztami Szlachecką i Panieńską.
Prace zwiadowcze, a następnie szeroko-
przestrzenna eksploracja terenu ujawniły
bogaty kompleks nawarstwień kulturowych
o miąższości sięgającej miejscami 9 m.
Mniej więcej połowę tworzyły warstwy
z wczesnego okresu średniowiecza, na któ-
rych leżała warstwa z w. XIV i nasypy
nowożytne.

Głównym obiektem badań były bogate
warstwy wczesnośredniowieczne, datowane
na wieki X—XIII, silnie nasycone zabyt-
kami ruchomymi oraz kryjące konstrukcje
drewniane chat i zabudowań gospodar-
skich w postaci mniej lub bardziej wyróż-
niających się pokładów elementów pozio-
mych, a także reszty kamienno-drewniano-
ziemnego wału obronnego. Zabudowania
wykazywały prawidłowość orientacji w sto-
sunku do wału i sięgały zapewne ku środ-
kowi wzgórza, tworząc osiedle o charak-
terze lokalnego podgrodzia. Badania tej
warstwy kulturowej dostarczyły bogatego

materiału naukowego dla rekonstrukcji daw-
nej topografii wzgórza, panujących tutaj sto-
sunków gospodarczych i społecznych oraz
dla znaczenia Wawelu w procesie tworzenia
się państwa polskiego.

Warstwa datowana prowizorycznie na
w. XIV łączy się czasowo i przyczynowo
ze wzniesieniem gotyckich linii fortyfikacyj-
nych z końca w. XIII lub początku XIV.
Nasypy nowożytne nie ujawniły ważnych
znalezisk.

Tadeusz Dobrowolski, Uwagi o na-
grobku Władysława Jagiełły w katedrze wa-
welskiej (Rocznik Historii Sztuki I, Wro-
cław 1956, s. 7'—98, ilustr. 44).

Autor przyjmuje lata czterdzieste w. XV
jako czas powstania pomnika. Wniosek
swój opiera na wynikach analizy formalno-
stylistycznej, głównie przedstawień figu-
ralnych, które -—-jego zdaniem ■—■ wskazują
na Burgundię i Niderlandy, a pośrednio
także na Włochy, jako źródła form i treści.
Struktura nagrobka Jagiełły jest oparta na
schemacie południowofrancuskim; wolno
stojący pomnik nagrobny typu a cata-
phaląue o płaskim baldachimie, rozwija się
we Francji, głównie w Prowansji od połowy
w. XIII. W Polsce, która jest jedynym
poza Francją ośrodkiem posiadającym tego
typu pomniki, staje się on zjawiskiem nor-
malnym od czasów Kazimierza Wielkiego.
Mistrz pięknego monumentu Jagiełły przy-
był — zdaniem autora —■ do Krakowa
po r. 1440. Uprzednio należał zapewne do
grona kamieniarzy i rzeźbiarzy strzechy
budowlano-rzeźbiarskiej dworu burgundz-

5°9