DOI Heft:
Nr. 4
DOI Artikel:Molè, Vojeslav: Problem renesansu na półwyapie Bałkańskim i w Europie wschodniej
DOI Seite / Zitierlink:https://doi.org/10.11588/diglit.37708#0449
WOJSŁAW MOLfi
PROBLEM RENESANSU NA PÓŁWYSPIE BAŁKAŃSKIM
I W EUROPIE WSCHODNIEJ 1
i
Poruszając problem renesansu, zazwyczaj zbyt mało podkreśla się.
że jest to zjawisko pierwotnie włoskie, tzn., że rysy dla renesansu naj-
bardziej charakterystyczne najwcześniej i najwyraźniej występują w dzie-
jach włoskich, że najzupełniej zrozumiałe i logiczne są w związku z roz-
wojem historycznym i społeczno-gospodarczą sytuacją Włoch oraz że naj-
wcześniej zostały one zaobserwowane i stwierdzone w badaniach nad
przeszłością tego kraju. Toteż rozszerzając pojęcie renesansu i stosując
je do zjawisk historycznych w krajach poza Włochami, ma się do czynie-
nia z rozmaitego rodzaju trudnościami, spośród których największą wagę
posiada chyba fakt, że w każdym z osobna wypadku przychodzi stwiedzać
odmienny układ stosunków społeczno-gospodarczych, z którym związana
jest m. in. sztuka renesansowa. Inaczej mówiąc, to co w Italii nazywa się
i jest renesansem, gdzie indziej — w innych społeczeństwach i w odmien-
nych warunkach — w mniejszym lub większym stopniu zmienia swoją
treść i znaczenie, nie mówiąc nawet o formie, która w następstwie również
ulega zmianom jako odbicie odmiennego poglądu na świat.
Wielkie znaczenie historyczne renesansu w dziejach włoskich tkwi
m. in. niewątpliwie także w tym, że stanowi on — zarówno w całym życiu
jak i poszczególnych odgałęzieniach kultury, nauki i sztuki — głęboką
cezurę dziejową. Pomimo wszelkiej kontynuacji dotychczasowego życia
1 Problem renesansu w krajach bizantyńsko-słowiańskich poruszył autor w uję-
ciu nieco innym w swoim referacie na IV Międzynarodowym Zjeździe Studiów Bi-
zantyńskich w Sofii w r. 1934, pt. Gibt es ein Problem der Renaissance in der Kunst-
geschichte der slavisch-byzantinischen Lander?, Actes du IV Congres internatio-
nal des etudes byzantines, Bulletin de l’Institut archeologique bulgare, t. X, Sofia
1936, s. 29—36. Wywody niniejsze, stanowiące skrócony rozdział z książki będącej
na ukończeniu, pt. Półwysep Bałkański w dziejach sztuki, wychodzą z bardziej kon-
kretnych założeń i oświetlają, jak mi się zdaje, problem wyraźniej i dokładniej niż
przed osiemnastu laty.
PROBLEM RENESANSU NA PÓŁWYSPIE BAŁKAŃSKIM
I W EUROPIE WSCHODNIEJ 1
i
Poruszając problem renesansu, zazwyczaj zbyt mało podkreśla się.
że jest to zjawisko pierwotnie włoskie, tzn., że rysy dla renesansu naj-
bardziej charakterystyczne najwcześniej i najwyraźniej występują w dzie-
jach włoskich, że najzupełniej zrozumiałe i logiczne są w związku z roz-
wojem historycznym i społeczno-gospodarczą sytuacją Włoch oraz że naj-
wcześniej zostały one zaobserwowane i stwierdzone w badaniach nad
przeszłością tego kraju. Toteż rozszerzając pojęcie renesansu i stosując
je do zjawisk historycznych w krajach poza Włochami, ma się do czynie-
nia z rozmaitego rodzaju trudnościami, spośród których największą wagę
posiada chyba fakt, że w każdym z osobna wypadku przychodzi stwiedzać
odmienny układ stosunków społeczno-gospodarczych, z którym związana
jest m. in. sztuka renesansowa. Inaczej mówiąc, to co w Italii nazywa się
i jest renesansem, gdzie indziej — w innych społeczeństwach i w odmien-
nych warunkach — w mniejszym lub większym stopniu zmienia swoją
treść i znaczenie, nie mówiąc nawet o formie, która w następstwie również
ulega zmianom jako odbicie odmiennego poglądu na świat.
Wielkie znaczenie historyczne renesansu w dziejach włoskich tkwi
m. in. niewątpliwie także w tym, że stanowi on — zarówno w całym życiu
jak i poszczególnych odgałęzieniach kultury, nauki i sztuki — głęboką
cezurę dziejową. Pomimo wszelkiej kontynuacji dotychczasowego życia
1 Problem renesansu w krajach bizantyńsko-słowiańskich poruszył autor w uję-
ciu nieco innym w swoim referacie na IV Międzynarodowym Zjeździe Studiów Bi-
zantyńskich w Sofii w r. 1934, pt. Gibt es ein Problem der Renaissance in der Kunst-
geschichte der slavisch-byzantinischen Lander?, Actes du IV Congres internatio-
nal des etudes byzantines, Bulletin de l’Institut archeologique bulgare, t. X, Sofia
1936, s. 29—36. Wywody niniejsze, stanowiące skrócony rozdział z książki będącej
na ukończeniu, pt. Półwysep Bałkański w dziejach sztuki, wychodzą z bardziej kon-
kretnych założeń i oświetlają, jak mi się zdaje, problem wyraźniej i dokładniej niż
przed osiemnastu laty.