Smorąg Różycka, Małgorzata: Ewangeliarz Ławryszewski (Krakau, 1999)

I

Program ikonograficzny

Ewangeliarz Ławryszewski jako typ ilustrowanego lekcjonarza

Kolejność miniatur w Ewangeliarzu Ławryszewskim oraz ich usytuowanie
w stosunku do tekstu pozwala przyjąć, ze pierwotny program ikonograficzny
jego dekoracji miniatorskiej został ustalony dla lekcjonarza wraz z kalendarzem
według ogólnie przyjętej w Bizancjum zasady, iz każdą wyodrębnioną część
lekcji poprzedza wizerunek ewangelisty a miniatury rozmieszczone w obrębie
tych części ilustrują odpowiednio fragment tekstu. Poza tym programem
pozostaje więc kilka miniatur zapewne dodanych nieco później. Do gtupy tej
należy niewątpliwie miniatura Archanioła Michała namalowana na pierwszej karcie
po stronie recto, którą z reguły pozostawiano wolną, a dopiero po jej stronie
verso malowano pierwszy wizerunek ewangelisty. W krakowskim rękopisie
miniatura Jana także zajmuje stronę verso pierwszej karty, a więc zgodnie
z powszechnym zwyczajem. Całkowicie poza narracją ewangeliczną pozostają
również dwie miniatury ilustrujące wątki Historii o Barlaamie i Jozafacie, które
ujęte w formę monochromatycznego rysunku różnią się także i pod tym
względem od pozostałych miniatur, zostały więc zapewne dodane później.
Rysunkowa miniatura Józefa z Arymatei przed Piłatem, również dodana później,
umieszczona została odpowiednio w stosunku do tekstu, można zatem przyjąć,
ze stanowi uzupełnienie pierwotnego programu lekcjonarza.

Archanioł Michał (fol. Iv)

Pierwszą kartę Ewangeliarza Eawryszewskiego wypełnia monumentalne
całofigurowe przedstawienie archanioła Michała. Częściowe ubytki farby
w partiach stroju oraz widoczne ślady poprawek wzdłuż hnn skrzydeł i w obrębie tab. II
stóp zmieniły pierwotną kompozycję, w której archanioł nieco większych
rozmiarów stał na purpurowym suppedionie. Ikonografia bizantyńska
wypracowała zasadniczo dwie formuły ikonograficzne archanioła Michała