Studia Waweliana (8.1999)

*—

15. Kraków, kościół Mariacki, nisza baldachimowa
w prezbiterium, rysunek pomiarowy W. Łuszczkiewicza
(wg Crossley, Gothic Architecture...,)

granicy pierwszego i drugiego przęsła od zachodu mają
kształt zbliżony do tych w prezbiterium Mariackim (fig.
15). Składają się z wimperg zwieńczonych kwiatonami oraz
wyrastających spomiędzy nich pinakli. Odmiennie zbu-
dowane są baldachimy na granicy pomiędzy drugim i trze-
cim przęsłem nawy. Architekt ukształtował je na podo-
bieństwo wysokich, wielokondygnacyjnych wież. Ich doi-

ne części (właściwe baldachimy) składają się z wimperg 16' katedra'rzut Poddasza' ^sunek pomiarowy

, • , i-i 1/111 Odrzywolskiego, 1888.

wypełnionych maswerkami o bogatym rysunku (w balda- v , , A ', 4

° J J Kraków, Archiwum Państwowe

chimach od strony zachodniej występują jedynie noski
tworzące trójliście). W baldachimie na ścianie południo-
wej, pomiędzy wimpergami, widnieją fiale z krenelażami

u podstawy zwieńczenia. Zasada kompozycyjna w przy- z wpisanym czworoliściem oraz trójkąta z wpisanym trój-

padku tego detalu jest taka sama, jak w niszach od strony liściem. Różnica między baldachimami wschodnimi i za-

zachodniej, lecz sposób wykonania oraz efekt plastyczny chodnimi objawia się także w sposobie opracowania rzeź-

zupełnie inny. Wynika to z faktu, że wimpergi i fiale w ni- biarskiego. Kwiatony i żabki po stronie zachodniej są wy-

szach zachodnich tworzą ażurową „koronę", natomiast te raziste, mięsiste i dość masywne, te same zaś motywy w ni-

same elementy w niszy południowo-wschodniej nałożone szach wschodnich są drobne i delikatne. Konsole podtrzy-

sąna ściany i narożniki graniastosłupa. W baldachimie na mujące figury nie wykazują tak dużych odmienności, je-

ścianie północnej kompozycja jest jeszcze inna. Mianowi- dynie zauważalne sądrobne różnice w ich wysokości, opra-

cie pomiędzy wimpergami brak pinakli, w tle zaś widocz- cowaniu dekorujących je liści oraz profilach gzymsów,

ny jest pas krenelaża, a ponad nim zwieńczony profilowa- Zasadne jest pytanie czy tak wyraźne odmienności nisz

nym gzymsem fryz z ostrołukowych płycin, wypełnionych wschodnich i zachodnich są rezultatem celowego zarnie-

noskami. Baldachim południowo-wschodni jest także wy- rżenia artystycznego, czy też wynikają ze zmiany warsz-

ższy od swojego odpowiednika na przeciwległej ścianie. tatu kamieniarskiego, która nastąpiła w okresie między

Obydwa baldachimy od strony wschodniej zwieńczone są wykonaniem tych detali?

wysoką konstrukcją złożoną z gładkiego postumentu, z co- W tym kontekście przywołać należy dwa, nieprzypad-

kołem i profilowanym gzymsem oraz kondygnacji zdo- ko we zapewne, fakty. Po pierwsze, trzeba zwrócić uwagę

bionej piętrowo rozmieszczonymi, wąskimi płycinkami z na zaznaczone przez Odrzywolskiego, na rzucie katedry

ostrołukarni wypełnionymi noskami. Płyciny te tworząpary na poziomie strychów (fig. 16), dylatacje w koronie muru

na każdym z boków graniastosłupa i połączone są górą północnego i południowego nawy usytuowane tuż przed

wimpergami, tworzącymi zwieńczenie tej kondygnacji. stykiem drugiego i trzeciego przęsła. Dylatacja od strony

Wewnątrz wimperg widnieją ślepe maswerki złożone z koła północnej jest doskonale widoczna in situ, ponieważ w tym

30