Studia do Dziejów Wawelu (5.1991)

Studia do Dziejów Wawelu, t. V (1991)
ISSN 0137-5296

MISCELLANEA

-BIG NI EW PIANO WSKI

W SPRAWIE SPORU O FUNDACJĘ KATEDRY GOTYCKIEJ

NA WAWELU

Proces budowy katedry gotyckiej na Wa-
welu obszernie omówił T. Wojciechowski w
monografii poświęconej temu zabytkowi ar-
chitektury sakralnej1. Analizując przekazy
źródłowe uważał on — zgodnie z treścią
zapisek w Kalendarzu krakowskim oraz kata-
logach biskupów krakowskich — za funda-
tora i inicjatora budowy katedry biskupa
Nankera wraz z kapitułą2. Pogląd ten został
przyjęty w literaturze przedmiotu i nie bu-
dził zastrzeżeń autorów. Niedawno jednak
odmienne stanowisko w tej kwestii zajął
J. Pietrusiński3, który powołując się m.in.
na informację roczników małopolskich do-
tyczącą pożaru kościoła w r. 1306 (1305)4
i jego odbudowy sugeruje, iż w pierwszym
etapie wznoszenia katedry gotyckiej, od r.
1320 do 1332 główna zasługa przypada
fundacji królewskiej Łokietka, a biskup Nan-
ker był jedynie współuczestnikiem w reali-
zacji tego przedsięwzięcia budowlanego5.
Ostatnio ukazał się artykuł K. Ożoga na
temat źródeł jednego z roczników małopol-
skich — Rocznika Traski6, gdzie autor po-
święcił nieco uwagi także wzmiankom doty-
czącym pożaru i restauracji katedry kra-
kowskiej. Porównując wymienione wyżej pra-
ce nasuwa się wniosek, że problem fundacji
królewskiej podniesiony przez Pietrusińskie-
go, nie posiada w źródłach pisanych aż tak
mocnego oparcia, aby można było formuło-
wać hipotezy podważające częściowo wia-
rygodność przekazów kapitulnych dotyczą-
cych roli biskupa Nankera w początkowym
okresie budowy tego obiektu. Pietrusiński

powołuje się na wzmiankę w Roczniku Tra-
ski, która mówi, że w r. 1306 ogień przynie-
siony wiatrem od kościoła Wszystkich Świę-
tych zniszczył całą katedrę i zamek, po
czym: ,,tenże kościół wspomniany książę
Władysław wraz ze swą żoną Jadwigą i
synem ich najdostojniejszym Kazimierzem
dziedzicem królestwa odbudował ku czci
świętych Wacława i Stanisława męczenni-
ków"7. Twierdzi on, że przekaz ten (oraz
inne jego wersje) nie odnosi się do ,,incy-
dentalnych i prowizorycznych remontów w
latach wcześniejszych" [tj. przed r. 1320 —
Z.P.], lecz do budowy gotyckiej katedry,
rozpoczętej najpóźniej w r. 13208. Nato-
miast po pożarze w r. 1305 stara katedra
romańska była ,,co najwyżej doraźnie i pro-
wizorycznie zabezpieczona"9. Zakłada on,
że informacja dotycząca tego wydarzenia
została wciągnięta do rocznika w okresie
późniejszym10, i że króla ,,jako właściwego
fundatora zanotowały źródła rocznikarskie,
sławiące władcę"11. W świetle wspomnianej
analizy źródeł Rocznika Traski kwestia ta
może być przedstawiona w inny sposób.
K. Ożóg — bazując na dotychczasowym
dorobku historyków — stwierdza, że Rocznik
Traski, Rocznik krakowski i Rocznik małopolski
są redakcjami zaginionych Annales Polono-
rum, czyli kompilacji wykorzystującej roz-
maite źródła, narastającej w trzech etapach:
do r. 1290, od r. 1290 do około r. 1325 oraz
w latach 1330-1340. Wiadomości zawarte
w interesującej nas kontynuacji z lat 1290
1325 miały być wciągnięte do Annales „pra-

27*

419