Studia do Dziejów Wawelu (5.1991)

armure; elle esl terminec par un chapiteau
composite. Le canon cst monte dans un fusil dc la
fin du XVII sićcle (inv.n 217).

L'arquebuse et le canon proviennent de la
collection d'armcs . dc Radziwiłł dc Nieśwież,
d'ou ils avaient ete emportes par les Russes en
1812 et ensuite incorpores dans les collections des
tsars. Ils sont venus au Wawel apres la premierę
guerre mondiale a la suitę de la revendication des
objets d'art polonais se trouvant sur le territoire
de 1'ancien empire russe.

La formę insolite de ces deux canons nous fait
penser a une serie de huit tubes manieristes des
canons coulćs pour Nicolas Christophc Radziwiłł
entre 1599 et 1603 (?) a Nieśwież par Herman
Moltzfelt, dont unc partie se trouve au Musee de
TArmec Polonaise de Varsovie et 1'autre a l'Ar-
meemuseum de Stockholm. Lc livre des depenses

de la cour princiere de 1600, reeemment retrou-
vć, apporte dc nouvcau dćtails concernant cc
fondeur et ses travaux disparus. II scmble pour-
tant que 1'idee de couler les tubes des canons en
formę de colonnes ou d'etanęons architectoniques
a chapiteaux provient du princc lui-meme, emi-
nent mecene et collectionneur, un des plus inte-
ressants individus parmi les grands personnages
polonais de la fin du XVI' et du debut du XVII
sićcle.

Toutes ces raisons nous permettent de croire
que les deux objets de la collection du Wawel
dont les canons imitent les colonnes, ont ete
executes dans le meme milieu artistique, c'est-
-a-dire dans les ateliers de Nieśwież, crees par
Nicolas Christophe Radziwiłł dans les premieres
annees du XVII' siecle non seulement a son
ordre, mais aussi d'apres son projet.

MARIA HENNEL-BERNASIKO W A

DWA GOBELINY WEDŁUG PROJEKTÓW JACOBA JORDAENSA

W ZBIORACH WAWELSKICH

Seria gobelinów ze scenami rodzajowymi,
znana jako Życie na wsi, wykonana według
projektów Jakuba Jordaensa, należy do naj-
wybitniejszych osiągnięć tkactwa gobelino-
wego w w. XVII. Jest doskonałym przykła-
dem pełnego rozkwitu stylu barokowego
w tej dziedzinie sztuki, toteż poszczególne jej
egzemplarze zajmują ważne miejsce w pod-
ręcznikach czy albumach dających przegląd
dziejów twórczości tapicerskiej1. Kartonami
serii posłużono się kilkakrotnie i do dziś
zachowały się repliki zarówno całości jak
i pojedynczych tkanin. Warto poszerzyć
niewielką listę kolekcji, które mogą się nimi
poszczycić, przedstawiając dwa gobeliny
z Państwowych Zbiorów Sztuki na Wawelu.
Są to: Powrót z polowania (fig. 1) i Dziew-
czyna z koszem owoców (fig. 2). Oba po-
chodzą z kolekcji Habsburgów w Żywcu, do
zbiorów wawelskich zostały przekazane w r.
1948. Tylko jeden z nich doczekał się krót-
kiej wzmianki katalogowej2.

Gobelin zwany Powrotem z polowania3
przedstawia wytwornie ubranego młodzień-
ca na wspiętym rumaku, z sokołem na ręce
i torbą myśliwską u boku. Przed koniem
biegną psy. Na pierwszym planie, po lewej
stronie kompozycji, stary, brodaty mężczyz-
na o masywnej budowie dźwiga na barkach
upolowanego rogacza i oszczep myśliwski.
Postacie i zwierzęta przedstawione są w ru-
chu, cechuje je pełna witalność i dynamizm,
jedynie pies u stóp kroczącego starca wyła-
muje się z ogólnego poruszenia: jakby zmę-
czony trudami polowania, przysiadł na pier-
wszym planie i z przechyloną głową przy-
gląda się widzowi. Bordiura typu architek-
tonicznego stanowi coś więcej niż tradycyjne
obramowanie obrazu — jest ona rodzajem
arkady, przez którą widzimy środkową sce-
nę. Włączona została w całość przedstawie-
nia tak, że wyraźna dotąd granica między
głównym panneau gobelinu a jego bordiurą
jest tutaj zatarta. Z dwóch stron ustawione

468