DOI Artikel:
Heflik, Wiesław; Matl, Kazimierz: Charakterystyka geologiczna jaskini Smocza Jama na Wawelu
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17923#0031
Studia do Dziejów Wawelu, t. V (I9')l)
ISSN 0137-5296
WIESŁAW HEFLIK, KAZIMIERZ MATL
CHARAKTERYSTYKA GEOLOGICZNA JASKINI
SMOCZA JAMA NA WAWELU
WPROWADZENIE
Jaskinia Smocza Jama znajdująca się w obrębie wzgórza wawelskiego
jest jednym z nielicznych ciekawych obiektów przyrodniczych tego typu
w lewobrzeżnej części Krakowa i jego najbliższej okolicy. Zlokalizowana
prawie w samym centrum miasta (fig. 1) zaskakuje jednocześnie swoimi
rozmiarami i dość ciekawą rzeźbą powierzchni skrasowiałych ścian. Jaskiń
0 podobnej wielkości trzeba szukać przeważnie daleko poza Krakowem,
głównie zaś w rejonie Prądnika (Ojców) i w innych częściach Jury
Krakowsko-Częstochowskiej 1.
Smocza Jama jest typowym wytworem procesów krasowienia, które
odbywają się głównie wśród skał wapiennych w odpowiednich warunkach
klimatycznych i geologicznych. Tworzenie się krasu prowadzi często do
powstania ogromnego bogactwa form naciekowych, różnorodności rzeźby
ścian w jaskiniach i ciekawej struktury wytworzonych pustek w obrębie
niszczonych masywów skalnych. Najlepsze przykłady piękna krasu, znane
dobrze także z terenów Polski, jak np. jaskinia Raj w Chęcinach, wzbudzają
ogólny podziw i zachwyt. Z tego punktu widzenia Smocza Jama należy
oczywiście do jaskiń skromnych i raczej ubogich, mimo to posiada nieza-
przeczalne walory na zasadzie kontrastu z otoczeniem, w którym się
znajduje, jest doskonałym naturalnym uzupełnieniem architektury wzgórza,
ukazuje wgłębną budowę geologiczną masywu, na którym wznosi się zamek
królewski. Formy krasowe występujące w Smoczej Jamie są dobrą ilustracją
prawideł rozwoju krasowienia i jego zależności od kierunków tektonicznych
1 od rodzaju oraz składu mineralnego skały.
Nie powstał do tej pory wyczerpujący opis geologiczny jaskini. Dziwi to
tym bardziej, że krasem w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej zajmowało się
wielu badaczy2 poświęcając jaskiniom tego rejonu szereg publikacji. Praca
niniejsza wykonana w porozumieniu z Kierownictwem Odnowienia Zam-
ku Król. na Wawelu ma tę lukę wypełnić, a równocześnie rozszerzyć
wiadomości o budowie wzgórza wawelskiego, które, jako utworzone ze skał
wapiennych było w całości przedmiotem intensywnych procesów krasowych
przebiegających zarówno w głębi, jak i na bezpośredniej powierzchni skał.
Smocza Jama w zetknięciu ze środowiskiem człowieka i jego kulturą straciła
29
ISSN 0137-5296
WIESŁAW HEFLIK, KAZIMIERZ MATL
CHARAKTERYSTYKA GEOLOGICZNA JASKINI
SMOCZA JAMA NA WAWELU
WPROWADZENIE
Jaskinia Smocza Jama znajdująca się w obrębie wzgórza wawelskiego
jest jednym z nielicznych ciekawych obiektów przyrodniczych tego typu
w lewobrzeżnej części Krakowa i jego najbliższej okolicy. Zlokalizowana
prawie w samym centrum miasta (fig. 1) zaskakuje jednocześnie swoimi
rozmiarami i dość ciekawą rzeźbą powierzchni skrasowiałych ścian. Jaskiń
0 podobnej wielkości trzeba szukać przeważnie daleko poza Krakowem,
głównie zaś w rejonie Prądnika (Ojców) i w innych częściach Jury
Krakowsko-Częstochowskiej 1.
Smocza Jama jest typowym wytworem procesów krasowienia, które
odbywają się głównie wśród skał wapiennych w odpowiednich warunkach
klimatycznych i geologicznych. Tworzenie się krasu prowadzi często do
powstania ogromnego bogactwa form naciekowych, różnorodności rzeźby
ścian w jaskiniach i ciekawej struktury wytworzonych pustek w obrębie
niszczonych masywów skalnych. Najlepsze przykłady piękna krasu, znane
dobrze także z terenów Polski, jak np. jaskinia Raj w Chęcinach, wzbudzają
ogólny podziw i zachwyt. Z tego punktu widzenia Smocza Jama należy
oczywiście do jaskiń skromnych i raczej ubogich, mimo to posiada nieza-
przeczalne walory na zasadzie kontrastu z otoczeniem, w którym się
znajduje, jest doskonałym naturalnym uzupełnieniem architektury wzgórza,
ukazuje wgłębną budowę geologiczną masywu, na którym wznosi się zamek
królewski. Formy krasowe występujące w Smoczej Jamie są dobrą ilustracją
prawideł rozwoju krasowienia i jego zależności od kierunków tektonicznych
1 od rodzaju oraz składu mineralnego skały.
Nie powstał do tej pory wyczerpujący opis geologiczny jaskini. Dziwi to
tym bardziej, że krasem w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej zajmowało się
wielu badaczy2 poświęcając jaskiniom tego rejonu szereg publikacji. Praca
niniejsza wykonana w porozumieniu z Kierownictwem Odnowienia Zam-
ku Król. na Wawelu ma tę lukę wypełnić, a równocześnie rozszerzyć
wiadomości o budowie wzgórza wawelskiego, które, jako utworzone ze skał
wapiennych było w całości przedmiotem intensywnych procesów krasowych
przebiegających zarówno w głębi, jak i na bezpośredniej powierzchni skał.
Smocza Jama w zetknięciu ze środowiskiem człowieka i jego kulturą straciła
29