Studia Waweliana (8.1999)

i

10. Widok kolumny i baszty Złodziejskiej na Wawelu przed 1939.
Archiwum Fotograficzne Zamku Królewskiego na Wawelu

storyczny: gotycki wykrój wzbogacił zgeometryzowanymi
formami i związał organicznie z obiektem, podporządkowu-
jąc jego funkcji i strukturze tworzywa. Swobodnie przetwo-
rzył neogotyckie laskowania w formy bliskie trójkątnym ostro-
słupom, o cechach modernistycznych. Formy kryształkowe,
bliskie ekspresjonizmowi w latach dwudziestych, zostały
określone „krakowską manierą na trójkątno" i rozprzestrze-
niły się na całą Polskę10.

Podczas okupacji niemieckiej południowo-zachodnie
skrzydło pałacu uległo największym przeobrażeniom i wy-
burzeniom (dawne stajnie królewskie), gdyż Niemcy prze-
budowali je na biura Generalnego Gubernatora, wystawę za-
mknęli, samą rotundę pozostawili nienaruszoną". Zmienili
elewację budynku od strony dziedzińca, ukształtowaną przez

10 M. Ry d i g e r, Ku architektonicznej odbudowie niepodległej Polski
(Architektura 3-4: 1988, s. 20): formy te widoczne są w budynkach:
Wyższej Szkoły Handlowej w Warszawie, kościele Św. Rocha w Bia-
łymstoku i pawilonie Związku Hut Szklanych w Poznaniu.

" A. Majewski, Wawel, dzieje i konserwacja, Warszawa 1993,
s. 25 i 76.

Szyszko-Bohusza, dodali, powiększyli i ujednolicili okna, uję-
te w stylizowane na gotyckie obramienia, a przede wszyst-
kim znacznie podwyższyli dachy12. Po wojnie ekspozycję ro-
tundy udostępniono dopiero w roku 1953. Z kolei dużą stałą
wystawę zalytułowaną „Wawel Zaginiony" otwarto w poło-
wie lat siedemdziesiątych po przeprowadzeniu komplekso-
wych prac adaptacyjnych i konstrukcyjnych w poniemiec-
kim budynku (obecnie „nr 5"). Projekt ekspozycji, ze scena-
riuszem autorstwa mgr Barbary Fischingerowej, został opra-
cowany przez artystę plastyka Adama Młodzianowskiego.

Płyta umieszczona obok dawnego wejścia do rotundy -
nawiązująca w zamiarze twórcy do fundacyjnych - przedsta-
wia świętych Feliksa i Adaukta w strojach częściowo styli-
zowanych na średniowieczne (krótkie tuniki i pończochy),

12 A. Szyszko-Bohusz, Wawel pod okupacjąniemiecką. Wspo-
mnienia z lat 1939-1945 (Rocz. Krak. 31: 1949-1957, s. 156): „zmie-
niono nawet charakter fasady w podwórcu arkadowym, gdzie ka-
mienne obramienia okien zredukowano do trzech typów i przycięto
pod sznur. Całość stała się nudna, koszarowa i rzeczywiście nie pol-
ska".

253