Studia do Dziejów Wawelu (5.1991)

Studiu do Dziejów Wawelu, t. V (1991)
ISSN 0137-5296

JERZY SZABŁOWSKI

NIEZNANE I MAŁO ZNANE PLANY KATEDRY

WAWELSKIEJ Z W. XVIII
(ICH ZNACZENIE DLA DZIEJÓW WAWELU
I TOPOGRAFII ZABYTKU)

i

W związku z zakrojonymi na wielką skalę pracami konserwatorskimi
w zamku wawelskim, przygotowywanymi od r. 1880, lecz realizowanymi
dopiero od r. 1905, tj. po opuszczeniu gmachu zamkowego przez wojsko
austriackie1, a niemniej także w związku z żywymi zainteresowaniami
naukowymi, dążącymi do wyjaśnienia dziejów i przemian architektonicz-
nych tego obiektu, prawie wszystkie starsze materiały kartograficzne odno-
szące się do niego zostały już odszukane, przy czym większość doczekała się
opublikowania w r. 1908 i w czasach następnych2. Wydobyto również
z ukrycia, opracowano i wydano drukiem wiele planów sytuacyjnych
wzgórza wawelskiego z w. XVIII i XIX3, dzięki czemu jest znany dość
dobrze jego układ przestrzenny w okresie maksymalnej zabudowy i zmiany
zaszłe w tym układzie w ubiegłym stuleciu, spowodowane głównie zamie-
rzeniami zaborcy świadomie dążącego przez długi czas do pozbawienia
dawnej rezydencji królów polskich znamion królewskości i charakteru
zabytkowego.

Inaczej rzecz się miała z kościołem katedralnym. W okresie wielkiej
odnowy w latach 1895 1910 nie został opublikowany ani jeden dawny
całościowy plan tej budowli, choć interesujący się Wawelem architekci
odnaleźli w owym czasie w państwowym tajnym archiwum w Dreźnie kilka
związanych z katedrą krakowską zdjęć architektonicznych i podali o nich
wiadomość na posiedzeniach Komisji Historii Sztuki Akademii Umiejętności
w Krakowie. I tak Sławomir Odrzywolski, kierownik ówczesnej restauracji
katedry, przedstawił w dniu 19 grudnia 1895 r. „dwa najważniejsze rysunki
stamtąd pochodzące, mianowicie zdjęcie fotograficzne z malowanej akwa-
relą sceny w prezbiterium katedry na Wawelu, na której przedstawiona jest
chwila przed samym przybyciem na koronację króla Augusta III, następnie
zaś rys poziomy katedry na Wawelu z tego samego czasu. Stwierdził, że
..takowy już był zrobiony po zmianach dokonanych w budowli za biskupa
Łubieńskiego, ale że są na nim zaznaczone liczne ważne zabytki, które dziś
nie istnieją albo też które gdzie indziej przeniesione zostały"4. Zdecydowano

377