Instytut Sztuki (Warschau) [Hrsg.]; Państwowy Instytut Sztuki (bis 1959) [Hrsg.]; Stowarzyszenie Historyków Sztuki [Hrsg.]: Biuletyn Historii Sztuki (14.1952)

PROBLEMATYKA HISTORYCZNA W TWÓRCZOŚCI J. P. NORBLINA


■■ ■
i/' ~ ' V. ' . •
Ryc. .9. J. Kamsetzer, Hold pruski. Rys. piórem law. 1776. G. R. B. U. W., T. 173,
Nr 256. (Fot. L. Sempoliński)

i zapalczywym żołnierzem. Znika natomiast hetman. Miejsce jego zaj-
muje bezimienny rycerz. W ten sposób obraca się w niwecz jedna z isto-
tnych pozycji feudalnego porządku. Nie zapominajmy, że jest już rok
1794. Rok narodowej insurekcji. Rok dojrzewania sytuacji, jakiej do-
tychczas w dziejach naszych nie bywało — sytuacji rewolucyjnej.
II
...cela fait croire a une Justice distributive qui chatie
les souverais aussi hien que les individus...
J. P. Norblin w liście do Adama ks. Czartoryskiego
(z dnia 7 grudnia 1806 r.)29
Dla ludzi Oświecenia przeszłość miała wymiary współczesne. Sięgali
do niej po przykład, po moralną naukę i przestrogę. Aż przyszły czasy,
kiedy przestrogi nic już zdziałać nie mogły. Żywa historia dystansowała
je w sposób oczywisty. Przeszłość traciła siłę argumentu. Jedynym roz-
sądnym argumentem stawała się przyszłość, o którą toczyła się walka.
A współczesność nabierała od razu wymiarów historycznych. Nie zawsze
20 Publ. Batowski Z., Z korespondencji Norblina, jw., s. 9.

57