DOI article:
Kaniewska, Irena: Fundacja Melchiora i Baltazara Sobków w kaplicy Św. Trójcy w katedrze na Wawelu
DOI Page / Citation link: https://doi.org/10.11588/diglit.19891#0169
Studia Waweliana
Tom VIII, 1999
PL ISSN 1230-3275
IRENA KANIEWSKA
FUNDACJA MELCHIORA I BALTAZARA SOBKÓW
W KAPLICY ŚW. TRÓJCY W KATEDRZE NA WAWELU
Zainteresowanie dziejami ołtarzy katedry wawelskiej,
a równocześnie skromność informacji, jakimi w odnie-
sieniu do niektórych z nich dysponujemy, skłania nas
do opublikowania niniejszego materiału źródłowego.
Jest to kilka dokumentów objętych wspólnym tytułem
Erectio altaris in ecclesia cathedrali Cracoviensi in
sacello S. Trinitatis. Materiał pochodzi z zasobów Ar-
chiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, rkps nr 23,
a spisany został na kartach 86-99. Ogłaszany przekaz
źródłowy stanowi o fundacji ołtarza dokonanej przez
Melchiora Sobka przy współudziale jego braci - Balta-
zara i Zygmunta. Zajmijmy się zatem ich osobami.
Sobkowie wywodzili się ze szlachty śląskiej i pieczę-
towali herbem Brochwicz. Ojciec ich, Wojciech, był dzie-
dzicem Wąsoszy w księstwie głogowskim, posiadał też
Sułów w sąsiadującym z Głogowem wielkopolskim po-
wiecie kościańskim. Należał do zaufanych dworzan kró-
lewicza Zygmunta Jagiellończyka i w jego imieniu naj-
pierw przez półtora roku pełnił urząd starosty w księstwie
głogowskim, a następnie od połowy 1501 aż do 1511 spra-
wował jako starosta rządy w księstwie opawskim. Urząd
starosty opawskiego Wojciech sprawował też z nadania
Władysława Jagiellończyka, króla Czech i Węgier, gdy
przejął on we władanie Opawę. Był dobrym administrato-
rem księstw powierzanych mu w zarząd, ale też i polity-
kiem cieszącym się nie tylko zaufaniem Jagiellonów, lecz
również stanów opawskich. Mimo dobrych stosunków
z dworem i panami polskimi nie opuścił Opawy. Niemniej
w lutym 1503 roku, wiążąc się węzłem małżeńskim z Anną.
1 S. Nowogrodzki, Rządy Zygmunta Jagiellończyka na Ślą-
sku i Łużycach 1499-1506, Kraków 1937, s. 19-67, 100.
2 Matricularum Regni Poloniae Summaria..., wyd. T. Wierz-
bowski, cz. 4, nr 9773, 1905.
3 Album Studiosorum Universitatis Cracoviensis, t. 2, wyd.
A. Chmiel, Kraków 1982, s. 211.
4 Dane dotyczące Melchiora i Zygmunta ograniczono do naj-
istotniejszych; złożyłam bowiem do druku w Polskim słowniku bio-
Szydłowiecką wpłynął pośrednio na osiedlenie się synów
w Polsce1. Oprócz wymienionych, z małżeństwa z Szy-
dłowiecką miał jeszcze syna Kacpra. Melchior, Baltazar
i Kacper urodzili się między latami 1503-1510. Czwarty
syn, Zygmunt, przyszedł na świat po 1510 roku, nie został
bowiem wspomniany w dokumencie ojca z tego roku,
w którym Wojciech przekazywał swym dzieciom majęt-
ności położone w księstwie opawskim2.
Wojciech zmarł przed 26 XII 1519. W testamencie opie-
kunami swego potomstwa ustanowił szwagrów - Mikoła-
ja i Krzysztofa Szydłowieckich, wpływowych już wów-
czas ministrów Zygmunta I. Powierzenie Szydłowieckim,
poprzez których ściślej związał się z panami polskimi,
opieki nad synami zdawało się jednoznacznie wskazywać,
iż losy młodych Sobków kształtować się będą pod prze-
możnym wpływem opiekunów i być może w Polsce. Za-
pewne też tak się stało i jest bardzo prawdopodobne, że
synowie Wojciecha wychowywali się na dworach wujów
i oni patronowali ich karierom. Przez wzgląd na zasługi
ojca towarzyszyła im też przychylność dworu.
Spośród synów Wojciecha najmniej znane są losy
Kacpra. Wiemy wprawdzie, że w roku 1521 w seme-
strze zimowym wpisał się na Akademię Krakowską3,
ale późniejszy brak wzmianek o nim w źródłach
sugerowałby jego wczesną śmierć.
Melchior i Zygmunt zostali duchownymi4. Melchior
6 VIII 1523 został prepozytem stopnickim, a 24 XI 1527
kanonikiem krakowskim. W 1531 objął dziekanię sando-
mierską w 1538 w diecezji gnieźnieńskiej plebanię w Chot-
graficznym ich życiorysy, które wkrótce zostaną opublikowane. Poza
tym Bolesław Przybyszewski, który wskazał na tekst erekcji ołtarza
w studium Stanisław Rozjusz w kapitule krakowskiej, zob. Analecta
Cracoviensia 14: 1982, s. 490-491, 519, poświęcił Sobkom sporo
uwagi. Oprócz tego tenże autor udostępnił w Wypisach źródłowych
do dziejów Wawelu bogaty materiał dotyczący Melchiora i Zygmunta
(zob. Źródła DW 11: 1984-1987.cz. 1-3; 12: 1997, cz. 3, s. 24-25).
