DOI Heft:
Miscellanea
DOI Artikel:Fuiński, Zbigniew: Uwagi o wawelskiej zbroi turniejowej
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17923#0454
10 sprawa nic jest tak oczywista. Jeżeli
przyjmiemy, że pochodzi z tego samego
źródła co hełm, to związać go z jedną ze
zbroi gdańskich można na razie tylko drogą
eliminacji. Na ilustracjach napierśniki, za-
kryte innymi częściami zbroi, są słabo wi-
doczne. Na podstawie jednak niektórych
detali oraz posiadanych opisów można na
wstępie wyłączyć zbroje nr 1 i 4. Pierwsza
znajduje się na Wawelu, druga miała na
napierśniku wyryte litery, które nie wystę-
pują na egzemplarzu malborskim. Z pozo-
stałych zbroi nr 2 i 3 wyeliminować należy
również tę ostatnią, ponieważ rozmieszcze-
nie otworów na jej napierśniku jest inne niż
na malborskim. Pozostaje zatem tylko zbro-
ja nr 2 (fig. 5). Stwierdzenie to pozostać
musi hipotezą z powodu braku dokładnej do-
kumentacji fotograficznej wspomnianej zbroi.
Odrzucenie przypuszczenia o związku na-
pierśnika malborskiego ze zbroją gdańską
(nr 2), a tym samym przyjęcie innego źród-
ła pochodzenia wspomnianego obiektu jest
mało prawdopodobne.
Nie jest tO zresztą jedyna wątpliwość' jaka
wyłania się w związku /. omawianymi zbro-
jami. Sprawa ich wcześniejszego pochodze-
nia, właściciela oraz data pojawienia sir
zbroi w Dworze Artusa w dalszym ciągu
pozostają nierozstrzygnięte. Czy podobnie
jak egzemplarz wawelski, pozostałe również
wykonane były w Norymberdze przez Kon-
rada Polera? Czy mają one jakiś związek
z wiedeńskimi zbrojami tego płatnerza, spo-
rządzonymi dla Maksymiliana I, czy też
zamawiał je ktoś inny, może gdańszczanie?
Co oznaczają litery umieszczone na zbro-
jach nr 1 i 4? Czy DG znaczy Dei Gratia czy
może jest skrótem słowa Danzig? Do kogo
należał herb namalowany na tarczach tur-
niejowych? Szereg tego rodzaju pytań musi
na razie pozostać bez odpowiedzi. Nie jest
wykluczone, że przynajmniej część z nich
zostanie z czasem rozwiązana, podobnie jak
udało się zidentyfikować fragmenty dwóch,
a może trzech zbroi z Dworu Artusa, uwa-
żanych dotąd za zaginione.
W 1979 roku, po ukończeniu artykułu, otwarto we Wrocławiu świeżo odrestaurowany Arsenał. Jako
oddział Muzeum Historycznego przeznaczony został na muzeum broni. Na razie w części pomieszczeń Arsenału
urządzono wystawy militariów ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Muzeum Historycznego. Wśród
eksponatów tego ostatniego znalazł się napierśnik zbroi turniejowej typu Stechzeug (fig. 15), będący depozytem
Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (nr inw. 333lx). Porównanie oryginału z fotografiami zbroi gdańskich
wykazało, że jest to napierśnik zbroi nr 3, której hełm znajduje się w Muzeum Zamkowym w Malborku (fig. 9 i 11).
Świadczy o tym ilość i układ otworów na śruby oraz brak napisu (liter), co eliminuje napierśnik zbroi nr 4 (por.
fig. 13, 16). Tak więc odnalazł się kolejny fragment czterech zbroi turniejowych z Dworu Artusa w Gdańsku.
ANEKS
DIE VIER GOTISCHEN ORIGINAL-STECHZEUGE DES ARTUSHOFES ZU DANZIG
Von Dr. Werner Hahlweg, Berlin
(Weichselland, Heft 3, Juli 1938), 53/54
Stechzeug 1: Heim mit niedrigen Helmdach und
kleinem gekehlten Kamm von der Mitte des Schadel-
daches zum Nacken anlaufend. Beiderseits des Kammes
am Hinterkopf und am Helmnacken Gruppen von
Kehlungen. Seitliche Hórlócher, mehrfache Lochpaare
zum Annesteln der Haube. Helmzagelschraube im
Scharnier beweglich. Helmvorderseite mit Sehspalt
und stark vorspringender Visierplatte. Unten fiinf
Lócher zum Verschrauben mit der Brust. Schwere
Brust, rechts rechtwinklig abgeflacht (Kasten). Ma-
genblech mit drei Schrauben angeschraubt, unten
angesetzt Schurz mit geschobencn Beintaschen; dereń
Rander stark gebrochen, mit Furfeilen versehen. Riist-
haken an der Brust mit drei Schrauben angeschraubt
(eine verloren), Lócher in der Brust zum Versetzen. An
der linken Seite oben am Armausschnitt Lochpaar zum
Einbinden der Stechtartsche.Kleiner Riicken, Armaus-
schnitte nach aussen debórtelt, bedeckt mit Gruppen
von Kehlungen. Schwanzel mit Leder zum Anschniiren,
zwei schraggestellte Langlócher zum Durchziehen der
Schenkelriemen. Armzeuge mit kleinem Vorder- und
grossem Hinterpflug (Hinterpflug ganz bedeckt mit
Kehlungen). Oberarmzeug sechsmal geschoben, unter-
stes Geschiibe nach aussen gebórtelt. Armzeuge mit
Gruppen von Kehlungen bedeckt, Rander mit Fiir-
feilen versehen. Ellbogenkacheln oflen, oben und unten
436
przyjmiemy, że pochodzi z tego samego
źródła co hełm, to związać go z jedną ze
zbroi gdańskich można na razie tylko drogą
eliminacji. Na ilustracjach napierśniki, za-
kryte innymi częściami zbroi, są słabo wi-
doczne. Na podstawie jednak niektórych
detali oraz posiadanych opisów można na
wstępie wyłączyć zbroje nr 1 i 4. Pierwsza
znajduje się na Wawelu, druga miała na
napierśniku wyryte litery, które nie wystę-
pują na egzemplarzu malborskim. Z pozo-
stałych zbroi nr 2 i 3 wyeliminować należy
również tę ostatnią, ponieważ rozmieszcze-
nie otworów na jej napierśniku jest inne niż
na malborskim. Pozostaje zatem tylko zbro-
ja nr 2 (fig. 5). Stwierdzenie to pozostać
musi hipotezą z powodu braku dokładnej do-
kumentacji fotograficznej wspomnianej zbroi.
