Studia do Dziejów Wawelu (5.1991)

32 Aleksander Ludwik Radziwiłł, ur. w r. 1594 syn
księcia Mikołaja Krzysztofa Sierotki.

33 W tymże roku powstała jeszcze lufa z godłem
Winna Latorośl (zaginiona) oraz Puszczyk (Muzeum
Wojska Polskiego w Warszawie, nr inw. 3090*).

34 Lufy armatnie nazwane imionami patronów fun-
datora — księcia Mikołaja Krzysztofa Sierotki nie są
znane.

35 Zapewne dotyczy luf odlanych w dniu 1 lipca
— por. przyp. 33.

36 Miejsce wykreślone.

37 Słowo nieczytelne.

38 Słowo nieczytelne.

39 Rozchód pieniędzy k.87v — por. S. Aleksand-
rowicz, Stanowisko Tomasza Makowskiego na dworze
nieświeskim. Przyczynek do biografii artysty (Biuletyn HS
XXX, 1967, nr 4, s. 525).

40 Rozchód pieniędzy, k.87 — por. Aleksandro-
wicz, l.c.

41 Reprodukowany portret, pochodzący z kościoła
parafialnego p.w. Św. Mikołaja w Mirze. Jest obecnie
przechowywany w Kurii Biskupiej w Drohiczynie.
Wiadomość o tym obrazie i możliwość jego publikacji
zawdzięczam uprzejmości dr Marii Kałamajskiej-
Saeed.

42 Obszerny biogram i zestawienie bibliografii
zawiera: H. Lulewicz, Radziwiłł Mikołaj Krzysztof
(Polski Słownik Biograficzny XXX, 1987, s. 349 361).

43 Pomimo katastrofalnych grabieży dokonanych
przez Rosjan w r. 1772 i 1812 znaczna część militariów
zgromadzonych przez księcia Sierotkę dotrwała do
okresu międzywojennego. Znaczenie zbrojowni nie-
świeskiej polegało i na tym, że obok kosztownej broni
paradnej, bojowej i turniejowej po Radziwiłłach w jej
skład wchodziły reszty zbrojowni jagiellońskich Zyg-

munta Starego i Zygmunta Augusta. Zabytkowa broń
z Nieświeża została wywieziona za granicę i rozsprze-
dana na dwu aukcjach w londyńskiej firmie antykwary-
cznej Christie w r. 1926 i 1927.

43 Obok takich znanych twórców jak Bernardoni,
Treter, Makowski działających w kręgu radziwiłłows-
kiego mecenatu, na usługach księcia pozostawali liczni
anonimowi artyści, m.in. rytownicy i malarze, a także
sprowadzeni do rozbudowanej stolicy ordynacji wysoko
wykwalifikowani rzemieślnicy. Dla przykładu w r. 1600
zatrudniał Radziwiłł w Nieświeżu malarzy wileńskich

— Mateusza i nieznanego z nazwiska portrecistę,
wykonawcę kilku wizerunków, w tym pięciu portretów
królewskich na miedzi. Równocześnie sprowadził także
książę dwa obrazy z Wenecji przeznaczając je dla
synów — Zygmunta Karola i Aleksandra Ludwika

— Rozchód pieniędzy, k.9,13,44.

45 B. Thomas, Die polonica der Wiener Waffensamm-
lung (Jahrbuch der Kunsthistorischen Sammlungen in
Wien Bd.67, 1971, s. 66 68).

46 O produkcji broni palnej w Nieświeżu i innych
miejscowościach ordynacji w w. XVII oraz XVIII
świadczą strzelby skałkowe ze zbiorów radziwiłłows-
kich, przechowywane w Zbrojowni wawelskiej: sygno-
wana Frank Miler \ a Neswis (nr inw. 218) i z r. 1750,
sygnowana Michał w Koreliczach (nr inw. 219) — por.
M. Morelowski, W sprawie artystów radziwiłłowskich
XVIII w. polskiego pochodzenia i ocalałych dzieł ich ręki
(Prace i Materiały Sprawozdawcze Sekcji Historii
Sztuki Towarzystwa Przyjaciół Nauk w Wilnie II,
1938/1939, s. 24 25, 28). Podczas pobytu w Nieświeżu
Stanisław August był obecny w radziwiłłowskiej działo-
lejni przy odlaniu lufy armatniej, na której została
przedstawiona scena upamiętniająca królewską wizytę

— Pamiętnik, s. 72 73. — Brensztejn, o.c, s. 91.

UN FUSIL DE 1615 DANS LES COLLECTIONS DU WAWEL

Resume

Dans les collcctions cTarmes anciennes appar-
tenant au Musee du Wawel il y a une arquebuse
qui est digne d'attention. Cest un grand fusil
avec la platine a rouet (inv. n 215), lie aux
personnages eminents et aux evenements histori-
ques interessants. Mentionne quelques fois dans
la litterature il n'a pas pourtant ete muni de
commentaires trop precis. On peut reconstłtuer
son histoire grace aux marques de propriete qui
y sont apposees, a savoir: une plaque doree
placee sur le canon, portant 1'Aigle de Radziwiłł,
le monogramme MKXR/W.W. avec la date
dc 1615 (celui de Nicolas Christophe Radziwiłł
surnomme „Sierotka" [Orphelin], mort en 1616)
ct le monograme SAR mis sur la crosse (les

initiales du roi Stanislas Augustę Poniatowski).
Execute pour Radziwiłł et gardę dans les salles
d'armes de Nieśwież, dans la 2 moitie du XVIII
siecle il se trouva dans les collections de Stanislas-
-Auguste. D'apres la description du sejour du roi
a Nieśwież en 1784 nous savons quc le monarque
offrit ce fusil a un descendant du prince „Sierot-
ka". Le canon dc l'arquebuse rappelle une
colonne elancec, terminee par un chapiteau en
formę de bourgeon.

Un autre de la collection d'armes du Wawel
reste en relation historiquc avec l'arquebusc
etudiee. II a la formę de colonne Renaissance,
richement decoree de panoplies ct d'unc scenę
representant Yulcain en train de forger unc

w*

467