Instytut Sztuki (Warschau) [Editor]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Editor]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Editor]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

JOACHIM LELEWEL JAKO HISTORYK SZTUKI


Lelewel niewątpliwie zasłużył
na miano pierwszego wśród histo-
ryków sztuki badacza realizmu.
6. Kompozycja i układ obra-
zów. W układzie scen na oby-
dwóch skrzydłach Lelewel dopa-
truje się znaczenia symbolicznego;
lewe skrzydło, na którym sceny
następują po sobie od dołu ku gó-
rze, przedstawia „wznoszenie się
bogobojnego ducha do życia za-
konnego, natomiast druga połać,
z góry na dół, toczy apostołkę
schodzącą drogą męczeńską do
grobu, we wstępie i zstępie po-
mysłu rozkład obrazów jest praw-
dziwie zajmujący". Każde skrzy-
dło, oddzielnie rozpatrywane, w
układzie kolejnego następstwa
scen symbolizuje dwa okresy ży-
cia św. Wojciecha. Ale skrzydła
składają się na całość dzieła, mię-
dzy nimi istnieje jeszcze jedna
więź: sceny obu skrzydeł powią-
zane są wzajemnie układem, któ-
ry nazwalibyśmy typologicznym
(np. „senne Chrystusa objawienie
się odpowiada ukazaniu się Woj-
ciecha Prusakom").
„Dobór obrazów odpowiada
szykiem przewiedzionej myśli.
W nich wyryta prawda, rzeczy-
wistość pierwotnej powieści, nat-
chnięta pokojem, łagodnością bo-
gobojnością". Reżyseria poszcze-
gólnych wydarzeń tak przeprowa-
dzona, że „wszędzie świętego po-
łożenie wywyższone". W kompo-
zycji scen brak przeładowania
i stała tendencja umieszczania
głównej osoby pośrodku. Posta-
wa postaci wyraża ich stany psy-
chiczne: wzruszenie, smutek, po-
dziw, spokój i przerażenie. Szaty
zróżnicowane stosownie do god-
ności czy urzędu. „We wszystkim

23