165
Tom VIII, 1999
PL ISSN 1230-3275
IRENA KANIEWSKA
FUNDACJA MELCHIORA I BALTAZARA SOBKÓW
W KAPLICY ŚW. TRÓJCY W KATEDRZE NA WAWELU
Zainteresowanie dziejami ołtarzy katedry wawelskiej,
a równocześnie skromność informacji, jakimi w odnie-
sieniu do niektórych z nich dysponujemy, skłania nas
do opublikowania niniejszego materiału źródłowego.
Jest to kilka dokumentów objętych wspólnym tytułem
Erectio altaris in ecclesia cathedrali Cracoviensi in
sacello S. Trinitatis. Materiał pochodzi z zasobów Ar-
chiwum Kurii Metropolitalnej w Krakowie, rkps nr 23,
a spisany został na kartach 86-99. Ogłaszany przekaz
źródłowy stanowi o fundacji ołtarza dokonanej przez
Melchiora Sobka przy współudziale jego braci - Balta-
zara i Zygmunta. Zajmijmy się zatem ich osobami.
Sobkowie wywodzili się ze szlachty śląskiej i pieczę-
towali herbem Brochwicz. Ojciec ich, Wojciech, był dzie-
dzicem Wąsoszy w księstwie głogowskim, posiadał też
Sułów w sąsiadującym z Głogowem wielkopolskim po-
wiecie kościańskim. Należał do zaufanych dworzan kró-
lewicza Zygmunta Jagiellończyka i w jego imieniu naj-
pierw przez półtora roku pełnił urząd starosty w księstwie
głogowskim, a następnie od połowy 1501 aż do 1511 spra-
wował jako starosta rządy w księstwie opawskim. Urząd
starosty opawskiego Wojciech sprawował też z nadania
Władysława Jagiellończyka, króla Czech i Węgier, gdy
przejął on we władanie Opawę. Był dobrym administrato-
rem księstw powierzanych mu w zarząd, ale też i polity-
kiem cieszącym się nie tylko zaufaniem Jagiellonów, lecz
również stanów opawskich. Mimo dobrych stosunków
z dworem i panami polskimi nie opuścił Opawy. Niemniej
w lutym 1503 roku, wiążąc się węzłem małżeńskim z Anną.
1 S. Nowogrodzki, Rządy Zygmunta Jagiellończyka na Ślą-
sku i Łużycach 1499-1506, Kraków 1937, s. 19-67, 100.
2 Matricularum Regni Poloniae Summaria..., wyd. T. Wierz-
bowski, cz. 4, nr 9773, 1905.
3 Album Studiosorum Universitatis Cracoviensis, t. 2, wyd.
A. Chmiel, Kraków 1982, s. 211.
4 Dane dotyczące Melchiora i Zygmunta ograniczono do naj-
istotniejszych; złożyłam bowiem do druku w Polskim słowniku bio-
Szydłowiecką wpłynął pośrednio na osiedlenie się synów
w Polsce1. Oprócz wymienionych, z małżeństwa z Szy-
dłowiecką miał jeszcze syna Kacpra. Melchior, Baltazar
i Kacper urodzili się między latami 1503-1510. Czwarty
syn, Zygmunt, przyszedł na świat po 1510 roku, nie został
bowiem wspomniany w dokumencie ojca z tego roku,
w którym Wojciech przekazywał swym dzieciom majęt-
ności położone w księstwie opawskim2.
Wojciech zmarł przed 26 XII 1519. W testamencie opie-
kunami swego potomstwa ustanowił szwagrów - Mikoła-
ja i Krzysztofa Szydłowieckich, wpływowych już wów-
czas ministrów Zygmunta I. Powierzenie Szydłowieckim,
poprzez których ściślej związał się z panami polskimi,
opieki nad synami zdawało się jednoznacznie wskazywać,
iż losy młodych Sobków kształtować się będą pod prze-
możnym wpływem opiekunów i być może w Polsce. Za-
pewne też tak się stało i jest bardzo prawdopodobne, że
synowie Wojciecha wychowywali się na dworach wujów
i oni patronowali ich karierom. Przez wzgląd na zasługi
ojca towarzyszyła im też przychylność dworu.
Spośród synów Wojciecha najmniej znane są losy
Kacpra. Wiemy wprawdzie, że w roku 1521 w seme-
strze zimowym wpisał się na Akademię Krakowską3,
ale późniejszy brak wzmianek o nim w źródłach
sugerowałby jego wczesną śmierć.
Melchior i Zygmunt zostali duchownymi4. Melchior
6 VIII 1523 został prepozytem stopnickim, a 24 XI 1527
kanonikiem krakowskim. W 1531 objął dziekanię sando-
mierską w 1538 w diecezji gnieźnieńskiej plebanię w Chot-
graficznym ich życiorysy, które wkrótce zostaną opublikowane. Poza
tym Bolesław Przybyszewski, który wskazał na tekst erekcji ołtarza
w studium Stanisław Rozjusz w kapitule krakowskiej, zob. Analecta
Cracoviensia 14: 1982, s. 490-491, 519, poświęcił Sobkom sporo
uwagi. Oprócz tego tenże autor udostępnił w Wypisach źródłowych
do dziejów Wawelu bogaty materiał dotyczący Melchiora i Zygmunta
(zob. Źródła DW 11: 1984-1987.cz. 1-3; 12: 1997, cz. 3, s. 24-25).
165