Odrzucenie przypuszczenia o związku na-
pierśnika malborskiego ze zbroją gdańską
(nr 2), a tym samym przyjęcie innego źród-
ła pochodzenia wspomnianego obiektu jest
mało prawdopodobne.
Nie jest tO zresztą jedyna wątpliwość' jaka
wyłania się w związku /. omawianymi zbro-
jami. Sprawa ich wcześniejszego pochodze-
nia, właściciela oraz data pojawienia sir
zbroi w Dworze Artusa w dalszym ciągu
pozostają nierozstrzygnięte. Czy podobnie
jak egzemplarz wawelski, pozostałe również
wykonane były w Norymberdze przez Kon-
rada Polera? Czy mają one jakiś związek
z wiedeńskimi zbrojami tego płatnerza, spo-
rządzonymi dla Maksymiliana I, czy też
zamawiał je ktoś inny, może gdańszczanie?
Co oznaczają litery umieszczone na zbro-
jach nr 1 i 4? Czy DG znaczy Dei Gratia czy
może jest skrótem słowa Danzig? Do kogo
należał herb namalowany na tarczach tur-
niejowych? Szereg tego rodzaju pytań musi
na razie pozostać bez odpowiedzi. Nie jest
wykluczone, że przynajmniej część z nich
zostanie z czasem rozwiązana, podobnie jak
udało się zidentyfikować fragmenty dwóch,
a może trzech zbroi z Dworu Artusa, uwa-
żanych dotąd za zaginione.
W 1979 roku, po ukończeniu artykułu, otwarto we Wrocławiu świeżo odrestaurowany Arsenał. Jako
oddział Muzeum Historycznego przeznaczony został na muzeum broni. Na razie w części pomieszczeń Arsenału
urządzono wystawy militariów ze zbiorów Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Muzeum Historycznego. Wśród
eksponatów tego ostatniego znalazł się napierśnik zbroi turniejowej typu Stechzeug (fig. 15), będący depozytem
Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (nr inw. 333lx). Porównanie oryginału z fotografiami zbroi gdańskich
wykazało, że jest to napierśnik zbroi nr 3, której hełm znajduje się w Muzeum Zamkowym w Malborku (fig. 9 i 11).
Świadczy o tym ilość i układ otworów na śruby oraz brak napisu (liter), co eliminuje napierśnik zbroi nr 4 (por.
fig. 13, 16). Tak więc odnalazł się kolejny fragment czterech zbroi turniejowych z Dworu Artusa w Gdańsku.
ANEKS
DIE VIER GOTISCHEN ORIGINAL-STECHZEUGE DES ARTUSHOFES ZU DANZIG
Von Dr. Werner Hahlweg, Berlin
(Weichselland, Heft 3, Juli 1938), 53/54
Stechzeug 1: Heim mit niedrigen Helmdach und
kleinem gekehlten Kamm von der Mitte des Schadel-
daches zum Nacken anlaufend. Beiderseits des Kammes
am Hinterkopf und am Helmnacken Gruppen von
Kehlungen. Seitliche Hórlócher, mehrfache Lochpaare
zum Annesteln der Haube. Helmzagelschraube im
Scharnier beweglich. Helmvorderseite mit Sehspalt
und stark vorspringender Visierplatte. Unten fiinf
Lócher zum Verschrauben mit der Brust. Schwere
Brust, rechts rechtwinklig abgeflacht (Kasten). Ma-
genblech mit drei Schrauben angeschraubt, unten
angesetzt Schurz mit geschobencn Beintaschen; dereń
Rander stark gebrochen, mit Furfeilen versehen. Riist-
haken an der Brust mit drei Schrauben angeschraubt
(eine verloren), Lócher in der Brust zum Versetzen. An
der linken Seite oben am Armausschnitt Lochpaar zum
Einbinden der Stechtartsche.Kleiner Riicken, Armaus-
schnitte nach aussen debórtelt, bedeckt mit Gruppen
von Kehlungen. Schwanzel mit Leder zum Anschniiren,
zwei schraggestellte Langlócher zum Durchziehen der
Schenkelriemen. Armzeuge mit kleinem Vorder- und
grossem Hinterpflug (Hinterpflug ganz bedeckt mit
Kehlungen). Oberarmzeug sechsmal geschoben, unter-
stes Geschiibe nach aussen gebórtelt. Armzeuge mit
Gruppen von Kehlungen bedeckt, Rander mit Fiir-
feilen versehen. Ellbogenkacheln oflen, oben und unten
436