Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

JOACHIM LELEWEL JAKO HISTORYK SZTUKI


Ryc. 10. Drzwi gnieźnieńskie. Scena prawego skrzydła: Wykupienie zwłok św. Woj-
ciecha. (Fot. Woj. Urzędu Konserw, w Poznaniu)

pas obramienia w niektórych częściach jest szczelnie wypełniony orna-
mentem, w innych natomiast więcej jest pustych płaszczyzn tła, a także
nieregularne rozmieszczenie elementów animalistycznych. Do wyjaśnie-
nia tych spostrzeżeń Lelewela doszedł dopiero Goldschmidt ustalając
przebieg prac przygotowawczych, poprzedzających odlew drzwi.
4. Data powstania drzwi gnieźnieńskich uzyskana na podstawie
analizy fragmentów architektonicznych, strojów, przedmiotów użytko-
wych. Porównując je z innymi dziełami — rękopisami, rzeźbami, braktea-
tatami — wykonanymi w tej samej epoce, Lelewel dochodzi do wniosku,
że „głównych szczegółów przepatrzenie popiera na odniesienie fabriki
drzwi gnieźnieńskich do czasu Krzywoustego i uchyla wątpliwości, jakie
by podnosili ci, co by je chcieli do późniejszych albo cośkolwiek dawniej-
szych odnosić czasów1'. W tym zdaniu Lelewel daje odpowiedź swemu
przyjacielowi Rigollotowi, francuskiemu archeologowi, którego opinii
w sprawie daty powstania drzwi nie podzielał.17
5. Porównanie drzwi gnieźnieńskich z płockimi prowadzi Lelewela
do interesujących spostrzeżeń:

17 Marc-Jerome Rigollot z Amiens, „znany ze swych uczonych" — jak mówi
Lelewel o swym przyjacielu — „dzieł archeologicznych i znajomości sztuki obra-
zowej, rozpatrzywszy się w małym drzwi gnieźnieńskich wizerunku", orzekł, że mają
one wszelkie cechy dzieła z XIII w.

21