DOI Seite / Zitierlink:
https://doi.org/10.11588/diglit.6031#0065
Obszerny wybór scen ewangelicznych wyróżnia rękopis krakowski na tle
ruskich ksiąg iluminowanych XI-XIV wieku, porównywalny jest zaś jedynie
z zespołami malarstwa monumentalnego w Kijowie, Nowogrodzie i Pskowie
z XI-XII wieku. Jednak w miniaturach Ewangeliarza nie ma bliższych odniesień
ikonograficznych do tych malowideł. Tak rozwinięte cykle ewangeliczne wystę-
pują dość powszechnie w bizantyńskich tetraewangeliarzach i lekcjonarzach od
wieku IX, ale nie pomijano w nich ilustracji głównych świąt liturgicznych,
a tych właśnie brak w rękopisie krakowskim. Ponieważ jednak pozostawiono tu
wolne miejsca pod planowane miniatury, kwestię tę należy rozpatrzeć z punktu
widzenia relacji między tekstem a jego ilustracją.
Relacja obrazu i tekstu w Ewangeliarzu Ławryszewskim.
Tradycja i odmienność na tle bizantyńskich lekcjonarzy iluminowanych
W Ewangeliarzu Ławryszewskim większość miniatur ilustrujących
wybrane fragmenty lekcji ewangelicznych namalowano w najbliższym sąsiedztwie
tekstu: na tej samej lub następnej karcie. Zauważone wyżej pewne odstępstwa
od tej zasady, jak w przypadku miniatury Piłata oraz Józefa zArymatei i setnika,
mają charakter wtórny, powstały bowiem w rezultacie niewłaściwego zszycia
kart. Także wizerunki trzech ewangelistów rozmieszczone są zgodnie ze
zwyczajem przyjętym od czasów antycznych — na początku tekstu każdego
z nich. W Ewangeharz Ławryszewski nie wyodrębniono lekcji według Ewangelii
Marka, pominięto więc również jego wizerunek. W wyborze tematów ewange-
licznych zwraca uwagę brak tych podstawowych, wchodzących w skład cyklu
świątecznego i najczęściej obrazowanych w rękopisach liturgicznych. Ten nie
znajdujący analogu wybór tylko częściowo tłumaczyć można nie ukończeniem
rękopisu, jak na to wskazuje pozostawienie wolnych kart lub ich części, niekiedy
zakreślonych ramką (ff. III, 11 3v, 145). Jeśli przyjąć, ze w Ewangeliarzu każda
kompozycja figuralna odnosi się tematycznie do tekstu zamieszczonego na
sąsiednich kartach, to należy zanalizować treść lekcji ewangelicznych zapisanych
na kartach sąsiadujących z tymi, na których pozostałe owe wolne miejsca.
ruskich ksiąg iluminowanych XI-XIV wieku, porównywalny jest zaś jedynie
z zespołami malarstwa monumentalnego w Kijowie, Nowogrodzie i Pskowie
z XI-XII wieku. Jednak w miniaturach Ewangeliarza nie ma bliższych odniesień
ikonograficznych do tych malowideł. Tak rozwinięte cykle ewangeliczne wystę-
pują dość powszechnie w bizantyńskich tetraewangeliarzach i lekcjonarzach od
wieku IX, ale nie pomijano w nich ilustracji głównych świąt liturgicznych,
a tych właśnie brak w rękopisie krakowskim. Ponieważ jednak pozostawiono tu
wolne miejsca pod planowane miniatury, kwestię tę należy rozpatrzeć z punktu
widzenia relacji między tekstem a jego ilustracją.
Relacja obrazu i tekstu w Ewangeliarzu Ławryszewskim.
Tradycja i odmienność na tle bizantyńskich lekcjonarzy iluminowanych
W Ewangeliarzu Ławryszewskim większość miniatur ilustrujących
wybrane fragmenty lekcji ewangelicznych namalowano w najbliższym sąsiedztwie
tekstu: na tej samej lub następnej karcie. Zauważone wyżej pewne odstępstwa
od tej zasady, jak w przypadku miniatury Piłata oraz Józefa zArymatei i setnika,
mają charakter wtórny, powstały bowiem w rezultacie niewłaściwego zszycia
kart. Także wizerunki trzech ewangelistów rozmieszczone są zgodnie ze
zwyczajem przyjętym od czasów antycznych — na początku tekstu każdego
z nich. W Ewangeharz Ławryszewski nie wyodrębniono lekcji według Ewangelii
Marka, pominięto więc również jego wizerunek. W wyborze tematów ewange-
licznych zwraca uwagę brak tych podstawowych, wchodzących w skład cyklu
świątecznego i najczęściej obrazowanych w rękopisach liturgicznych. Ten nie
znajdujący analogu wybór tylko częściowo tłumaczyć można nie ukończeniem
rękopisu, jak na to wskazuje pozostawienie wolnych kart lub ich części, niekiedy
zakreślonych ramką (ff. III, 11 3v, 145). Jeśli przyjąć, ze w Ewangeliarzu każda
kompozycja figuralna odnosi się tematycznie do tekstu zamieszczonego na
sąsiednich kartach, to należy zanalizować treść lekcji ewangelicznych zapisanych
na kartach sąsiadujących z tymi, na których pozostałe owe wolne miejsca.