Studia do Dziejów Wawelu (5.1991)

Jego wyjątkowość na gruncie polskim oraz
interesujące dzieje zachęcają do poświęcenia
mu większej uwagi.

Omawiana strzelba, odznaczająca się
znacznymi rozmiarami, opracowana jest
starannie i precyzyjnie. Łoże oraz wielopła-
szczyznową kolbę o pochyło ściętej stopie,
mieszczącą schowek na piryt, wykonano
z kolorowanego na ciemno-brązowo drewna
jaworowego. W wydrążeniu łoża, pod lufą,
mieści się drewniany stempel z kościaną
główką. Stalowa lufa o gładkim przewodzie,
w części komorowej ośmioboczna, u wylotu
poszerzona i kanelowana, w swej sylwecie
przypomina kolumnę o kielichowatym kapi-
telu (fig. 2). Ujmują ją dwa mosiężne pierś-
cienie; z tegoż materiału jest wykonany
również celownik. Nieco ozdobniej potrak-
towano ramię i podstawę kurka oraz jego
sprężynę. Brzeg blachy zamkowej zdobi ryty
dwupasmowy ornament plecionkowy (fig.
3), a ślady wytartego rytu widnieją także na
szczękach kurka. Brak znaków rusznikars-
kich w pewnym stopniu rekompensują u-
mieszczone na strzelbie znaki własnościowe.
Pierwszy to prostokątna, złocona plakietka
(16 x 12 mm), wmontowana w część komo-
rową lufy, na której widnieje radziwiłłowski
Orzeł z tarczą na piersiach zawierającą herb
Trąby, ujęty inicjałami MKXR-\ W.W.,
a także data 1615 (fig. 4). Inicjały te trafnie
zostały rozwiązane jako skrót napisu: Miko-
łaj Krzysztof Xiążę Radziwiłł Wojewoda
Wileński. Pozwala to bez zastrzeżeń uważać
strzelbę za własność ordynata nieświeskiego,
noszącego przydomek Sierotka (1549-1616),
wykonaną specjalnie dla niego na rok przed
śmiercią.

Strzelba rad/.iwiłlowska z zamkiem kołowym z r. 1615 u zbiorach wawelskich

451