DOI Artikel:
Szablowski, Jerzy: Nieznane i mało znane plany katedry wawelskiej: (ich znaczenie dla dziejów Wawelu i topografii zabytku)
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.17923#0380
wprawdzie pomieścić ów komunikat w dziale Rozpraw", nigdy jednak do
tego nie doszło5. W niedługi czas potem Zygmunt Hendel, referując w dniu
24 listopada 1898 r. rezultaty swych poszukiwań w Dreźnie stwierdził, iż
wśród planów i dokumentów do historii architektury w Polsce za czasów
saskich (1697-1764) „na trzecim miejscu stoi Kraków, z planami dekoracji
katedry podczas koronacji królewskiej, planami grobów królewskich, szcze-
gółami kaplicy Zygmuntowskiej, oraz planami zamku z oznaczeniem, gdzie
kto mieszkał podczas koronacji Augusta III"6. Również ta praca nie została
ogłoszona drukiem, mimo iż „dyrektor archiwum radca Hassel przyrzekł
częściowo Akademii wypożyczać [plany] w celu opracowania monogra-
ficznego"7.
W obszernej monografii katedry ogłoszonej drukiem w r. 1900 przez
Tadeusza Wojciechowskiego znalazł się jedynie rzut poziomy wieży Ze-
garowej i przyległych do niej od wschodu kaplic, skopiowany w sposób
uproszczony z rysunku oryginalnego, wykonanego w r. 1773 przez muratora
krakowskiego Dominika Pucka w związku z zamierzonymi przekształce-
niami tej części kościoła katedralnego8. Nie wprowadził natomiast Woj-
ciechowski do swego dzieła innych historycznych planów katedry, choć
posiadał wiadomość o istnieniu co najmniej dwóch, przekazaną przez
Sławomira Odrzywolskiego. Dokonawszy przeglądu źródeł archiwalnych do
dziejów budowy katedry, Wojciechowski dopełnił go następującą wzmianką:
,,w archiwum królewskim drezdeńskim odkrył prof. Odrzywolski dwa
rysunki wielkich rozmiarów, kolorowane i z legendą: plan i przekrój
kościoła, zdjęte przez architektów saskich króla* Augusta II-go czy III-go.
Rysunki nie mają daty rocznej; ale gdy na przekroju naznaczono, jak ma
być rozmieszczony po kościele ceremoniał koronacji królewskiej, więc łatwo
domyśleć się, że są z roku 1697 lub 1736 [sic!]. Co bądź, rysunki
przedstawiają plan i wnętrze kościoła, jakim było przed owymi nieszczę-
snymi odmianami ośmnastego wieku, których inicjatorem był biskup
Łubieński"9. Zasłużony badacz krakowskiej katedry nie spostrzegł, iż
wyrażając przypuszczenie jakoby plany oddawały stan świątyni przed
zmianami wprowadzonymi przez Łubieńskiego, popadł w sprzeczność z ich
alternatywnym datowaniem na czas koronacji Augusta III, która odbyła się
piętnaście lat po śmierci biskupa10.
Równocześnie ze wzmianką Tadeusza Wojciechowskiego o dwóch
planach kościoła katedralnego zachowanych w Dreźnie, zwrócił uwagę na
kilka wyjątkowo cennych szkiców rysunkowych związanych z tą budowlą
Jerzy Mycielski w artykule o architekcie Gaetanie Chiaverim w Polsce i jego
drezdeńskim szkicowniku11. Oznaczenia treści sześciu rysunków dokonał
autor przy pomocy umieszczonych na nich objaśniających napisów w języku
włoskim, względnie przez skonfrontowanie przedstawień z aktualnym sta-
nem katedry; utożsamienie czterech dalszych oparł jedynie na przypuszcze-
niach. W ramach tego artykułu opublikował Mycielski trzy rysunki:
1. przekrój przez prezbiterium z widokiem w stronę północną, 2. rzut
poziomy prezbiterium [Piania del Choro di S. Stanislao nella Catedrale di
Cracoińa), z obszernym podium przygotowanym na nieokreśloną bliżej
koronację (per la coronalione) oraz 3. rzut dwóch połączonych ze sobą
korytarzem krypt grobowych pod kaplicami Zygmuntowską i Wazów
378
tego nie doszło5. W niedługi czas potem Zygmunt Hendel, referując w dniu
24 listopada 1898 r. rezultaty swych poszukiwań w Dreźnie stwierdził, iż
wśród planów i dokumentów do historii architektury w Polsce za czasów
saskich (1697-1764) „na trzecim miejscu stoi Kraków, z planami dekoracji
katedry podczas koronacji królewskiej, planami grobów królewskich, szcze-
gółami kaplicy Zygmuntowskiej, oraz planami zamku z oznaczeniem, gdzie
kto mieszkał podczas koronacji Augusta III"6. Również ta praca nie została
ogłoszona drukiem, mimo iż „dyrektor archiwum radca Hassel przyrzekł
częściowo Akademii wypożyczać [plany] w celu opracowania monogra-
ficznego"7.
