DOI Artikel:
Węcławowicz, Tomasz: Fazy budowy prezbiterium katedry na Wawelu na przełomie wieków XIII i XIV: Kościoły biskupów Muskaty, Nankera i Grota
DOI Seite / Zitierlink: https://doi.org/10.11588/diglit.19891#0014
5. Salem, kościół klasztorny, rekonstrukcja pierwotnego
zamknięcia chóru z początku w. XIV
(wg Michler, o. c.)
6. Kraków-Wawel, kościół katedralny, rekonstrukcja pierwotnie
planowanego zamknięcia chóru, ok. 1320-1326
(oprać. T. Węcławowicz)
* * *
Nowe źródła materialne, czyli odsłonięte przez ar-
cheologów relikty, dzięki zestawieniu ze źródłami pisa-
nymi, znanymi, lecz na nowo odczytanymi, zmieniają
stan naszej wiedzy o wawelskiej architekturze katedral-
nej. Łączna analiza murów katedralnego prezbiterium,
zarówno tych podziemnych jak i naziemnych, oraz uważ-
na analiza historycznych wydarzeń w Małopolsce koń-
ca XIII i początku wieku XIV skłaniają do wyróżnienia
trzech kolejnych, lecz odrębnych inicjatyw fundacyjnych
w dziejach budowy gotyckiej katedry. Fundamenty chóru
z wielobocznym zamknięciem uważam za nieukończo-
nąfundację biskupa Jana Muskaty. Fundamenty długie-
go chóru prostokątnego, z narożnymi przyporami i dwo-
ma ramionami obejścia, to fundacja z roku 1320. Ta,
podjęta z inicjatywy biskupa Nankera, przestrzenna kon-
cepcja nie została ukończona. Najprawdopodobniej po
roku 1327 biskup Jan Grot wykorzystał częściowo zre-
alizowane założenie, uprościł wschodnie zamknięcie
i założył sklepienie, wieńcząc je swoim herbem Rawicz
na zworniku ostatniego przęsła. Teraźniejszy wygląd
katedralnego chóru zawdzięczamy biskupowi Grotowi.
Hipotetyczny kościół biskupi Muskaty wymaga szer-
szego komentarza zarówno dla wyjaśnienia genezy typu
przestrzennego, jak i historycznego kontekstu owych
dramatycznych wydarzeń przełomu wieków XIII i XIV.
Domniemany fundator, a może tylko patron budowy, bi-
skup Jan Muskata jest w historiografii powszechnie uwa-
żany raczej za burzyciela niż budowniczego17.
17 Kontrowersyjna postać biskupa Jana Muskaty wielokrotnie
przyciągała uwagę historyków, zwłaszcza że czasy jego działalno-
ści - rządy Przemyślidów i walka Łokietka o tron należą do najbar-
dziej interesujących w dziejach średniowiecza polskiego. Przegląd
dawnej literatury przedstawił J. Wyrozumski w krótkim, lecz no-
watorskim tekście: Muskata Jan, PSB 22, s. 291-295. Z nowszych
pozycji bibliograficznych warto wymienić: A. Barciak. Czechy
a ziemie południowej Polski w XIII oraz w początkach XIV wieku.
Polih 'czno-ideologiczne problemy ekspansji czeskiej na ziemie po-
łudniowej Polski, Katowice 1992 (Prace Naukowe Uniwersytetu Ślą-
10
zamknięcia chóru z początku w. XIV
(wg Michler, o. c.)
6. Kraków-Wawel, kościół katedralny, rekonstrukcja pierwotnie
planowanego zamknięcia chóru, ok. 1320-1326
(oprać. T. Węcławowicz)
* * *
Nowe źródła materialne, czyli odsłonięte przez ar-
cheologów relikty, dzięki zestawieniu ze źródłami pisa-
nymi, znanymi, lecz na nowo odczytanymi, zmieniają
stan naszej wiedzy o wawelskiej architekturze katedral-
nej. Łączna analiza murów katedralnego prezbiterium,
zarówno tych podziemnych jak i naziemnych, oraz uważ-
na analiza historycznych wydarzeń w Małopolsce koń-
ca XIII i początku wieku XIV skłaniają do wyróżnienia
trzech kolejnych, lecz odrębnych inicjatyw fundacyjnych
w dziejach budowy gotyckiej katedry. Fundamenty chóru
z wielobocznym zamknięciem uważam za nieukończo-
nąfundację biskupa Jana Muskaty. Fundamenty długie-
go chóru prostokątnego, z narożnymi przyporami i dwo-
ma ramionami obejścia, to fundacja z roku 1320. Ta,
podjęta z inicjatywy biskupa Nankera, przestrzenna kon-
cepcja nie została ukończona. Najprawdopodobniej po
roku 1327 biskup Jan Grot wykorzystał częściowo zre-
alizowane założenie, uprościł wschodnie zamknięcie
i założył sklepienie, wieńcząc je swoim herbem Rawicz
na zworniku ostatniego przęsła. Teraźniejszy wygląd
katedralnego chóru zawdzięczamy biskupowi Grotowi.
Hipotetyczny kościół biskupi Muskaty wymaga szer-
szego komentarza zarówno dla wyjaśnienia genezy typu
przestrzennego, jak i historycznego kontekstu owych
dramatycznych wydarzeń przełomu wieków XIII i XIV.
Domniemany fundator, a może tylko patron budowy, bi-
skup Jan Muskata jest w historiografii powszechnie uwa-
żany raczej za burzyciela niż budowniczego17.
17 Kontrowersyjna postać biskupa Jana Muskaty wielokrotnie
przyciągała uwagę historyków, zwłaszcza że czasy jego działalno-
ści - rządy Przemyślidów i walka Łokietka o tron należą do najbar-
dziej interesujących w dziejach średniowiecza polskiego. Przegląd
dawnej literatury przedstawił J. Wyrozumski w krótkim, lecz no-
watorskim tekście: Muskata Jan, PSB 22, s. 291-295. Z nowszych
pozycji bibliograficznych warto wymienić: A. Barciak. Czechy
a ziemie południowej Polski w XIII oraz w początkach XIV wieku.
Polih 'czno-ideologiczne problemy ekspansji czeskiej na ziemie po-
łudniowej Polski, Katowice 1992 (Prace Naukowe Uniwersytetu Ślą-
10