W obszernej monografii katedry ogłoszonej drukiem w r. 1900 przez
Tadeusza Wojciechowskiego znalazł się jedynie rzut poziomy wieży Ze-
garowej i przyległych do niej od wschodu kaplic, skopiowany w sposób
uproszczony z rysunku oryginalnego, wykonanego w r. 1773 przez muratora
krakowskiego Dominika Pucka w związku z zamierzonymi przekształce-
niami tej części kościoła katedralnego8. Nie wprowadził natomiast Woj-
ciechowski do swego dzieła innych historycznych planów katedry, choć
posiadał wiadomość o istnieniu co najmniej dwóch, przekazaną przez
Sławomira Odrzywolskiego. Dokonawszy przeglądu źródeł archiwalnych do
dziejów budowy katedry, Wojciechowski dopełnił go następującą wzmianką:
,,w archiwum królewskim drezdeńskim odkrył prof. Odrzywolski dwa
rysunki wielkich rozmiarów, kolorowane i z legendą: plan i przekrój
kościoła, zdjęte przez architektów saskich króla* Augusta II-go czy III-go.
Rysunki nie mają daty rocznej; ale gdy na przekroju naznaczono, jak ma
być rozmieszczony po kościele ceremoniał koronacji królewskiej, więc łatwo
domyśleć się, że są z roku 1697 lub 1736 [sic!]. Co bądź, rysunki
przedstawiają plan i wnętrze kościoła, jakim było przed owymi nieszczę-
snymi odmianami ośmnastego wieku, których inicjatorem był biskup
Łubieński"9. Zasłużony badacz krakowskiej katedry nie spostrzegł, iż
wyrażając przypuszczenie jakoby plany oddawały stan świątyni przed
zmianami wprowadzonymi przez Łubieńskiego, popadł w sprzeczność z ich
alternatywnym datowaniem na czas koronacji Augusta III, która odbyła się
piętnaście lat po śmierci biskupa10.
Równocześnie ze wzmianką Tadeusza Wojciechowskiego o dwóch
planach kościoła katedralnego zachowanych w Dreźnie, zwrócił uwagę na
kilka wyjątkowo cennych szkiców rysunkowych związanych z tą budowlą
Jerzy Mycielski w artykule o architekcie Gaetanie Chiaverim w Polsce i jego
drezdeńskim szkicowniku11. Oznaczenia treści sześciu rysunków dokonał
autor przy pomocy umieszczonych na nich objaśniających napisów w języku
włoskim, względnie przez skonfrontowanie przedstawień z aktualnym sta-
nem katedry; utożsamienie czterech dalszych oparł jedynie na przypuszcze-
niach. W ramach tego artykułu opublikował Mycielski trzy rysunki:
1. przekrój przez prezbiterium z widokiem w stronę północną, 2. rzut
poziomy prezbiterium [Piania del Choro di S. Stanislao nella Catedrale di
Cracoińa), z obszernym podium przygotowanym na nieokreśloną bliżej
koronację (per la coronalione) oraz 3. rzut dwóch połączonych ze sobą
korytarzem krypt grobowych pod kaplicami Zygmuntowską i Wazów
378